Hagari
Agar | |
|---|---|
 Dëbimi i Ismaelit dhe nënës së tij egjiptiane, nga Gustave Doré | |
| U lind në | |
| Vdiq | Mekë (sipas Islamit), E panjohur (sipas Judaizmit dhe Krishterimit) |
| Emrat e tjerë | Haxherja |
| Bashkëshorti/ja | Abraham |
| Fëmijë | Ismaeli (bir) |
| Të afërm | |
Agar[a] është një grua biblike. Sipas Librit të Zanafillës, ajo ishte një skllave egjiptiane, një shërbëtore e Sarës (atëherë e njohur si Sarai),[2] të cilën Sara ia dha si grua burrit të saj Abram (më vonë u quajt Abraham) për t'i lindur një fëmijë. Djali i parëlindur i Abrahamit, nëpërmjet Agarit, Ismaeli, u bë paraardhësi i Ismaelitëve, përgjithësisht të konsideruar si arabë. Komentatorë të ndryshëm e kanë lidhur atë me Agaritët (bijtë e Agarit), ndoshta duke e pretenduar atë si paraardhësin e tyre me të njëjtin emër.[3][4][5][6] Agari është aluduar në Kuran, megjithëse nuk përmendet emri, dhe Islami e konsideron atë gruan e dytë të Abrahamit.
Jeta
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Abrahami dhe Agari
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Sipas Biblës, Agari ishte skllave egjiptiane e Sarait, gruas së Abramit (emrat e së cilës më vonë u bënë Sara dhe Abraham). Sarai kishte qenë shterpë për një kohë të gjatë dhe kërkoi një mënyrë për të përmbushur premtimin e Perëndisë se Abrami do të bëhej babai i shumë kombeve, veçanërisht pasi ata ishin plakur, kështu që ajo i ofroi Agarit Abramit për të qenë konkubina e tij.[7]
Agari mbeti shtatzënë dhe midis dy grave u ngrit tension. Zanafilla thotë se Agari e përçmoi Sarain pasi ajo ishte shtatzënë dhe "e shikonte me përbuzje". Sarai, me lejen e Abrahamit, përfundimisht u soll ashpër me Agarën dhe kështu ajo iku.[8]
Agari iku në shkretëtirë duke shkuar për në Shur. Në një burim rrugës, një engjëll iu shfaq Agarit, i cili e udhëzoi të kthehej te Sarai dhe t'i nënshtrohej zonjës së saj, që ajo të lindte një fëmijë që "do të jetë ndërmjet njerëzve si një gomar i egër; dora e tij do të jetë kundër të gjithëve dhe dora e të gjithëve kundër tij; dhe do të banojë në prani të të gjithë vëllezërve të tij". (Zanafilla 16:9-12).[9] Pastaj i thanë që ta thërriste djalin e saj Isamel. Më pas, Hagar iu referua Zotit si "El Roi" (ndryshe "zot i shikimit"; "perëndia më pa"; "zot që shfaqet").[10] Më pas ajo u kthye te Abrami dhe Sarai dhe së shpejti lindi një djalë, të cilin e quajti siç e kishte porositur engjëlli.[11]
Nuk ka asnjë përmendje të drejtpërdrejtë të Agarit në Kuran, i cili nuk e shpall atë në mënyrë eksplicite një grua të lirë ose si shërbëtore të Sarës ose Abrahamit. Për më tepër, nocioni i Agarit si skllave mohohet nga disa studiues modernë, të cilët në vend të kësaj parashtrojnë se Agari ishte e bija e faraonit të Egjiptit, duke e bërë kështu një princeshë dhe jo një skllave.[12]
Dëbimi i Agarit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Më vonë, Sara lindi Isakun dhe tensioni mes grave u kthye. Në një festë pasi Isaku u zvordh, Sara gjeti adoleshentin Ismaelin duke u tallur me djalin e saj (Zanafilla 21:9). Ajo ishte aq e mërzitur nga ideja që Ismaili të trashëgonte pasurinë e tyre, saqë ajo kërkoi që Abrahami të largonte Hagarin dhe djalin e saj. Ajo deklaroi se Ismaeli nuk do të merrte pjesë në trashëgiminë e Isakut. Abrahami ishte shumë i shqetësuar, por Perëndia i tha Abrahamit të bënte ashtu siç e urdhëroi gruaja e tij, sepse premtimi i Perëndisë do të zbatohej nëpërmjet Isakut; Ismaeli do të bëhej gjithashtu një komb i madh, sepse ai ishte pasardhës i Abrahamit. Para se të vdiste Abrahami, ai i dha dhurata Ismaelit dhe bijve të tjerë të tij dhe i largoi nga Isaku (Zanafilla 25:6).[13] Ismaeli dhe Isaku e varrosën Abrahamin së bashku (Zanafilla 25:9).[14]
Të nesërmen herët në mëngjes, Abrahami i nxori Agarin dhe Ismaelin së bashku. Abrahami i dha bukë dhe ujë Hagarit dhe i dërgoi në shkretëtirën e Beer-Shebës. Ajo dhe djali i saj enden pa qëllim derisa uji i tyre u konsumua plotësisht. Në një moment dëshpërimi, ajo shpërtheu në lot. Zoti e dëgjoi atë dhe djalin e saj duke qarë dhe erdhi për t'i shpëtuar ata. Engjëlli hapi sytë e Agarit dhe ajo pa një pus uji. Ai gjithashtu i tha Hagarit se Zoti do të "bënte një komb të madh" nga Ismaeli.[15] Agari e gjeti djalin e saj një grua nga Egjipti dhe ata u vendosën në Shkretëtirën e Paranit.[16]
Rrëfimi kuranor ndryshon pak nga tregimi biblik: Është Zoti ai që e urdhëron Abrahamin që t'i çojë Agarin dhe Ismaelin në shkretëtirë, më vonë në Mekë, dhe t'i lërë atje. Për shkak të mungesës së ujit në shkretëtirë, nuk kaloi shumë kohë që nëna dhe djali vuanin nga një etje e madhe dhe kështu Agari vrapoi midis kodrave të Sefa dhe Merves në kërkim të ujit për djalin e saj. Pas vrapimit të shtatë midis dy kodrave, një engjëll u shfaq para saj. Ai e ndihmoi atë dhe tha se Zoti e dëgjoi Ismaelin të qante dhe do t'u siguronte ujë, dhe Agari gjeti pusin e shenjtë Zemzem. Meka më vonë ishte e njohur për përsosmërinë dhe ujin e saj të bollshëm dhe një fis arab i quajtur Benu Jurhum u vendos atje me Agarindhe djalin e saj Ismaelin, për shkak të pranisë së ujit.[17]
Pikëpamja fetare
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Islam
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
- Artikulli kryesor: Haxherja
Haxherja (arabisht: هاجر) është emri arab që përdoret për të identifikuar gruan e Abrahamit (arabisht: Ibrāhīm) dhe nënën e Ismaelit (arabisht: Ismā'īl). Edhe pse nuk përmendet me emër në Kuran, ajo përmendet dhe aludohet nëpërmjet historisë së burrit të saj. Ajo është një grua e nderuar në besimin islam.[18]
Sipas besimit islam, ajo ishte gruaja egjiptiane e Ibrahimit. Ajo përfundimisht u vendos në shkretëtirën e Paranit me djalin e saj Ismailin. Haxherja nderohet si një matriark veçanërisht i rëndësishëm i monoteizmit, pasi ishte nëpërmjet Ismailit që Muhamedi do të vinte.
Disa studiues modernë myslimanë janë të mendimit se ajo nuk ishte kurrë shërbëtore e Sarës, përkundrazi ajo ishte një princeshë e Egjiptit që ndoqi me dëshirë Abrahamin dhe më vonë u martua me të. Ata më tej argumentojnë se Agari dhe Ismaeli nuk u dëbuan siç pretendohet nga tregimi biblik, por ata u vendosën në Mekë (Paran) për hir të Allahut të Plotfuqishëm.[19]
As Sara dhe as Haxherja nuk përmenden me emër në Kuran, por historia tradicionalisht kuptohet se përmendet në një rresht nga lutja e Ibrahimit në suren Ibrahim (14:37): "Unë kam vendosur disa nga familja ime në një shterpë lugina pranë Shtëpisë së Shenjtë."[20] Ndërsa Haxherja nuk përmendet me emër, lexuesi e jeton gjendjen e vështirë të Haxherës në mënyrë indirekte përmes syve të Ibrahimit.[21] Ajo gjithashtu përmendet shpesh në hadith.
Sipas Kisas el-Anbija, një përmbledhje tregimesh për profetët, Haxherja ishte e bija e mbretit të Magrebit, pasardhës i profetit islam Salih. Babai i saj u vra nga faraoni Dhu l-'arsh (arabisht: ذُوالْعَرْش, romanizuar: dhu 'l-'arsh, që do të thotë "ai/zotëruesi i fronit") dhe ajo u kap dhe u mor si skllave. Më vonë, për shkak të gjakut të saj mbretëror, ajo u bë zonjë e skllaveve dhe iu dha akses në të gjithë pasurinë e faraonit. Pas konvertimit në besimin e Ibrahimit, faraoni ia dha Haxherin Sarës, e cila ia dha Ibrahimit. Në këtë rrëfim, emri "Haxher" (i quajtur Hajar në arabisht) vjen nga Hā ajru-ka (arabisht: هَا أَجْرُكَ), arabishtja për "këtu është shpërblimi juaj".[21]
Sipas një tradite tjetër, Haxherja ishte e bija e mbretit egjiptian, i cili ia dha për grua Ibrahimit, duke menduar se Sara ishte motra e tij.[22] Sipas Ibn Abasit, lindja e Ismailit me Haxherin shkaktoi grindje mes saj dhe Sarës, e cila ishte ende shterpë. Ibrahimi e solli Haxherin dhe djalin e tyre në një vend të quajtur Paran-aram ose (Faran në arabisht, në ditët e mëvonshme u konsiderua toka përreth Mekës).[23] Objektivi i këtij udhëtimi ishte "rivendosja" dhe jo "përzënia" e Haxherit. Ibrahimi i la Haxherin dhe Ismailin nën një pemë dhe i furnizoi me ujë.[23] Haxherja, duke mësuar se Zoti e kishte urdhëruar Ibrahimin që ta linte atë në shkretëtirën e Paranit, e respektoi vendimin e tij.[22] Besimi mysliman është se Zoti e sprovoi Ibrahimin duke e urdhëruar këtë detyrë.[24]
Haxherit shpejt i mbaroi uji dhe Ismaili, një foshnjë në atë kohë, filloi të qajë nga uria dhe etja. Haxheri u kap nga paniku dhe vrapoi midis dy kodrave aty pranë, es-Safa dhe el-Marwah, vazhdimisht në kërkim të ujit. Pas vrapimit të saj të shtatë, një engjëll u shfaq mbi vendndodhjen e Zemzemit dhe më pas goditi tokën me thembër (ose krahun e tij) dhe bëri që një pus i mrekullueshëm të dilte nga toka. Ky quhet Pusi Zemzem dhe ndodhet pak metra larg Qabesë në Mekë.[23]
Ngjarja e vrapimit të saj midis kodrave es-Safa dhe el-Marwah mbahet mend nga myslimanët kur kryejnë pelegrinazhin e tyre (haxhi) në Mekë. Një pjesë e pelegrinazhit është vrapimi shtatë herë midis kodrave, në përkujtim të guximit dhe besimit të Haxherit në Zot ndërsa ajo kërkonte ujë në shkretëtirë (që besohet se më pas është shfaqur mrekullisht nga pusi Zemzem). Për të përfunduar detyrën, disa muslimanë gjithashtu pinë nga pusi Zemzem dhe marrin pak nga uji në shtëpi nga pelegrinazhi në kujtim të Haxherit.[25]
Shënime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Bibla hebraike: הָגָר; romanizuar: Hāgār, nga një prejardhje e panjohur;[1] Arabisht: هَاجَر, romanizuar: Hājar; Greqishtja e lashtë: Ἁγάρ, Romanizimi i greqishtes së lashtë: Hagár; Latinisht: Agar
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ John L. Mckenzie (tetor 1995). The Dictionary Of The Bible (në anglisht). Simon and Schuster. fq. 330. ISBN 978-0-684-81913-6.
- ^ Douglas, J. D.; Merrill C. Tenney, red. (26 prill 2011). Zondervan Illustrated Bible Dictionary (në anglisht). Moisés Silva revisions (bot. Rev.). Grand Rapids, Mich.: Zondervan. fq. 560. ISBN 978-0310229834.
- ^ Theodor Nöldeke (1899). "Hagar". përmbledhur nga T. K. Cheyne; J. Shutherland Black (red.). Encyclopaedia Biblica: A Critical Dictionary of the Literary, Political, and Religious History, the Archaeology, Geography, and Natural History of the Bible (në anglisht). New York: The Macmillan Company.
- ^ Paul K. Hooker (2001). First and Second Chronicles (në anglisht). Westminster John Knox Press. fq. 30. ISBN 978-0-664-25591-6.
- ^ Keith Bodner (29 gusht 2013). The Artistic Dimension: Literary Explorations of the Hebrew Bible (në anglisht). A&C Black. fq. 136. ISBN 978-0-567-44262-8.
- ^ Bruce K. Waltke (22 nëntor 2016). Genesis: A Commentary (në anglisht). Zondervan. fq. 344. ISBN 978-0-310-53102-9.
- ^ Zanafilla 16:1-3
- ^ Zanafilla 16:3-6
- ^ Zanafilla 16:9-12
- ^ Zanafilla 16:13
- ^ Zanafilla 16:7-16
- ^ Muhammad Ashraf Chheenah, (2nd Ed. 2016) Hagar the Princess, the Mother of the Arabs and Ishmael the Father of Twelve Princes, p. 3, Interfaith Studies and Research Centre, Islamabad (ISBN 9789699704000)
- ^ Zanafilla 25:6
- ^ Zanafilla 25:9
- ^ Zanafilla 21:18
- ^ Zanafilla 21:14-21
- ^ Muhammad Ashraf Chheenah, (2nd Ed. 2016) Hagar the Princess, the Mother of the Arabs and Ishmael the Father of Twelve Princes, p. 111, Interfaith Studies and Research Centre, Islamabad (ISBN 9789699704000)
- ^ Muhammad Ashraf Chheenah, (2nd Ed. 2016) Hagar the Princess, the Mother of the Arabs and Ishmael the Father of Twelve Princes, p. 109, Interfaith Studies and Research Centre, Islamabad (ISBN 9789699704000)
- ^ Muhammad Ashraf Chheenah, (2nd Ed. 2016) Hagar the Princess, the Mother of the Arabs and Ishmael the Father of Twelve Princes, p. 94, Interfaith Studies and Research Centre, Islamabad (ISBN 9789699704000)
- ^ Barbara Freyer Stowasser, Women in the Qur'an, Traditions, and Interpretation, New York: Oxford University Press, 1996, p. 47.
- ^ a b Fatani, Afnan H. (2006). "Hajar". përmbledhur nga Leaman, Oliver (red.). The Qur'an: an encyclopedia (në anglisht). London: Routeledge. fq. 234–36.
- ^ a b 'Aishah 'Abd al-Rahman, Anthony Calderbank (1999). "Islam and the New Woman/ ﺍﻹﺳﻼﻡ ﻭﺍﻟﻤﺮﺃﺓ ﺍﻟﺠﺪﻳﺪﺓ". Alif: Journal of Comparative Poetics (në anglisht) (19): 200.
- ^ a b c Firestone, Reuven (1992). "Ibrāhīm's Journey to Mecca in Islamic Exegesis: A Form-Critical Study of a Tradition". Studia Islamica (në anglisht) (76): 15–18.
- ^ Schussman, Aviva (1998). "The Legitimacy and Nature of Mawid al-Nabī: (Analysis of a Fatwā)". Islamic Law and Society (në anglisht). 5 (2): 218. doi:10.1163/1568519982599535.
- ^ Delaney, Carol (gusht 1990). "The hajj: Sacred and Secular". American Ethnologist (në anglisht). 17 (3): 515. doi:10.1525/ae.1990.17.3.02a00060.