Vestmannaeyjar

Vestmannaeyjar er danna av undersjøiske vulkanutbrot. Øyene er oppbygd av tuff og lava. Basaltsøyler (stuðlaberg) kan sjåast mange stader. Havbølgjer har erodert mjuke bergarter og danna mange viker og grotter.

Øygruppa er cirka 38 kilometer lang og 29 kilometer brei. Nærmeste fastland er omkring åtte kilometer borte. Heimaey (13,4 km²) er den største øya. Eit vulkanutbrot i 1963–1967 skapte øya Surtsey, og Eldfell på Heimaey hadde eit utbrot i 1973 som auka øyas areal med 2,1 km². Det høgste punktet på Vestmannaøyene er Heimaklettur, 283 meter over havet.

Ulike grasarter dominerer vekstlivet. Det er rikast vegetasjon på skråningar og hyller på og ved fuglefjell. Omkring 150 arter av karplanter er påvist på Heimaey.

I havet omkring er det fleire arter av kvalar og selar. Alle islandske sjøfuglar er representert, med meir enn 30 arter, fleire i tette koloniar i fuglefjell. Lunde er den mest talrike fuglearten, med meir enn ti millionar fuglar. Omkring 80 insektarter er påvist. Det er rike fiskefelt i havet omkring med mellom anna torsk, hyse, flyndre, sild og lodde.

Øygruppa har Islands høgaste gjennomsnittstemperatur med 11,7 °C i juli og 3,4 °C i januar. Golfstraumen har ein varmande effekt, særleg om vinteren. I året er det gjennomsnittleg 190 døgn med nedbør, til saman 1588 millimeter og 28 solskinsdagar. Vestmannaøyene har mykje vind.

Det er stor fiskeindustri i byen Vestmannaeyjar. Turismen har auka i seinare år.

Ingolf Arnarsson, som er rekna som den første norrøne busettaren på Island, drap alle irske slavar på Vestmannaeyjar som hemn for drapet på broren Hjörleifur. I 1627 kom barbareskpiratar frå Algerie og tok 300 av bebuarane som slavar. Desse blei ført til Algerie. Dei fleste levde resten av livet i fangenskap, men nokre få kom heim etter at den danske kongen hadde betalt løysepengar.

Eit undersjøisk vulkanutbrot inntrefte søraust for Hellisey i 1896. Eit nytt undersjøisk utbrot kom i 1963, varte i nesten fire år og danna den nye øya Surtsey 20 kilometer sørvest for Heimaey. I januar 1973 kom Eldfell-utbrotet på Heimaey, som danna eit 223 meter høgt fjell på ei tidlegare eng. Nesten alle innbyggarane blei evakuert til fastlandet. Utbrotet varte i 155 døgn og øydela 417 hus. Lavastraumen blei stansa med store mengder kjølande havvatn.

Landakirkja, bygd 1774–1778, er Islands tredje eldste steinkyrkje. Heimaey stavkyrkje er ein kopi av Haltdalen stavkyrkje og blei reist i 2000 som ei gåve frå den norske staten.

Første helga i august kvart år blir det arrangert ein fire dagar lang festival med mellom anna fyrverkeri og allsong.

Larvik er norsk vennskapsby med Vestmannaeyjar.

• Islands geografi
• Islands historie
• Dyreliv på Island