İçeriğe atla

Deukalion

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Promptuarium Iconum Insigniorum'dan Deucalion

Yunan mitolojisinde, Deukalion (veya LatinceDeucalion, /djˈkliən/) Promete'nin oğluydu; eski kaynaklar annesini Clymene, Hesione veya Pronoia olarak adlandırır.[1][2] Yunan mitolojisindeki tufan ile yakından bağlantılıdır.

Halk etimolojisine göre Deukalion'un adı Grekçeδεῦκος, deukos, bir Grekçeγλεῦκος, gleucos, yani "tatlı yeni şarap, şıra, tatlılık" ve Grekçeἁλιεύς, haliéus, yani "denizci, denizci, balıkçı" anlamına gelmektedir. Eşi Pyrrha'nın adı Grekçeπυρρός, -ά, -όν, pyrrhós, -á, -ón, yani "alev rengi, turuncu" sözcüğünden türemiştir.

Ovid'in Metamorfozlarının 1562 versiyonundan Deukalion ve Pyrrha .

Deukalion'un doğumuyla ilgili olarak, Argonautika (MÖ 3. yüzyıl) şunları belirtir:

Koyun ve otlak açısından zengin, yüksek dağlarla çevrili bir ülke var ve burada Iapetos'un oğlu Prometheus'un, ilk kez şehirler kuran ve ölümsüz tanrılara tapınaklar inşa eden ve insanları yöneten ilk kişi olan Deukalion'u doğurdu. Bu toprakların komşuları, oraya "Haemonia" derler. [Teselya]

Deucalion ve Pyrrha'nın en az Hellen ve Protogenea adında iki çocuğu vardı [3] ve muhtemelen Amphictyon da üçüncü çocuklarıdır[4] (diğer anlatımlarda bölgenin yerlisidir).

En eski metinlerden biri olan Kadınlar Kataloğu'nda Pandora, Thyia ve Hellen'den çocukları olarak bahseder.[5] Onların soyundan gelenlerin Teselya'da yaşadığı söylenir.

Bir kaynak Deukalion ve eşinin üç oğlu olduğundan söz eder. Bunlar, Orestheus, Marathonios ve Pronous (Hellen'in babası) adlarıyla bilinir.[6][7] Bazı kaynaklarda, Deukalion diğer çocukları Melantho (Poseidon'dan Delphus'un annesi)[8] ve Candybus (kasabasına adını Likya'daki Kandyba kasabasına adını vermiştir)'tur.[9]

Deukalion'un Ailesinin karşılaştırmalı tablosu
İlişki Adlar Kaynaklar
Homer Hesiod Hellan. Acus. Apollon. Diod. Diony. Ovid Strabo Apollod. Harp. Hyg. Paus. Lact. Steph. Suda Tzet.
Sch. Ody Ehoiai Arg. Sch. Met. Lex. Fab. Div. Ins. Lyco.
Ebeveynler Prometheus ve Clymene
Prometheus ve Hesione
Prometheus ve Pronoia
Prometheus
Eşi Pyrrha
Çocukları Hellen
Pandora
Thyia
Orestheus
Marathonius
Pronous
Amphictyon
Protogeneia
Candybus
Melantho

Tufan anlatımları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Deukalion zamanında yaşanan tufan, Zeus'un Pelasgus'un soyundan gelen Lykaon ve oğullarının hubris "kibri"ne öfkelenmesi sebebiyle olmuştur. Bu hikayeye göre, Arkadya kralı Lykaon Zeus'a bir erkek çocuğu kurban etmişti, Zeus bu teklif karşısında dehşete düşerek tufan salarak Tunç Çağı'nı sona erdirmeye karar verdi. Tufan esnasında nehirler sel gibi aktı ve deniz ovayı sular altında bıraktı, dağ eteklerini su püskürterek yuttu ve her şeyi temizledi. Deukalion, babası Prometheus'un yardımı ile bir sandık yaparak bu tufandan kurtuldu. İncil'deki Nuh ve Mezopotamyalı Utnapishtim gibi, bu sandığı karısı Pyrrha ile selden kurtulmak için kullandılar.

En kapsamlı anlatımlar Ovidius'un Metamorfozları'nda (MÖ 1'in sonlarından MS 1'in başlarına kadar) ve Pseudo-Apollodorus Bibliotheka'da geçmektedir.[10] Phthia bölgesi üzerinde hüküm süren Deukalion, babası Prometheus tarafından sel konusunda önceden uyarılmıştı. Deulkalion bir sandık inşa edecek ve onu dikkatli bir şekilde kullanacaktı (tufan efsanesinin bu versiyonunda hiçbir hayvan kurtarılmaz), böylece dokuz gün sonra sular çekildiğinde, kendisi ve Epimetheus'un kızı olan karısı Pyrrha, hayatta kalan tek çift insan oldular. Sandıkları, Parnassus Dağı'na [11] veya Sicilya'daki Etna Dağı'na [12] veya Halkidiki'deki Athos Dağı'na [13] veya Teselya'daki Othrys Dağı'na dokundu.[14]

Hyginus, bir Hegesianax'ın Deukalion'un Kova ile özdeşleştirildiği bir fikrinden bahseder, çünkü onun saltanatı sırasında gökten o kadar çok su döküldü ki büyük Tufan meydana geldi.

Tufan sona erdikten ve çift Zeus'a teşekkür ettikten sonra, Deukalion (birkaç kaynakta o sırada 82 yaşında olduğu söylenir) dünyanın nasıl yeniden doldurulacağı konusunda Themis'in bir kahine danıştı. Kahin ona, "Başını ört ve annenin kemiklerini omzunun arkasına at" dedi. Deukalion ve Pyrrha, "anne"nin tüm canlıların anası Gaia olduğunu ve "kemiklerin" kayalar olduğunu anladılar. Taşları omuzlarının arkasına attılar ve taşlar insanları oluşturdu. Pyrrha'nın attıkları kadın oldu; Deukalion'un attıkları ise erkek oldu.[15]

MS 2. yüzyıl yazarı Lucian , De Dea Suriye'de, daha çok Yakın Doğu sel efsanelerine atıfta bulunan Yunan Deucalion'u ile ilgili açıklama yaptı : onun versiyonunda, Deukalion (ki buna Sisythus da diyor) [16] çocuklarını, çocuklarının eşlerini ve hayvan çiflerini aldı ve daha sonra Menbiç'te (kuzey Suriye) uçurumun kenarında büyük bir tapınak inşa ettiler ve sular uçuruma doldu; hacıların bu olayı anmak için yılda iki kez Arabistan ve Mezopotamya'dan buraya nasıl gemilerle geldiğini anlatmaktadır.[17]

Farklı hikayeleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Öte yandan, Halikarnaslı Dionysius, Deukalion'un ebeveynlerinin Prometheus ve Okenaos'un kızı Clymene olduğunu belirtir ve tufan hakkında hiçbir bilgi vermez, bunun yerine onu, Pelasgların "altıncı neslini" Teselya'dan süren Parnassusluların komutanı olarak göstermektedir.[18]

En eski Yunan tarihçilerinden biri olan Milet'li Hekataios'un Deukalion hakkında bir kitap yazdığı söylenir, ancak günümüze ulaşamamıştır. Kitabın Deukalion'dan bahseden ve günümüze ulaşan tek parçası da tufandan bahsetmez, ancak onu Aetolia kralı Orestheus'un babası olarak gösterir. Daha sonra yaşamış coğrafyacı Pausanias, bu anlatımı takip ederek Deukalion'u Ozolian Locris'in kralı ve Orestheus'un babası olarak gösterir.

Plutarkhos, Deukalion ve Pyrrha hakkında Epir'deki Dodona bölgesindeki bir efsaneden bahsederken; Strabon, çiftin Cynus'ta yaşadığını ve Deukalion'un mezarı Atina'da iken, Pyrrha'nın mezarının hala Cynus'ta bulunduğunu iddia eder; ayrıca çiftin adını taşıyan bir çift Ege adasından da bahseder.[19]

Mozaik birikimler

[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyıl klasikçisi John Lemprière, Bibliotheca Classica'da, Yunan mitolojisindeki tufan hikâyesi daha sonraki versiyonlarda yeniden anlatıldığı için, Nuh'un hikâyesinden ayrıntılar topladığını savundu: "Böylece Apollodorus, Deukalion'a güvenlik amacıyla büyük bir sandık verir; Plutarch suların çekilip çekilmediğini öğrenmek için kullandığı güvercinlerden ve Lucian da yanına aldığı her türden hayvandan söz eder.[20] Bununla birlikte, Gılgamış Destanı, Lemprière tarafından tanımlanan üç unsurun her birini içerir: bir güvenlik aracı (bir tekne inşa etmek için talimatlar), suların çekilip çekilmediğini test etmek için kuşların gönderilmesi ve her türden hayvanın istiflendiği bir gemi. Bu gerçekler Lemprière tarafından bilinmiyordu çünkü Gılgamış Destanını içeren Asur çivi yazılı tabletler ancak 1850'lerde keşfedildi.[21] Destanın bulunuşu, Lemprière'in "Bibliotheca Classica"sını yayınlamasından 20 yıl sonraydı. Gılgamış destanının, daha eski değilse de, en azından Yaratılış kadar eski olduğu kabul edilir.[22][23][24] Antik Yunan dünyasında dini bağdaştırıcılığın yaygınlığı göz önüne alındığında, bu üç unsur, yazılı olarak kaydedilmelerinden çok önce, tufan efsanesinin popüler sözlü varyasyonlarında Yunanca konuşan bazı halklar tarafından zaten biliniyor olabilir. Daha sonraki Yunanca versiyonlarda bu üç belirli unsurun en yakın kaynağı belirsizdir.

Erken bilim insanlarının anlattıkları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Çağ boyunca bir süre için, birçok Avrupalı Hristiyan bilgin Yunan mitolojik tarihini gerçek değeriyle kabul etmeye devam etti, böylece Deukalion'un tufanının bölgesel bir tufan olduğunu ve Nuh'un ailesinin yaşadığı küresel tufandan birkaç yüzyıl sonra meydana geldiğini iddia etti. Parian Chronicle olarak bilinen arkeolojik stel baz alındığında, Deukalion Tufanı genellikle MÖ 1528 civarında meydana geldiği tespit edildi. Deukalion'un tufanı, Saint Jerome'in hazırladığı kronolojiye göre yaklaşık M.Ö.1460 tarihlenebilir. Hippo'lu Augustine'e (Tanrı'nın Şehri XVIII,8,10,&11) göre Deukalion ve babası Prometheus, Musa'nın çağdaşlarıydı. İskenderiyeli Clement'in Stromata'sında "... Crotopus zamanında Phaethon'un yanması ve Deukalion'ın tufanları meydana geldi." yazar.[25]

Deukalion ve Pyrrha'nın soyundan gelenler aşağıdadır:

Yunanların soyağacı
PrometheusKlumeniEpimetheusPandora
DeukalionPirra
Helen
DorusKsuthosAiolos
TektamosAigimiosAkhaiosİonMakedonMagnis
  1. ^ The scholia to Odyssey 10.2 names Clymene as the commonly identified mother, along with Hesione (citing Acusilaus, FGrH 2 F 34) and possibly Pronoia.
  2. ^ A scholium to Odyssey 10.2 (=Catalogue fr. 4) reports that Hesiod called Deucalion's mother "Pryneie" or "Prynoe", corrupt forms which Dindorf believed to conceal Pronoea's name. The emendation is considered to have "undeniable merit" by A. Casanova (1979) La famiglia di Pandora: analisi filologica dei miti di Pandora e Prometeo nella tradizione esiodea. Florence, p. 145.
  3. ^ Pherecydes fr. 3F23
  4. ^ Apollodorus, Bibliotheca 1.7.2
  5. ^ Hes. Catalogue fragments 2, 5 and 7; cf. M.L. West (1985) The Hesiodic Catalogue of Women. Oxford, pp. 50–2, who posits that a third daughter, Protogeneia, who was named at (e.g.) Pausanias, 5.1.3 7 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., was also present in the Catalogue.
  6. ^ Hecateus, fr. 1F13
  7. ^ Early Greek Myth: A Guide to Literary and Ancient Sources. Londra: Johns Hopkins University Press. 1993. s. 167. ISBN 0-8018-4410-X. 
  8. ^ Tzetzes on Lycophron, 209
  9. ^ Stephanus of Byzantium, Ethnica s.v. Κάνδυβα
  10. ^ Apollodorus' library 23 Ekim 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at theoi.com 30 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ Pindar, Olympian Odes 9.43; cf. Ovid, Metamorphoses I.313–347 7 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  12. ^ "Hyginus' Fabulae 153". Livius.org. 26 Eylül 2007. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2012. 
  13. ^ Servius' commentary on Virgil's Bucolics, 6:41
  14. ^ Hellanicus, FGrH 4 F 117, quoted by the scholia to Pindar, Olympia 9.62b: "Hellanicus says that the chest didn't touch down on Parnassus, but by Othrys in Thessaly.
  15. ^ Stanton, Julie, (Ed.) (2008) [2003]. "Greek and Roman Mythology". Mythology: Myths, Legends, & Fantasies. Reprinted. Lane Cove, NSW, Australia: Global Book Publishing. ss. 32-35. ISBN 978-1-74048-091-8.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  16. ^ The manuscripts transmit scythea, "Scythian", rather than Sisythus, which is conjectural.
  17. ^ Lucian. De Dea Syria. 12-13.
  18. ^ Dionysius of Halicarnassensis, The Roman Antiquities of Dionysius Halicarnassensis, volume 1 9 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  19. ^ Plutarch. Life of Pyrrhus. 1.
  20. ^ Lemprière, John. Bibliotheca Classica 7 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., page 475.
  21. ^ George (2008). "Shattered tablets and tangled threads: Editing Gilgamesh, then and now". Aramazd. Armenian Journal of Near Eastern Studies. 3: 11. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018. 
  22. ^ The Babylonian Gilgamesh Epic: Introduction, Critical Edition and Cuneiform Texts. Oxford University Press. 2003. ss. 70-. ISBN 978-0-19-927841-1. 24 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2012. 
  23. ^ Rendsburg, Gary. "The Biblical flood story in the light of the Gilgamesh flood account," in Gilgamesh and the world of Assyria, eds Azize, J & Weeks, N. Peters, 2007, p. 117
  24. ^ Ancient Near Eastern Mythology. 2001. 
  25. ^ The Stromateis (Book 1) 23 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Chapter 21.