Vitina

Vitina
Vitina;
	Binačka Morava u Vitini
	; (Republika Kosovo) Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Kosovo i Metohija
Upravni okrug	Kosovskopomoravski
Opština	Vitina
Stanovništvo
Stanovništvo	‍
— 2011.	4.924
Geografske karakteristike
Koordinate	42° 19′ 11″ S; 21° 21′ 32″ I / 42.31971° S; 21.35893° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	499 m
	Vitina Vitina na karti Srbije
Veb-sajt
	kk.rks-gov.net/viti

Vitina (alb. Viti ili Vitia) je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Srbiji. Nalazi se u jugoistočnom delu Kosova i Metohije i pripada Kosovskopomoravskom upravnom okrugu. Prema popisu iz 2011. godine bilo je 4924 stanovnika.^[b]

Ovo područje je poznato kao Gornja Morava i nalazi se u podnožju Skopske Crne Gore.

Istorija

Prvi pisani pomen Vitine je iz 1258. godine, kada je bugarski car Konstantin Tih Asen darovao ovo selo od 1867 duša manastiru Sv. Đorđa kod Skoplja. U turskom popisu iz 1455. godine stoji da selo ima 105 srpskih kuća i hrišćanskog popa. Ime bi moglo da se poveže sa drvetom vrbom, čiji se grančice zovu "vitine".

Prva škola u Vitini počela je rad 1851. godine, i to je bila najstarija škola u Gnjilanskoj kazi.^[1] U Vitini je 1890. godine sa carskom dozvolom otvorena srpska osnovna škola. Tu je redovna svake godine proslavljana školska slava Sv. Sava. Godine 1900. služio je na Savindan, pop Todor Vasić u crkvi i školi, kumovao je Sava Tajić crkveno-školski epitrop, a svetosavsku besedu je izgovorio učitelj Stojan Dajić.^[2] Jedno vreme imetak crkveni iznosio je samo njiva od sedam dana oranja i pet groša. Takođe još i dva parčeta njive od dana oranja, koje su dali crkvi Trajko Dajić i Cvetko Denkić. Onda je narod izabrao starca Savu Tajića za epitropa, koji je to bio uspešno 14 godina, brinući o crkvenom dobru bez ikakve naknade. A 1900. godine video se veliki napredak crkvenog imanja. On iznosi tada: oranice od 35 dana oranja, tri obora sa kućama, od kojih u dve sede čivčije koji te njive obrađuju a u trećem je podignuta zgrada sa pet odeljenja, koji kao bakalnica donosi godišnje po 600 groša prihoda. Sve je to sposobni starac Sava stekao. On je i opravljao crkvu i ikone, takođe školu za koje je utrošeno 25 turskih lira. Pod njegovom upravom su i crkveni magazin i kasa uvek bili puni.^[3]

Septembra 1927. godine je Vitina proglašena varošicom, kasnije postaje opštinski centar. Međutim nekoliko godina kasnije, 1934. Kralj je "po želji građana", varošicu proglasio opet za selo.^[4]

U gradu postoji crkva brvnara iz 1785. godine i kamena crkva iz 1865. godine.

Demografija

Američki kontingent KFOR-a u Vitini 2000. godine

Prema popisu iz 1981. godine grad je bio većinski naseljen Srbima. Nakon rata 1999. godine većina Srba je napustila Vitinu. Struktura stanovništva se u potpunosti izmenila doseljavanjem Albanaca. U Vitini je ostalo da živi svega nekoliko srpskih porodica.

Prilikom ulaska KFOR-a i povlačenja srpske vojske i policije multietnička sela vitinske opštine Trpeza, Žitinje, Drobeš, Novo Selo, Podgorce, Grmovo, Gušica, Kabaš, Čerkez Sadovina i Devaja ostala su bez ijednog Srbina, a njihove kuće su ubrzo spaljene i porušene.

Etnički sastav prema popisu iz 1961.^[5]‍

Srbi	1.968	82,8%
Albanci	274	11,5%
Crnogorci	82	3,4%
Ukupno: 2.377

Etnički sastav prema popisu iz 1981.^[6]‍

Srbi	2.086	67,1%
Albanci	692	22,3%
Romi	146	4,7%
Crnogorci	79	2,5%
Muslimani	50	1,6%
Ukupno: 3.108

Etnički sastav prema popisu iz 2011.^[7]‍

Albanci	4.839	98,3%
Srbi	62	1,3%
Ukupno: 4.924

Broj stanovnika na popisima:

Demografija^[8]
Godina	Stanovnika
1948.	1.781
1953.	2.279
1961.	2.377
1971.	2.620
1981.	3.108
1991.	4.309

Vidi još

Opština Vitina

Napomene

^ Republika Kosovo (alb. Republika e Kosovës) jednostrano je proglašena država na teritoriji Republike Srbije, protivno Ustavu Republike Srbije i Rezoluciji Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija 1244. Prema Rezoluciji, cela teritorija Kosova i Metohije, pravno gledano, nalazi se u sastavu Srbije dok ne bude postignuto konačno rešenje. Srbija ne priznaje jednostrano otcepljenje, po međunarodnom pravu, njene teritorije, preciznije autonomne pokrajine pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija (UNMIK). Vlada sa sedištem u Prištini ima defakto vlast nad većinom teritorije, dok pojedine strukture Srbije funkcionišu na severu i u srpskim enklavama.
^ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.

Reference

^ "Nastava i vaspitanje", Beograd 1964.
^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1900. godine
^ "Branič", Beograd 1. jul 1934.
^ Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs
^ Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs
^ Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)
^ Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

Literatura

Urošević, Atanasije (1935). Gornja Morava i Izmornik. Beograd: Srpski etnografski zbornik. str. 177—179.

Spoljašnje veze

[1] Republika Kosovo (alb. Republika e Kosovës) jednostrano je proglašena država na teritoriji Republike Srbije, protivno Ustavu Republike Srbije i Rezoluciji Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija 1244. Prema Rezoluciji, cela teritorija Kosova i Metohije, pravno gledano, nalazi se u sastavu Srbije dok ne bude postignuto konačno rešenje. Srbija ne priznaje jednostrano otcepljenje, po međunarodnom pravu, njene teritorije, preciznije autonomne pokrajine pod privremenom upravom Ujedinjenih nacija (UNMIK). Vlada sa sedištem u Prištini ima defakto vlast nad većinom teritorije, dok pojedine strukture Srbije funkcionišu na severu i u srpskim enklavama.

[2] Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.

[3] "Nastava i vaspitanje", Beograd 1964.

[4] "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine

[5] "Carigradski glasnik", Carigrad 1900. godine

[6] "Branič", Beograd 1. jul 1934.

[7] Nacionalni sastav stanovništva FNR Jugoslavije 1961. godine pod2.stat.gov.rs

[8] Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981. godine pod2.stat.gov.rs

[9] Etnički sastav stanovništva Kosova i Metohije 2011. godine pop-stat.mashke.org (jezik: albanski)

[Савезни_завод_за_статистику_СФРЈ-10] Savezni zavod za statistiku i evidenciju FNRJ i SFRJ: Popis stanovništva 1948, 1953, 1961, 1971, 1981. i 1991. godine.

[a]

[b]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Normativna kontrola
Međunarodne	VIAF
Geografske	MusicBrainz area