Oslo
Oslo | |
|---|---|
 | |
 Flamuri  Stema | |
| Parimet: Unanimiter et constanter (Latin) "Të bashkuar dhe konstante" | |
.svg) Oslo (Earth) | |
| Koordinatat: 59°54′50″N 10°45′8″E / 59.91389°N 10.75222°E | |
| Shteti |  Norvegjia |
| Distrikti | Østlandet |
| Qarku | Oslo |
| Themelimi | 1048 |
| Qeveria | |
| • Kryetari | Marianne Borgen (SV) |
| • Kryetari qeverisës | Raymond Johansen (Ap) |
| Sipërfaqja | |
| • Kryeqytet, qark dhe komunë | 480 km2 (190 sq mi) |
| • Sipërfaqe tokësore | 454,20 km2 (17,540 sq mi) |
| • Sipërfaqe ujore | 26,64 km2 (1,029 sq mi) |
| Lartësia mbidetare | 23 m (75 ft) |
| Popullsia (30 shtator 2021) | |
| • Kryeqytet, qark dhe komunë | 698.660 Increase |
| • Popullsia urbane | 1.036.059 |
| • Metro | 1.588.457 |
| Zona kohore | UTC+1 (CET) |
| • Verës (DST) | UTC+2 (CEST) |
| Kodi postar | 0001 – 1299 [2] |
| HDI (2018) | 0.968[3] very high · 1-rë |
| Faqja zyrtare | www |
Oslo është kryeqyteti dhe qyteti më i populluar i Norvegjisë. Ai përbën një qark dhe një komunë. Më 30 shtator 2021, komuna e Oslos kishte një popullsi prej 698,660 banorësh, ndërsa popullsia e zonës më të madhe urbane të qytetit ishte 1,019,513, që nga 4 nëntori 2019.[4][5] Zona metropolitane kishte një popullsi të vlerësuar prej 1,71 milion.[6]
Gjatë epokës së vikingëve zona ishte pjesë e Vikenit. Oslo u themelua si qytet në fund të epokës së vikingëve në vitin 1040 me emrin Ánslo, dhe u krijua si një kaupstad ose vend tregtimi në 1048 nga Harald Hardrada. Qyteti u ngrit në një peshkopatë në 1070 dhe një kryeqytet nën Haakon V të Norvegjisë rreth vitit 1300. Bashkimet personale me Danimarkën nga 1397 deri në 1523 dhe përsëri nga 1536 deri në 1814 reduktuan ndikimin e tij. Pasi u shkatërrua nga një zjarr në 1624, gjatë mbretërimit të mbretit Christian IV, një qytet i ri u ndërtua më afër kalasë Akershus dhe u quajt Christiania për nder të mbretit. Ai u bë një komunë (formannskapsdistrikt) më 1 janar 1838. Qyteti funksionoi si kryeqyteti i Norvegjisë gjatë bashkimit midis Suedisë dhe Norvegjisë. Nga viti 1877, emri i qytetit shkruhej Kristiania në përdorimin e qeverisë, një drejtshkrim që u miratua nga autoritetet komunale në 1897. Në vitin 1925, qyteti, pasi përfshiu fshatin duke ruajtur emrin e tij të mëparshëm, u riemërua Oslo. Në vitin 1948 Oslo u bashkua me Aker, një komunë që rrethonte kryeqytetin dhe që ishte 27 herë më e madhe, duke krijuar kështu komunën moderne, shumë më të madhe të Oslos.
Oslo është qendra ekonomike dhe qeveritare e Norvegjisë. Qyteti është gjithashtu një qendër e tregtisë, bankave, industrisë dhe transportit norvegjez. Është një qendër e rëndësishme për industritë detare dhe tregtinë detare në Evropë. Qyteti është shtëpia e shumë kompanive brenda sektorit detar, disa prej të cilave janë ndër kompanitë më të mëdha të transportit detar në botë, agjentët e anijeve dhe agjentët e sigurimeve detare. Oslo është një qytet pilot i programit të qyteteve ndërkulturore të Këshillit të Evropës dhe të Komisionit Evropian.
Popullsia e Oslos po rritej me ritme rekord gjatë fillimit të viteve 2000, duke e bërë atë qytetin e madh me rritjen më të shpejtë në Evropë në atë kohë.[7] Kjo rritje vjen në pjesën më të madhe nga imigrimi ndërkombëtar dhe nivelet e larta të lindjeve, por edhe nga migrimi brenda vendit. Deri në vitin 2010, popullsia e emigrantëve në qytet po rritej disi më shpejt se popullsia norvegjeze,[8] dhe në qytet kjo ishte bërë më shumë se 25% e popullsisë totale nëse përfshihen fëmijët e prindërve emigrantë.[9]
Demografia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Në grafik paraqitet popullsia e komunës duke nisur nga viti 1950.[10]
Ekonomia
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Oslo është një qendër e rëndësishme e diturisë detare në Europë dhe është baza e afërsisht 980 kompanive dhe 8.500 punonjësve të industrisë detare midis të cilave janë disa nga kompanitë më të mëdha në botë të tregtisë detare dhe sigurimeve. Porti i Oslos eshte porti më i madh në Norvegji për sasi mallrash dhe për pasagjerë. Afërsisht 6.000 anije shërbehen nga ky port cdo vit, që përbëjne 6 milion tonë kargo dhe mbi 5 milion pasagjerë. Prodhimi total bruto i Oslos në vitin 2003 ishte 33.876 miliard Euro që përbën 17% të prodhimit bruto të Norvegjisë. Rajoni reth Oslos është nga më të pasurit në Europë me një prodhim bruto për kokë prej 49.465 Euro. Në qoftë se Norvegjia do të ishte anëtare e Bashkimit Europian, qendra metropolitane e Oslos do të ishte e katërta më e pasur në BE pas qendrës së Londrës, Brukselit dhe Luksemburgut. Oslo gjithashtu është një nga qytetet më të shtrenjta në botë. Sipas një raporti të përgatitur nga banka zvicerane UBS në 2006, Londra dhe Oslo ishin qytetet më të shtrenjta në botë.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "Arealstatistikk for Norge". Kartverket.no (në norvegjisht). Kartverket. 16 tetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 19 prill 2016. Marrë më 13 tetor 2015.
- ^ "Finn postnummer og adresser i Norge og utlandet" (në norvegjisht). Arkivuar nga origjinali më 11 dhjetor 2014. Marrë më 11 dhjetor 2014.
- ^ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 6 gusht 2020. Marrë më 2018-09-13.
- ^ "2020-02-27". ssb.no (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 1 mars 2020. Marrë më 2020-03-01.
- ^ "2019-11-04". ssb.no (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 dhjetor 2019. Marrë më 2020-03-01.
- ^ "Demografi innenfor ti mil fra Oslo. 1. januar 2010 og endringer 2000–2009. Antall og prosent" [Demografia brenda njëqind kilometrash nga Oslo. 1 janar 2010 dhe ndryshimet 2000–2009. Numri dhe përqindja]. Statistics Norway (në norvegjisht). Arkivuar nga origjinali më 31 janar 2016. Marrë më 15 janar 2016.
- ^ "Oslo europamester i vekst – Nyheter – Oslo" (në norvegjisht). Aftenposten.no. Arkivuar nga origjinali më 1 maj 2011. Marrë më 3 qershor 2011.
- ^ "Ola og Kari flytter fra innvandrerne – Nyheter – Oslo" (në norvegjisht). Aftenposten.no. 4 janar 2010. Arkivuar nga origjinali më 4 qershor 2011. Marrë më 3 qershor 2011.
- ^ "Immigration and immigrants" (në anglisht). Ssb.no. 1 janar 2009. Arkivuar nga origjinali më 2 shtator 2009. Marrë më 29 gusht 2009.
- ^ Të dhëna mbi popullsinë e komunës duke filluar nga viti 1951.
Projekte të tjera
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Commons: Oslo – Album me fotografi dhe/apo video dhe materiale multimediale
Lidhje të jashtme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Stampa:Ndarja administrative në qarkun Oslo
| Ky artikull është i cunguar. Ju mund të ndihmoni Wikipedian duke e zgjeruar atë. |