นขลิขิต

(◌) [◌] {◌} （◌） 〈◌〉 「◌」 『◌』 《◌》 ［◌］ ｛◌｝ 【◌】 〖◌〗 〔◌〕
นขลิขิต

นขลิขิต หรือ วงเล็บ ( ) เป็นเครื่องหมายวรรคตอนชนิดหนึ่ง มีลักษณะโค้งเหมือนรอยเล็บ เครื่องหมายด้านซ้ายเรียกว่า วงเล็บเปิด ส่วนด้านขวาเรียกว่า วงเล็บปิด (สำหรับภาษาที่เขียนจากขวาไปซ้ายก็จะเรียกกลับกัน) ปกติใช้สำหรับคลุมข้อความที่ขยายหรืออธิบายจากข้อความอื่นให้ความหมายชัดเจนมากขึ้น

การใช้งาน

• ใช้ขยายหรืออธิบายความที่อยู่ข้างหน้า ซึ่งการตัดข้อความในวงเล็บออกก็ไม่ได้ทำให้เนื้อความเสียไป
  • ตำบลพระยาไกร อำเภอยานนาวา จังหวัดพระนคร (ปัจจุบันคือ แขวงวัดพระยาไกร เขตบางคอแหลม กรุงเทพมหานคร)
• ใช้ขยายความให้ชัดเจนยิ่งขึ้นเพื่อลดความกำกวม
  • พระยาอนุมานราชธน (ยง เสฐียรโกเศศ)
  • เจ้าพระยาพระคลัง (หน)
• ใช้กำกับหัวข้อย่อย ซึ่งอาจเป็นตัวอักษรหรือตัวเลข สามารถใช้วงเล็บปิดเพียงอย่างเดียวก็ได้
  • (ก) (ข) (ค) (ง)
  • 1) 2) 3)
• ใช้คลุมตัวระบุเชิงอรรถหรือการอ้างอิง
  • เสียงลือเสียงเล่าอ้าง อันใดพี่เอย ^(๑)
  • ประเพณีเป็นบ่อเกิดของวัฒนธรรม ^[3]
• สำหรับวงเล็บเหลี่ยม ใช้คลุมข้อความที่เติมขึ้นเองในการยกอ้างอิงคำกล่าวเพื่อให้อธิบายความหมายได้ดีขึ้น
  • "ขายอย่าให้แพง คนเขาจะได้กินลง ฉันขาย [ปลาที่ปู่เย็นหาได้] ถูกๆ เอาไปเถอะ ซื้อไปแกงให้พอหม้อ"
  • "I appreciate it [the honor], but I must refuse"
  • "Yf they say the mone is belewe / We must believe that it is true [If they say the moon is blue, we must believe that it is true]"
  • มีการใช้ […] แทนส่วนที่ถูกตัดทิ้งไประหว่างกลาง และ [sic] สำหรับจุดที่สะกดคำผิดพลาดตามต้นฉบับ
• ในทางคณิตศาสตร์ และการเขียนโปรแกรม นขลิขิตมักจะหมายถึงส่วนที่มีความสำคัญ ต้องดำเนินการก่อน
  • (2 + 4) × 3 = 6 × 3 = 18
  • $ch = 0x80 | ($codepoint >> 6) & 0x3f;
  • ทั้งนี้ไม่รวมถึงไวยากรณ์เฉพาะของแต่ละภาษาที่ใช้วงเล็บชนิดต่างๆ เป็นส่วนหนึ่งของไวยากรณ์

การเขียนวงเล็บ ควรเว้นวรรคก่อนวงเล็บเปิดหนึ่งเคาะ หลังวงเล็บปิดหนึ่งเคาะ ส่วนข้อความภายในให้เขียนติดกับวงเล็บ เช่น xxx (yyy) zzz

นขลิขิตรูปแบบอื่น

• วงเล็บก้ามปู [ ] ใช้กับสูตรคณิตศาสตร์ สูตรเคมี การเขียนโปรแกรม สัทอักษรสากล และยังใช้ในพจนานุกรม สำหรับบอกคำอ่าน
• วงเล็บปีกกา { } ใช้กับสูตรคณิตศาสตร์เช่น เซต และการเขียนโปรแกรม
• วงเล็บแหลม หรือ วงเล็บสามเหลี่ยม < > ⟨ ⟩ ประกอบขึ้นจากเครื่องหมายน้อยกว่าและมากกว่า ใช้กับการเขียนโปรแกรมเช่น HTML และใช้กับสูตรคณิตศาสตร์ในบางโอกาส

วงเล็บต่อไปนี้เป็นส่วนหนึ่งของไวยากรณ์ภาษาญี่ปุ่นและภาษาจีน มีหน้าที่ใช้งานที่แตกต่างกัน ซึ่งเมื่อเขียนในแนวตั้งก็จะคลุมข้อความตามแนวตั้ง

• วงเล็บภูเขา (山括弧) 〈 〉
• วงเล็บภูเขาสองชั้น (二重山括弧) 《 》 ใช้คลุมชื่อหนังสือ
• วงเล็บตะขอ (鉤括弧) 「 」 ใช้เน้นข้อความคล้ายอัญประกาศ
• วงเล็บตะขอสองชั้น (二重鉤括弧) 『 』 ใช้เน้นข้อความคล้ายอัญประกาศ
• วงเล็บมุมทึบ (隅付き括弧) 【 】 ใช้คลุมการอ่านออกเสียง
• วงเล็บมุมโปร่ง (隅付き括弧(白)) 〖 〗 ใช้คลุมการอ่านออกเสียง
• วงเล็บกระดองเต่า (亀甲括弧) 〔 〕
• วงเล็บกระดองเต่าสองชั้น (二重亀甲括弧) 〘 〙

อ้างอิง

• วงเล็บ หรือ นขลิขิต คลังความรู้ ราชบัณฑิตยสถาน