Montenegro
| Montenegro | ||
| Република Црна Гора Republika Crna Gora | ||
|
| |
| Standardo di Montenegro | Blazono di Montenegro | |
| Nacionala himno: | ||
| Oj, svijetla majska zoro | ||
| ||
Urbi:
| ||
| Chefurbo: | Podgorica | |
| · Habitanti: | 169 132 (2003) | |
| Precipua urbo: | Podgorica | |
Lingui:
| ||
| Oficala lingui: | Montenegrana | |
| Tipo: | Republiko | |
| · Prezidanto: | Jakov Milatović | |
| · Chefministro: | Milojko Spajić | |
Surfaco: (160ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 13 812 km² | |
| · Aquo: | 1,5 % | |
Habitanti: (164ma maxim granda)
| ||
| · Totala: | 678 326 (2017) | |
Plusa informi:
| ||
| Valuto: | Euro | |
| Veho-latero: | dextre | |
| ISO: | ME
| |
MNE
| ||
499
| ||
| Reto-domeno: | .me | |
Montenegro esas lando jacanta sude de Europa. Ol havas kom vicini Kroatia weste, Bosnia e Herzegovina nordweste, Serbia nordeste, ed Albania sudeste. Adriatika Maro jacas sudweste de la lando.
Bazala fakti pri Montenegro.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Historio di Montenegro |
Dum bronz-epoko, Iliriani habitis la regiono proxim lago Skadar, qua nun apartenas ad Albania e Montenegro. Li esis vicini di Greka tribui, qui habitis sude.
Romani konquestis la regiono um la yaro 9. Dum la 6ma yarcento slavi koloniigis ol. Dum la 9ma yarcento existis tri princii en la regiono: Duklja (korespondanta a la suda duimo di Montenegro), Travunia (weste) e Rascia, norde. En 1042 Stefan Vojislav duktis revolto qua efektigis la nedependo di Duklja. Ta princio havis lua apogeo c. 1046, kande Mihailo la 1ma e pose Konstantin Bodin, rispektive filiulo e nepotulo di Stefan Vojislav, guvernis.
Dum la 16ma yarcento Montenegro developis certa autonomio relate Otoman imperio. Tamen, Montenegrani ne aceptis Otomana dominaco, e dum la 17ma yarcento eventis diversa revolti kontre Otomani, qui vinkesis en la Granda Turka milito.
Otoman imperio agnoskis la nedependo di Montenegro erste en 1878. Pos 1918, la lando divenis parto di la Rejio di Serbi, Kroati e Sloveni e pose di Yugoslavia e di la Republiko Socialista Federala di Yugoslavia.
Kun la rupturo di Yugoslavia, Montenegro divenis parto di Serbia e Montenegro. Ol nedependanteskis ye la 3ma di junio 2006. La lando havis diplomacala problemi kun Serbia ye la 6ma di septembro 2007 kande Montenegro impedis chefo dil eklezio ortodoxa Serbiana enirar la lando. Serbiana chefministro komentis l'incidento e dicis ke Montenegro esis "quaz-stato". Podgorica demandis exkuzi de Serbia, e Serbiana vice-chefministro Božidar Đelić prizentis formala exkuzi.
Politiko
[redaktar | redaktar fonto]
Montenegro esas parlamentala republiko. La chefo di stato esas la prezidanto, qua elektesas dal populo por 5-yara periodo, kun posibleso di rielekto por la sequanta periodo. La chefo di guvernerio esas la chefministro, qua elektesas dal prezidanto kun aprobo dal parlamento. Lua nuna konstituco adoptesis ye la 22ma di oktobro 2007.
La legifala povo konsistas ek singla chambra parlamento (Skupština) kun 81 membri, qui elektesas direte dal populo por 4-yara periodo. La parlamento povas aprobar voto di desfido kontre la guvernerio per simpla majoritato.
La maxim alta korto di la judiciala povo esas la Supra korto (Vrhovni Sud), konsistanta ek 15 judiciisti ed 1 judiciisto-prezidanto. Existas Konstitucala korto kun 8 membri, korti por administrala e komercala temi, apelo-korti, e lokala korti.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
Tereni en Montenegro esas montoza, e lua maxim alta monto esas Zla Kolata, kun 2 534 metri di altitudo.
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]| Precipua artiklo: Ekonomio di Montenegro |
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]
Segun la demografiala kontado di 2011, Montenegro havis 620 029 habitanti.[1] La maxim multa (45%) esas Montenegrani. Serbi esis 28,7%, Bosniani esis 8,7%, Albaniani esis 4,9%, Mohamedani esis 3,3%, Cigani esis 1%, Kroati esas 1%, 2,6% esis de altra etnio, e 4,9% ne informis pri etnio en 2011.[2]
L'oficala linguo di la lando esas Montenegrana, parolata da 37% de la habitantaro. La Serba parolesas da 42,9% de la habitanti, la Bosniana parolesas da 5,3%, l'Albaniana parolesas da 5,3%, Serbi-Kroati parolesas da 2%, 3,5% parolas altra lingui, e la cetera 4% ne informis, segun la kontado di 2011.[2]
La religio kun maxim granda nombro di adepti esas Ortodoxa kristanismo, por 72,1% de la habitanti. Mohamedani esas 19,1%, Katoliki esas 3,4%, atei esas 1,2%, altri esas 1,5%, e 2,6% ne informis pri religio en 2011.[2]
Kulturo
[redaktar | redaktar fonto]
La kulturo di Montenegro recevis diversa influi dum la historio, nome de kulturi Ortodoxa, Otomana (Turka), Slava, central Europana e de populi del Adriatiko (exemple, Veneziani). La lando havas multa historiala loki, kun arkitekturi pre-romanala, Gotika e Baroka. La litoro di la lando havas multa religiala monumenti, exemple la katedralo di Kotor, qua konsekracesis en 1166.
La chef-urbo di Montenegro, Podgorica, e l'anciena rejala chef-urbo, Cetinje, esas la du maxim importanta centri pri kulturo - inkluzite literaturo - ed arto di la lando. Malgre existar libri skribita en la regiono de adminime 800 yari ante nun, exemplo la "Kroniko dil sacerdoto di Duklja", la maxim reprezentiva texti skribesis dum la 19ma e la 20ma yarcenti. En Cattaro (la nuna Kotor) existis grupo di skriptisti qui introduktis la Renesanco en la regiono e skribis per Latina od Italiana, exemple Ludovico Pasquali, Giovanni Bona de Boliris, Giovanni Polizza, Giorgio Bisanti, Girolamo Pima, Timoteo Cisilla, Giovanni Crussala, Giuseppe Bronza and Girolamo Panizzola. Exempli pri skriptisti de la 18ma e 19ma yarcenti esis princo Petar la 2ma Petrović Njegoš, Andrija Zmajević, l'episkopo Vasilije Petrović, Petar la 1ma Petrović-Njegoš, Vuk Vrčević, Marko Miljanov e Marko Miljanov. Exempli pri skriptisti de la 20ma yarcento: Mihailo Lalić, Milovan Đilas, Radovan Zogović, Ćamil Sijarić, Čedo Vuković, Mirko Kovač, Dragan Radulović e Vito Nikolić. Exempli pri nuntempa skriptisti: Balša Brković, Borislav Jovanović, Jevrem Brković, Andrej Nikolaidis, Tanja Bakić, Bosiljka Pušić e Dragana Kršenković Brković.
Aqua-balono esas la maxim populara sporto en Montenegro. En 2008 la maskulala esquado di Montenegro vinkis la mondala championkonkurso pri aqua-balono. Futbalo, basketbalo, handbalo e volebalo ank esas multe populara.
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Crnoj Gori 2011. godine (Census of Population, Households and Dwellings in Montenegro 2011) - Publikigita da Statistical office, Montenegro. Dato di publikigo: 12ma di julio 2011. URL vidita ye 30ma di marto 2011. Idiomo: Angla.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Montenegro - The World Factbook - Publikigita da CIA. URL vidita ye 29ma di novembro 2018.
| Nuna stati qui olim formacis anciena Yugoslavia | .svg){kind=small}
|
|---|---|
| Bosnia e Herzegovina | Kosovo | Kroatia | Norda Makedonia | Montenegro | (Serbia e Montenegro) | Serbia | Slovenia | |
|
| |
| Membrostati: | Austria – Belgia – Bulgaria – Chekia – Chipro – Dania – Estonia – Finlando – Francia – Germania – Grekia – Hispania – Hungaria – Irlando – Italia – Kroatia - Latvia – Lituania – Luxemburgia – Malta – Nederlando – Polonia – Portugal – Rumania – Slovakia – Slovenia – Suedia | |
| Negocianta stati: | Islando - Montenegro – Norda Makedonia – Serbia – Turkia | |
| Peticionanta stati: | Albania | |
| Potenciala kandidati: | Bosnia e Herzegovina - Kosovo | |