Gizli düzen ve açık düzen

Gizli düzen ve açık düzen, 1980'lerin başında teorik fizikçi David Bohm tarafından ortaya atılan, kuantum teorisi için kullanılan ontolojik kavramlardır. Bir fenomeni ya da gerçekliğin yönünü anlamaya yarayan iki farklı çerçeveyi tanımlamada işe yararlar. Kavramlar özellikle, kuantum fiziğinin zarif bir kesinlikle açıkladığı ve tahmin ettiği ancak açıklamakta zorlandığı atom altı parçacıkların tuhaf davranışlarını açıklamak için geliştirilmiştir.

Bohm; Bütünlük ve Gizli Düzen adlı eserinde, bu tür fenomenlerin görünümlerini, nasıl farklı şekillerde belli olabileceklerini veya ölçümler gibi bağlamlardan nasıl etkilenebileceklerini açıklamak için kullanır. Gizli ("katlanmış" olarak da anılır) düzen, gerçekliğin daha derin ve daha temel düzeni olarak görülür. Buna karşılık, açık veya "açık" düzen, insanların normalde algılayabildiği soyutlamaları içerir. Bohm'un da yazdığı gibi:

Kapalı [ya da gizli] düzende, uzay ve zaman artık farklı unsurların bağımlılık ya da bağımsızlık ilişkilerini belirleyen baskın faktörler değildir. Bunun yerine, elementlerin tamamen farklı biçimde temel bağlantıları mümkün haldedir. Öyle ki bu bağlantılardan; ayrı ayrı var olan maddi parçacıklar ile sıradan uzay ve zaman algımız, daha derin düzenden soyutlanarak türetilmiş formlardır. Bu sıradan kavramlar aslında "açık" veya "katlanmamış" düzen olarak adlandırılan, tüm gizli düzenlerin genel bütünlüğü içinde yer alan özel ve ayrıştırılmış bir form olarak ortaya çıkar (Bohm 1980, s. xv).