Energija (raketa-nosač)
| |
|---|---|
| Tip: | Raketa-nosač |
| Poreklo: |  Sovjetski Savez
|
| Službena istorija | |
| Prvi let: | 15. Maj 1987. |
| Status: | neaktivan |
| Konstruktor | RKK Energija |
| Početak projektovanja | 1976. |
| Proizvođač: | NPO Progres |
| Specifikacije | |
| Težina: | 2400 t |
| Dužina: | 59 m |
| Prečnik: | 16 m |
| Motori: | |
| Potisak: |
4hRD-170: 30,2 MN |
| Gorivo: | Tečni vodonik i tečni kiseonik |
| Sistem vođenja: | Inercijalni sa radio kontrolom |
| Sistem skretanja: | Upravljanje potiskom Vernier motora Upravljanje vektorom potiska motora |
RN „Energija" je višenamenska raketa-nosač super-teške klase nosivosti do 105 tona, kriogene tehnologije. Porodica Energija M,1,2,3 (Uragan i Vulkan) univerzalnih raketa, trebala je da pokrije nosivost od 35-175 tona, na Nisku Zemljinu orbitu iz Bajkonura. Projektovala ju je Raketno-kosmička korporacija Energija Sergeja Koroljova, a izrađivao samarski „Progres". Ekološki je čista, a kao gorivo koristi tečni vodonik i kiseonik.
Ukidanje neuspele N1 rakete posle 1974. godine, sovjetska svemirska agencija započinje program „Energija-Buran", kao što NASA Spejs-šatl program zamenjuje Saturn 5. Istraživanje predlaže projekat Energija-M, raketni modul centralnog dela, dizajniranog za zamenu rakete-nosača Proton, nosivosti 30-35 tona. Osnovna „Energija" je dizajnirana da nosi Orbitalni avion Buran, koji je zahtevao mnogo energije na strani, a ne na vrhu rakete. Zato je pojačana sa još četiri bočna bustera. Međutim, „Energija" može da obavlja isti broj misija lansiranja teških satelita i za prvo lansiranje nosi eksperimentalnu kosmičku letelicu „Polus" .
U 20:30, 15. maja 1987. godine, izvedeno je prvo lansiranje na kosmodromu ,,Lenjinski" u Bajkonuru. Eksperimentalna kosmička letelica "Polus", sa „Skif-DM" orbitalnom laserskom laboratorijom, uspešno je poletela na „Energiji". Međutim, pri ponovnom ulazku u atmosferu „Polus" se raspao. Drugo lansiranje potpuno uspešno se obavlja 15. novembra 1988. godine sa orbitalnom letelicom „Buran" na bortu.
Godine 1990. program se naprasno obustavlja, dok u postrojenjima kosmodroma u Bajkonuru, do 1993. godine, ostaje najmanje pet raketa-nosača „Energija", u različitim stadijumima montaže.
Nasleđe programa je raketni motor RD-170 i serija motora daljeg razvoja RD-180 i RD-190, kao i pokretanje programa „Zenit", čiji se osnovni modul i Energijin buster praktično ne razlikuju. Glavni motor RD-171 je još uvek u upotrebi na raketi Zenit. RD-180 je osnovni pogon raketa-nosača Atlas V, dok projekt Angara koristi drugi derivat RD-191.
Postoje uglavnom tri vrste iz porodice raketa „Energija", pored osnovne:
Energija M je koristi najmanji broj motora, 2-4 modifikovana Zenit bustera, samo jedan motor RD-0120 u središnjem modulu. Ovaj raketni nosač, dizajniran da zameni Proton-K je izgubio tender 1995. od konkurentske porodice Angara.
Energija-2, koju još nazivaju Uragan, je planirana kao raketa za višekratnu upotrebu. Središnji modul može izvesti ponovni ulazak klizećim sletanjem. Busteri su se sakupljali i ponovno koristili i na osnovnoj „Energiji".
Vulkan - Herkules (Energija-3) je najveći broj modula, nazvan po dva ruska programa, koristeći osam Zenit bustera. Upotrebom „Energija-M" kao sekundarnog nivoa, može se ostvariti korisna nosivost od 175 tona izbacivanjem na NZO.
- ↑ Energija raketni nosač Sweweblog, pristupljeno: 05.11.2014.
