Panslavizam
Panslavizam je političko-društveni i kulturno-konfesionalni pokret Slovena za nacionalno oslobođenje u nekoliko zemalja srednje i jugoistočne Evrope, krajem 18. i prvom polovinom 19. vijeka. Krajem 19. vijeka na osnovu Panslovenskog pokreta formiran je Neoslovenski pokret, koji je imao analogne zadatke, i suočavanje sa problemom jednakosti između slovenskih naroda.
Porijeklo
[uredi | uredi izvor]Panslavizam je počeo svoj uspon kao i pangermanizam, koji je takođe rastao sa visokim i jakim osjećanjem nacionalnog jedinstva unutar etničkih grupa pod dominacijom Francuza tokom Napoleonovih ratova. Panslavizam je pojačao djelatnosti slovenskih intelektualaca i naučnika iz oblasti istorije, etnografije, filologije i folklora. Najčešće korišćeni simboli panslavizma cu panslovenske boje (plava, bijela i crvena) i panslovenska himna „Hej, Sloveni“.
Ideologija
[uredi | uredi izvor]Ideologija panslavizma je neraskidivo povezana sa istorijom zapadnih i južnih slovenskih plemena, njihovo kretanje, emancipaciju, nacionalnu i državotvornu izgradnju i postojanje. Činjenično je pokret slovenske solidarnosti kao metod očuvanja etno-kulturnog identiteta, u jurišu germanskih plemena na istok.
Istorija formiranja i razvoja Panslavizma
[uredi | uredi izvor]Rađanje panslavizma
[uredi | uredi izvor]Postoji nekoliko teorija, koje definišu najranije pojavljivanje panslovenske misli hrvatskog jezuitskog misionara Juraja Križanića i slovačkog advokata i pisca Jana Herkela. Termin panslavizam je prvi put 1826. u Češkoj predložio slovački advokat i pisac Jan Herkel. Političke stavove, ideju slovenskog jedinstva i kulturne zajednice prihvatili cu u Austrougarskoj Pavel Jozef Šafarik, Jan Kolar, Ljudevit Gaj i Vuk Stefanović Karadžić.
Rast uticaja Ruske Imperije u sistemu međunarodnih odnosa u prvoj polovini 19. vijeka, odvijao se u pravcu kretanja za nacionalno oslobođenje Slovena, srednje i jugoistočne Evrope. Ovaj put konačno je uzeo oblik stereotipne percepcije tzv. „ruskog" Kolosa, kao zle sile, koja teži za uništenjem nemačko-romanske civilizacije uz podršku zapadnih i južnih slovenskih plemena. "Opasnost" zvana "panslavizam" korišćen je u zapadnoevropskom društvenom i političkom novinarstvu. Kasnije, ova koncepcija je transformisana i dobija još jedan politički i kulturološki značaj. Definicija ovog pojma varirala je od slovenskog književnog «uzajamnost» (propovjed u kulturnim aspektima) do političkih projekata osnivanja "slovenska Austrija" (austro-slavizma), "Velika Ilirije" (Ilirizam), "Sveslovenske Ograničene" monarhije ili Federacije, kao dijela "Ruske Imperije".
Literatura
[uredi | uredi izvor]- Enciklopedija Britanika, M-P. - Beograd: Politika: Narodna knjiga, 2005. pp. 149.
- Terzič, Slavenko (2010). „Slavяnofilьstvo XIX v. v serbskoй istoriografii”. Rossiя i Serbiя glazami istorikov dvuh stran. Sankt-Peterburg: Aleteйя. str. 129—142.
- Terzić, Slavenko (2011). „Ruski slovenofili i srpsko pitanje (1856-1878)”. Srpsko-ruski odnosi od početka XVIII do kraja XX veka. Beograd: SANU. str. 95—107.
