Akademijai Aflotun

Akademijai Aflotun — ittihodi diniju falsafiest, ki taqriban soli 387-i to milod Aflotun ta'sis doda bud; maktabi Aflotun to sadai VI-i milod vuçud doşt.

Ta'rix

Akademijai Aflotun (dar ibtido Gekademija) az nomi qahramoni asotirī – Akadem, ki boƣi Aflotun niz ba nomi ū guzoşta şuda bud, girifta şudaast. Ba ittihodi nomburda sxolarx, ki a'zoi Akademijai Aflotun intixob mekardand, sarvarī menamud. A'zoi Akademijai Aflotun bo ixtijori xud az serxobī xuddorī mekardand, az işqi nafsonī kanoraçūī menamudand va gūşt namexūrdand. Dar Akademijai Aflotun bisjor ilmhoi zamona – falsafa, rijozijot, nuçum, tabiatşinosī va ƣajra tadqiq meşudand. Maxsusan ba mas'alai ilmi rijozī diqqati beştar medodand. Dar peştoqi darvozai Akademijai Aflotun cunin şior navişta şuda bud: «Kase, ki rijozijotro namedonad, ba Akademija doxil naşavad!» To zamoni Sitseron Akademijai Aflotunro ba Qadim va Nav, ba'dtar ba Qadim, Mijona va Nav çudo mekardand; dar davrai ellinizm taqsimoti digari ta'rixi Akademijai Aflotun niz vuçud doşt.

Akademijai Aflotuni Qadim

Akademijai Aflotuni Qadim tamojuli pifagoriji falsafai mutaaxxiri Aflotunro tarafdorī namuda, aqidahoi kosmologiji dar «Timej» bajonşudaro inkişof medod. Ba daraçai mutlaq bardoştani bahshoi dialektikī, ki dar çarajoni onho haqqonijati barobari hukmhoi zid isbot megardid, ba prinsipi çahonbinī tabdil joftani onho, (ki toraft ba ravoqija muqobil meşud), boisi ba vuçud omadani şakkokijai akademī gardid va mavqei Akademijai Aflotuni Mijonaro muajjan kard. Karnead qoidai imkonnopazir budani doniş va az in rū, nodurust budani hama guna ahkomro ba daraçai mutlaq bardoşt. Qoidai mazkurro akademijai Nav tarafdorī mekard. Soli 86-i to milod hangomi Afinaro muhosira kardani sarlaşkari Rim Sulla binoi Akademijai Aflotun vajron şud va boƣi on xarob gardid. Kitobxonai Akademijai Aflotun niz nobud şud. Vale hanūz dar soli 78 to milod Antiox dar Afina muallimī mekard (Sitseron dar nazdi ū dars xondaast). Vaz'i Akademijai Aflotun to soli 176, ja'ne to vaqte ki dar Afina fajlasufi Rum Mark Avrelī cor kafedrai falsafa ta'sis kard, noma'lum ast. Az oxiri sadai II to oxiri sadai IV dar Akademijai Aflotun asosan ba omūzişi ilmi bajon (ritorika), adabijot va fanhoi ma'lumoti umumī maşƣul budand. Dar zamoni Plutarxi Afinagī (vafot taqriban soli 432) ba Akademijai Aflotun navaflotunijai majloni aflotiniju jamvlixī doxil şud. Soli 529 Justinian dar Afina maktabhoi qadimai falsafiro barham dod. Taqriban soli 531 jak qator navaflotunijoni afinagī bo sarvariji Damaskij ba darbori şohi sosonī Xusrav muroçiat kardand.

Ehjoi aflotunija dar sadai XV boisi ta'sisi Akademijai Aflotun dar Florensija (soli 1459) gardid. Navaflotunija zaminai asosiji mas'alahoi falsafiji Akademijai Aflotuniji Florensija: az tarƣibi ƣojahoi işqi aflotunī to kūşişi ba ham omextani ta'limoti aflotunija bo arastuija, qabbola, germetizm, zarduştija va digar nav'hoi afkori diniju falsafī bud.

Ezoh

Sarcaşma

Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир  А. Қурбонов. — Д. : СИЭМТ, 2011—2023.