สุมาอี้

สุมาอี้ ตามสำเนียงฮกเกี้ยน หรือ ซือหม่าอี้ ตามสำเนียงกลาง (จีน: 司马懿; อังกฤษ: Sima Yi; ค.ศ. 179-7 กันยายน 251) ชื่อรอง จ้งต๋า (仲達) เป็นเสนาบดี รัฐบุรุษ และเสนาธิการของวุยก๊ก ในช่วงยุคสามก๊ก และยังเป็นบรรพชนของราชวงศ์จิ้นตะวันตก เขาต้านทานการเดินทัพขึ้นเหนือของจูกัดเหลียง ซึ่งเป็นอัครมหาเสนาบดีของจ๊กก๊ก และยืนหยัดอย่างมั่นคงมาสี่ชั่วอายุคนตั้งแต่ยุคของ โจโฉ โจผี โจยอย และโจฮอง เขาก่อการรัฐประหารในสุสานหลวงโกเบงเหลงและยึดอำนาจการปกครองของวุยก๊ก สุมาอี้เป็นพระอัยกา (ปู่) ของจักรพรรดิจิ้นอู่ (สุมาเอี๋ยน) จักรพรรดิผู้ก่อตั้งราชวงศ์จิ้น และเป็นบิดาของสุมาสู และสุมาเจียว เสนาบดีผู้มีอำนาจสองคนในช่วงปลายยุควุยก๊ก

สุมาอี้
司馬懿
ภาพวาดสุมาอี้ วาดในสมัยราชวงศ์หมิง
มหาราชครู (太傅)
ดำรงตำแหน่ง 13 มีนาคม 239 – 7 กันยายน 251
กษัตริย์	โจฮอง
ก่อนหน้า	จงฮิว
ถัดไป	สุมาสู
เจ้ากรมราชเลขาธิการ (錄尚書事)
ดำรงตำแหน่ง 22 มกราคม – 13 มีนาคม 239
กษัตริย์	โจฮอง
ถัดไป	โจซอง
กรมวัง (侍中)
ดำรงตำแหน่ง 22 มกราคม – 13 มีนาคม 239
กษัตริย์	โจฮอง
ดำรงตำแหน่ง (ไม่ทราบเดือน) 221–226
กษัตริย์	โจผี
มหาโยธิน (太尉)
ดำรงตำแหน่ง 13 กุมภาพันธ์ 235 – 13 มีนาคม 239
กษัตริย์	โจยอย / โจฮอง
ก่อนหน้า	ฮัวหิม
ถัดไป	หมันทอง
ขุนพลใหญ่ (大將軍)
ดำรงตำแหน่ง 16 มีนาคม 230 – 13 กุมภาพันธ์ 235
กษัตริย์	โจยอย
ก่อนหน้า	โจจิ๋น
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	179 Wen County, Henei Commandery
เสียชีวิต	7 กันยายน ค.ศ. 251(251-09-07) (71–72 ปี) Luoyang, Cao Wei
ที่ไว้ศพ	Mengjin County, Henan
คู่อาศัย	Lady Fu Lady Zhang Lady Bai
คู่สมรส	Zhang Chunhua
บุตร	Sima Shi Sima Zhao Sima Liang Sima Zhou Sima Lun
บุพการี	Sima Fang (บิดา)
ความสัมพันธ์	Sima Lang (brother) Sima Fu (brother) Sima Zhi (cousin) see also Family tree of Sima Yi
อาชีพ	Military general, politician, regent
Courtesy name	Zhongda (แม่แบบ:Langn)
Temple name	Gaozu (แม่แบบ:Langn)
Peerage	Marquis of Wuyang (แม่แบบ:Langn)
พระสมัญญานาม Emperor Xuan (แม่แบบ:Langn)

ระวังสับสนกับ จักรพรรดิจิ้นเฝย์ตี้

ประวัติและบทบาท

เป็นชาวอำเภออุน เมืองเหอเน่ย (โห้ลาย) มณฑลเหอหนาน มีชื่อรองว่า จ้งต๋า มีลักษณะ แววตาแหลมเล็กคล้ายตาเหยี่ยว สุมาอี้เป็นคนเฉลียวฉลาด ชำนาญตำราพิชัยสงคราม ใจคอหนักแน่นแต่ก็เด็ดขาดในการตัดสินใจ กระทั่งมีผู้สนใจประวัติศาสตร์สามก๊ก ได้วิจารณ์ในทำนองเสียดสีไว้ว่า สุมาอี้คือ "เจ้าสำนักด้านดำ" คือ มีความชาด้านทำเพื่อประโยชน์ของตนได้เสมอ โดยไม่สนใจในเรื่องคุณธรรมศักดิ์ศรี และมีความใจดำอำมหิตพร้อม ๆ กัน ซึ่งเป็นอุปนิสัยของผู้มีอำนาจในประวัติศาสตร์ทุกยุคสมัย และได้รับอีกฉายาหนึ่งว่า "งูแมวเซา" มีคำวิจารณ์ว่าบุคคลที่ฉลาดที่สุดในสามก๊ก คือ ขงเบ้ง แต่บุคคลที่ทั้งฉลาดและน่ากลัวที่สุดในสามก๊ก คือ สุมาอี้

สุมาอี้เริ่มต้นจากการรับราชการตำแหน่งเล็กก่อนที่จะไต่เต้าไปสู่ตำแหน่งเสนาธิการและแม่ทัพ อย่างไรก็ตาม ความสุขุมลุ่มลึกของสุมาอี้นั้น ทำให้แม้แต่โจโฉยังไม่ไว้วางใจ และเคยเตือนบุคคลรอบข้างให้ระวังสุมาอี้ เมื่อโจโฉและโจผีสิ้นลง โจยอยได้ขึ้นครองราชย์ สุมาอี้ได้รับตำแหน่งแม่ทัพใหญ่ของวุยก๊ก โดยผลัดแพ้ผลัดชนะกับขงเบ้งอยู่หลายครั้ง ทั้งคู่ต่างเกรงขามฝีมือของกันและกัน สุมาอี้เกือบตายด้วยวงล้อมไฟของขงเบ้งครั้งนึง แต่รอดมาได้ด้วยฝน ขณะที่ขงเบ้งก็เกือบตายเมื่อพลาดท่าที่จุดยุทธศาสตร์เกเต๋ง แต่อาศัยการเล่นพิณบนกำแพงเมืองแล้วเปิดประตูเมือง ทำให้สุมาอี้ระแวงแล้วไม่กล้าบุก

ในการรบครั้งสุดท้ายระหว่างขงเบ้งกับสุมาอี้ ขงเบ้งต้องการเสร็จศึกโดยเร็วเพราะมีแม่ทัพเก่ง ๆ เยอะ แต่มีเสบียงน้อย ในขณะที่สุมาอี้นั้นมีเสบียงมากมาย ดังนั้นจึงไม่ยอมออกมารบ ขงเบ้งได้ส่งคนท้าทายสุมาอี้หลายต่อหลายครั้ง ถึงขนาดส่งเสื้อผ้าสตรีเยาะเย้ยแต่สุมาอี้ก็ไม่ยอมออกมา ดังคำที่สุมาอี้ทักไว้ แต่หลังจากขงเบ้งได้รู้ว่าตนกำลังจะสิ้นบุญจึงทำพีธีต่อชะตาเป็นเวลา 7 วันโดยไม่ให้กองทัพเคลื่อนไหว สุมาอี้ได้ตรวจดูชะตาบนดวงดาวพบว่ากำลังจะเกิดอะไรขึ้นกับขงเบ้งและเห็นว่ากองทัพจ๊กก๊กไม่ยอมออกมาจากค่ายจึงแน่ใจว่าขงเบ้งกำลังป่วยจึงฉวยโอกาสสั่งให้กองทัพบุกโจมตีค่ายของจ๊กก๊ก ทำให้อุยเอี๋ยนรีบเข้ามารายงานกับขงเบ้งทำให้เทียนต่อชะตาดับจนพิธีต่อชะตาของขงเบ้งต้องล่มไป แต่ขงเบ้งสั่งอุยเอี๋ยนนำกองทัพไปตีโต้กลับขับไล่กองทัพของสุมาอี้ไปจนถึงหน้าค่ายจนทำให้สุมาอี้คิดว่าขงเบ้งไม่ได้ป่วยจึงได้แต่อยู่ในค่ายและไม่ยอมให้ออกจากค่ายตามเดิม จนกระทั่งสุมาอี้ก็ได้รับรู้ข่าวว่าขงเบ้งล้มป่วยตายแล้วและกองทัพจ๊กก๊กได้ถอยทัพกลับเสฉวนจึงรีบนำกองทัพบุกไล่ตีตลบหลังกองทัพจ๊กก๊ก แต่สุมาอี้ได้เจอกับขงเบ้งที่นั่งบนรถนำกองทัพจ๊กก๊กมาตั้งรับจึงตกใจและคิดว่าได้ถูกเล่ห์กลของขงเบ้งหลอกให้ออกจากค่ายจึงรีบถอยทัพกลับค่ายทันที ต่อมาภายหลังก็ได้รับรู้จากชาวบ้านว่าขงเบ้งได้ตายแล้วจริง ๆ และที่สุมาอี้เห็นก็เป็นหุ่นกระบอกไม้ที่กองทัพจ๊กก๊กได้นำมาแต่งชุดและนั่งบนรถนำทัพมาตั้งรับ แล้วหลังจากกองทัพสุมาอี้ถอยทัพกลับค่ายไปแล้ว กองทัพจ๊กก๊กก็ได้ถอยทัพไปได้ไกลจนถึงเสฉวน สุมาอี้ก็ได้รู้ว่าขงเบ้งได้รู้ล่วงหน้าก่อนว่าตนจะนำกองทัพตีตลบหลังกองทัพจ๊กก๊กที่กำลังถอยทัพหลังจากตนได้ตาย จึงได้ใช้กลอุบายใช้หุ่นไม้หลอกสุมาอี้ให้ถอยทัพกลับค่าย จนต้องทำให้สุมาอี้ต้องเอ่ยปากชมว่า ขงเบ้งนั้นเก่งจริง ๆ ขนาดตอนเป็นยังหลอกได้ แม้แต่ตอนตายยังหลอกอีก แต่ถึงอย่างไรแม้จะถูกขงเบ้งหลอกแต่สุมาอี้ก็ได้รับชัยชนะอย่างแท้จริงและไม่มีใครที่จะมีความเก่งเทียบเท่าและขัดขวางทางความทะเยอทะยานอย่างสุมาอี้ได้อีกแล้ว

ในปลายรัชสมัยโจยอย สุมาอี้ได้รับการเลื่อนยศและบรรดาศักดิ์ มีอำนาจควบคุมทั้งฝ่ายทหารและพลเรือน โจยอยนับถือเสมือนพระราชบิดา คนในตระกูลสุมารับราชการในชั้นสูงมากถึง 11 คน เมื่อสิ้นโจยอย โจฮองขึ้นครองราชย์แทน สุมาอี้ถูกตระกูลโจถอดออกจากตำแหน่งไปอยู่บ้านเฉย ๆ เพราะไม่ไว้ใจในความซื่อสัตย์ของสุมาอี้ แม้สุมาอี้จะถูกปลดเป็นเวลานานถึง 10 ปีแล้วแต่ก็ยังคงฝึกการต่อสู้และมีบารมีในกองทัพอยู่ โจซองก็ยังไม่ไว้ใจสุมาอี้อยู่จึงส่งคนไปจับตาดูแต่สุมาอี้ได้แกล้งป่วยอาการทรุดหนักทำให้โจซองตายใจไม่หวาดระแวงอะไร แต่ท้ายที่สุดก็ทำการรัฐประหารในเมืองลกเอี๋ยง โค่นอำนาจที่คุมกองทัพของตระกูลโจ ที่นำโดยโจซอง บุตรชายของอดีตแม่ทัพใหญ่โจจิ๋น หมดสิ้น และเป็นตระกูลสุมาที่ได้ขึ้นมาครองอำนาจแทน

สุมาอี้มีบุตรชาย 2 คน ที่ล้วนแต่มีความสามารถมาก เพราะสุมาอี้มักสั่งสอนและให้ติดตามทำศึกอยู่เสมอ ๆ คือ สุมาสู และสุมาเจียว ภายหลังจากสิ้น 3 คนนี้แล้ว สุมาเอี๋ยน บุตรชายของสุมาเจียว หลานปู่ของสุมาอี้ได้รวบรวมแผ่นดินเป็นหนึ่งเดียว และขึ้นครองราชย์เป็นเสวียนตี้ฮ่องเต้ ปฐมจักรพรรดิของราชวงศ์จิ้น เป็นอันสิ้นสุดยุคสามก๊ก และ ราชวงศ์ฮั่นสุมาอี้เสียชีวิตเมื่ออายุ 73 ปีที่เมืองลกเอี๋ยง ด้วยโรคชรา

ครอบครัว

• พ่อแม่
  • สุมาฮอง (149-219)
• ภรรยาและบุตรธิดา
  • จางชุนหัว (189-247)
    • สุมาสู (208-255) ลูกชายคนแรก
    • สุมาเจียว (211-265) ลูกชายคนที่สอง
    • Princess Nanyang (南陽公主) ลูกสาวคนแรก
      • แต่งงานกับ Xun Yi (荀霬) มีลูกชายสองคน
    • Sima Gan, Prince of Pingyuan (平原王 司馬幹; 232–311) ลูกชายคนที่หก
  • คุณหญิงฝู (伏夫人)
    • Sima Liang, Prince (Wencheng) of Ru'nan (汝南文成王 司馬亮; exec. 291) ลูกชายคนที่สาม
    • สุมาเตี้ยม (227-283) ลูกชายคนที่สี่
    • Sima Jing, Marquis of Qinghui (清惠侯 司馬京; 230–253) ลูกชายคนที่ห้า
    • Sima Jun, Prince (Wu) of Fufeng (扶風武王 司馬駿; 232–286) ลูกชายคนที่เจ็ด
  • คุณหญิงจาง (張夫人)
    • Sima Rong, Prince (Xiao) of Liang (梁孝王 司馬肜; d. 302) ลูกชายคนที่แปด
  • คุณหญิงปั๋ว (柏夫人)
    • สุมาหลุน (?-301) ลูกชายคนที่เก้า
  • ไม่ทราบ
    • Princess Gaolu (高陸公主) ลูกสาวคนที่สอง
      • แต่งงานกับเตาอี้

ดูเพิ่ม

• ยุคสามก๊ก
• รายชื่อตัวละครในสามก๊ก
• จดหมายเหตุสามก๊ก
• สามก๊ก
• วุยก๊ก

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิถีแห่งอำนาจสุมาอี้