Karadağ coğrafyası
Karadağ (Sırpça; Црна Гора) güneybatı Balkanlar'da küçük, dağlık bir ülkedir. Karadağ, Hırvatistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Arnavutluk, Kosova ve Adriyatik Denizi ile sınır komşusudur. 13.812 km 2 (5,332 sq mi) alanı ile küçük bir ülke olarak görülmesine rağmen arazi konfigürasyonu açısından çeşitlilik arz etmektedir.[1]
Arazi
[değiştir | kaynağı değiştir]_a_Savin_kuk.jpg)
_01.jpg)
Karadağ'daki arazi, ülkenin kuzey kesimindeki yüksek dağlardan başlayarak orta ve batı kesimindeki karstik kesimde devam ederek neredeyse 300 km'lik dar bir kıyı ovasına kadar uzanmaktadır. Kıyı bölgelerine yakın ovalar, Lovćen Dağı ve diğer dağ sıradağların aniden Kotor Körfezi'nin girişinin başladığı kuzey kesimlerde tamamen yok olur. Kıyı bölgesi aktif sismisite yapısına sahiptir.[2]
Karadağ'ın karstik bölümü genellikle 1.000 metre (3.281 ft) rakımda yer alır. Bazı bölgeler1.800 metre (5.906 ft) yükseklikte de olabilir. En düşük rakımlı bölge ise 650 ila 45 metre arasında değişen bir yükseklikte akan Zeta Nehri vadisindedir. Nehir, karstik bölgelere özgü düz zeminli, uzun bir çöküntü olan Nikšić sahasının merkezini oluşturur. Altta yatan kayalık yapı ağırlıklı olarak, düdenler ve mağaralar oluşumlarını yapmak üzere eriyen kireçtaşıdır. Karadağ'daki en uzun mağara Vrazji firovidir. 10,5 kilometre uzunluğundadır. Berane'in kuzey-doğusundan itibaren başlar. En derin düden ise Maganik dağında yer alan 1027 metrelik Željezna jama'dır.[3]
Zeta Nehri Vadisi veya Bjelopavlići ovası güneydoğuda Karadağ'daki ikinci önemli düz ova olan Zeta ovasıyla birleşir. Zeta ovası, 40 metre (131 ft) metre yükseklikte Scutari Gölü'nün kuzeyinde uzanır. İki ova, bugün Karadağ'ın en yoğun nüfuslu bölgeleridir ve Karadağ'ın en büyük iki şehri olan Podgorica ve Nikšić'i barındırır.[4]
Karadağ'ın yüksek dağları, Avrupa'nın en engebeli arazileri arasındadır. Ortalama 2.000 metre (6.562 ft) yüksekliğe sahiptirler. Dikkate değer zirveler arasında Durmitor dağındaki Bobotov Kuk, 2.523 metre (8.278 ft) yüksekliği ile yer almaktadır. Karadağ dağları, son buzul döneminde Balkan Yarımadası'nın en fazla buz aşındırması yaşatan bölgeydi.[2]
Sahil
[değiştir | kaynağı değiştir]
Karadağ sahili 294 kilometre (183 mi) uzunluğundadır. Kuzey komşusu Hırvatistan'ın aksine, Karadağ'ın kıyı boyunca büyük yerleşim adaları yoktur. Karadağ kıyılarının dikkate değer bir özelliği aslında batık bir nehir kanyonu olan fiyort benzeri bir körfez olan Kotor Körfezi'dir. Kotor Körfezi 1.000 metre (3.281 ft) yüksekliğe varan dağlarla çevrilidir. Dağlar neredeyse dikey olarak denize dalan yüksekliğe sahiptir.[2]
Kotor Körfezi'nin güneyinde 4 kilometreyi geçmeyen dar bir kıyı ovası vardır. Kuzeyden yüksek dağlarla korunan bir görünümdedir. Ova, çok sayıda küçük kıyı yerleşimi için alan sağlamaktadır.[5]
Hidroloji
[değiştir | kaynağı değiştir]
Karadağ'ın kuzeydeki su akışı, Bosna-Hersek'in Drina Nehri üzerinden Tuna'ya giren Lim ve Tara nehir sistemleri tarafındanolmaktadır. Güney Karadağ'da akarsular Adriyatik Denizi'ne doğru akar. Karstik bölgenin drenajının çoğu yüzeyde değil, yeraltı kanallarında hareket eder.[6]
Karadağ ve Balkanlar'daki en büyük göl Scutari Gölü'dür. Karadağ'da Skadarsko Jezero olarak bilinir ve sahjile yakın bir coğrafyadadır. Uluslararası sınırı geçerek kuzey Arnavutluk'a kadar da uzanır. 50 kilometre (31 mi) uzunluğunda ve 16 kilometre (9,9 mi) genişliğindedir. Toplam yüzey alanı 370 kilometrekare (142,9 sq mi)dir. Yüzde 60'ı Karadağ topraklarında bulunur. Göl deniz seviyesinin altında uzanan bir zemine sahip bir karstik polye çöküntüsüne sahiptir.[6]
Karadağ'ın dağlık bölgeleri sayısız gölleriyle dikkat çekmektedir.[6]
İstatistik
[değiştir | kaynağı değiştir]Coğrafik koordinatlar: 42°30′K 19°18′D / 42.500°K 19.300°D[7]
Karşılaştırılan alan: Bahamalar ile aynı büyüklükte[7]
Alan
Toplam: 13,812 km2 (5,332 sq mi)[7]
Arazi: 13,452 km2 (5,193 sq mi)[7]
Su: 360 km2 (138 sq mi)[7]
Nüfus: 620,029 (2011 census);[8] 653,474 (2013 estimate [1] 24 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
Kıyı uzunluğu (sahil): 293.5 km (182 mi)[7]
Uluslararası sınır uzunluğu: 625 km (388 mi) (all)[7]
- Hırvatistan: 14 km (8 mi) or 25 km (15 mi)[9][10]
- Bosna Hersek: 225 km (139 mi)[7]
- Sırbistan: 124 km (77 mi)[7]
- Arnavutluk: 172 km (106 mi)[7]
Ekilen arazi: 517,153 ha
Kullanılan arazi:
- ekilebilir arazi: % 12.45
- kalıcı ürün elde edilen alan: % 1.16
- diğer: % 86.39
Sulanan arazi: 24.12 km2
Deniz alanı: 12 nm[7]
- Değerler
- En alçak nokta
- Adriyatik Denizi - 0 m[7]
- En yüksek nokta
- Bobotov Kuk - 2,522 m[7]
- Kuzeyde en uç nokta:
- Moćevići, Pljevlja bölgesi - 43°32′K 18°58′D / 43.533°K 18.967°D
- Güneyde en uç nokta:
- Mala Ada, Ulcinj bölgesi - 41°55′K 19°22′D / 41.917°K 19.367°D
- Doğude en uç nokta:
- Jablanica, Rožaje bölgesi - 42°53′K 20°21′D / 42.883°K 20.350°D
- Batıde en uç nokta:
- Prijevor, Herceg Novi bölgesi - 42°29′K 18°26′D / 42.483°K 18.433°D
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Karadağ Jeolojisi
- Avrupa Coğrafyası
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Crna Gora - Country Profile". Montenegro. 12 Ekim 1992. 24 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
- ^ a b c "Geography & Maps". Goway Travel. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
- ^ "Montenegro". Carta. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
- ^ "Zeta plain". Discover Montenegro. 12 Mayıs 2016. 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
- ^ "Kotor". BLU European Festival. 16 Ekim 2019. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
- ^ a b c "Montenegro - History, Population, Capital, Flag, Language, Map, & Facts". Encyclopedia Britannica. 15 Nisan 2021. 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e f g h i j k l m "CIA". The World Factbook -- Montenegro. 1 Ocak 2004. 22 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ "Statistical Office of Montenegro". MONSTAT. 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2021.
- ^ The World Factbook 26 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., CIA, 2008.
- ^ Statistical Yearbook of Croatia, State Institute of Statistics, section Geographical data 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Zagreb, 2008.