İçeriğe atla

Folik asit

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Folic acid
İskelet formülü
Klinik verisi
Ticari adlarFolicet, Folvite
Diğer adlarWills faktörü, FA, N-(4-{[(2-amino-4-oxo-1,4-dihydropteridin-6-yl)methyl]amino}benzoyl)-L-glutamic acid, pteroyl-L-glutamic acid, folacin, B9 vitamini;[1] eskiden, Bc vitamini ve M vitamini[2]
AHFS/Drugs.comMonografi
MedlinePlusa682591
Lisans veri
Gebelik
kategorisi
  • AU: A
Uygulama
yolu
Ağız yoluyla, kas içi, damar içi, deri altı
ATC kodu
Hukuki durum
Hukuki durum
Farmakokinetik veri
Biyoyararlanım%50-100[3]
MetabolizmaKaraciğer[3]
Boşaltımİdrar[3]
Tanımlayıcılar
  • (2S)-2-[[4-[(2-Amino-4-oxo-1H-pteridin-6-yl)methylamino]benzoyl]amino]pentanedioic acid[4]
CAS Numarası
PubChem CID
IUPHAR/BPS
DrugBank
ChemSpider
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
PDB ligand
CompTox Bilgi Paneli (EPA)
ECHA Bilgi Kartı100.000.381 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
Kimyasal ve fiziksel veriler
FormülC19H19N7O6
Mol kütlesi441,404 g·mol−1
3D model (JSmol)
Yoğunluk1,6±0,1 g/cm3 [5]
Erime noktası250 °C (482 °F) (ayrıştırma)
Suda çözünürlük1,6mg/L (25 °C)
  • n1c2C(=O)NC(N)=Nc2ncc1CNc3ccc(cc3)C(=O)N[C@H](C(O)=O)CCC(O)=O
  • InChI=1S/C19H19N7O6/c20-19-25-15-14(17(30)26-19)23-11(8-22-15)7-21-10-3-1-9(2-4-10)16(29)24-12(18(31)32)5-6-13(27)28/h1-4,8,12,21H,5-7H2,(H,24,29)(H,27,28)(H,31,32)(H3,20,22,25,26,30)/t12-/m0/s1
  • Key:OVBPIULPVIDEAO-LBPRGKRZSA-N

Folik asit (Folat-polisin, C19H19N7O6) B grubundan bir vitamindir (B9). Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir. Çünkü Latincede folium yaprak manasındadır. Herschel K. Mitchell ve arkadaşları bu vitamini, 1941 yılında ıspanak yapraklarında keşfettiler.[6][7]

Kimyaca adı pteroil glutamik asit (PGA)tır. Çünkü "pteridin", "PABA" ve "glutamik asit" bileşiminden oluşmuştur. Bc faktörü de denir. Bu madde suda mızrak şeklinde kristallenen portakal sarısı renginde bir katıdır ısıtılmakla erimez, fakat 250 °C'de esmerleşerek bozunur. Serbest asit halinde az, fakat sodyum tuzu halinde suda çok çözünür. Bazik ve nötr çözeltilerinde ısıya pek dayanıklı değildir.

Eksikliği sonucu megaloblastik anemi meydana getirir. Tropikal bölgelerde çok rastlanır. Bu eksikliğin başlıca sebebi protein-kalori eksikliğine dayanmaktadır. Normal beslenen insanlarda ancak sindirim bozukluğunda ve gebelikte görülebilir. Sarada kullanılan ilaçlar verilirken de bu vitaminin verilmesi gerekir. Bazı antibiyotikler (mesela Trimetoprim + Sulfamid kombinasyonları) bu vitamini yok edebilmektedir. Bira, şarap, rakı vs. fazla içen kimselerde bu vitamin eksikliği oldukça sık görülmektedir.

100 Gram Gıdadaki Folat Miktarı
Gıda Serbest (mcg) Toplam (mcg)
alabalık - 750
fıstık - 280
piliç eti - 250
ıspanak 170 200
maydanoz - 170
karaciğer - 140
brokoli - 111
lahana - 100
böbrek 60 80
esmer ekmek 15 50
beyaz ekmek 8 30
portakal 13 24
marul 20 20
muz 10 20
yumurta 10 20
sığır eti 4 7
elma / üzüm 3 6
koyun / tavuk eti 3 6
pişmiş yumurta 2 5
Folik asid kristalleri

Bu vitamin, ince bağırsak epitelinde bulunan bir karbonksipeptidaz enziminin yardımıyla, besinlerde bulunan poliglutamil şeklindeki folatlar parçalanarak serbest folat şeklinde ince bağırsakların üst kısımlarından emilir. Bu arada bazı değişikliğe uğrayarak kanda metil tetrahidrofolat şeklinde bulunur. Karaciğerde de bu şekilde depo edilir. Bu depo 5 mg kadardır. Bağırsakta da ayrıca bir miktar üretilir. Bir karbon atomlu köklerin, moleküller arasındaki geçişlerinde önemli rol oynar. Bazı amino asitlerden aldığı köklerin pürin ve pirimidin sentezinde kullanılır. DNA'nın sentezinde vazife alır. Bu vazifeyi yapabilmesi için bu vitaminin 5,10- metiltetrahidrofolat halinde olması gerekir. Bu geçiş ise B12 yokluğunda mümkün olmaz. Buna göre megaloblastik kansızlığa, B12'nin, dolaylı olarak tesiri vardır.

Folik asit, megaloblastik kansızlığın tedavisinde günde 5–10 mg vererek kullanılır. Tedaviye demir de katmak gereklidir. Çocuklara koruyucu olarak 0,5 mg bu vitaminden verenler vardır. Keçi sütü bu vitamin bakımından fakirdir. Bu sütle beslenen çocuklara bu vitamin de ilave edilmelidir. Sara hastalarına bu vitaminin B12 ile birlikte gerektiği zaman verilmesi uygun olur.

Günlük ihtiyaç ve kaynakları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu vitaminden günlük olarak serbest folat üzerinden 200, toplam folat üzerinden ise 300 mikrograma ihtiyaç vardır. Günde 100 mikrogram olanlarda bile eksiklik görülmemektedir. Gebelikte ihtiyaç % 50 kadar artar. Bu vitamin nebati ve hayvani gıdaların birçoğunda bulunur.

  1. ^ "Folate – Fact Sheet for Health Professionals". Office of Dietary Supplements, US National Institutes of Health. 29 Mart 2021. 17 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022. 
  2. ^ Welch AD (1983). "Folic acid: discovery and the exciting first decade". Perspect. Biol. Med. 27 (1): 64-75. doi:10.1353/pbm.1983.0006. PMID 6359053. 
  3. ^ a b c "Folic Acid". Drugs.com. American Society of Health-System Pharmacists. 1 Ocak 2010. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2016. 
  4. ^ "Folic Acid". The PubChem Project. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Folic Acid". ChemSrc. 28 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2024. 
  6. ^ "Folic Acid". 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2017. 
  7. ^ "Folic Acid". The PubChem Project. 9 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2017. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Biyokimya linkleri