1818
| Сыллар |
|---|
| 1814 1815 1816 1817 — 1818 — 1819 1820 1821 1822 |
| Уоннуу сыллар |
| 1780-с 1790-с 1800-с — 1810-с — 1820-с 1830-с 1840-с |
| Үйэлэр |
| XVIII үйэ — XIX үйэ — XX үйэ |
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]Олунньу
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Олунньу 20 — Москубаҕа Кыһыл болуоссакка үөрүүлээх быһыыга-майгыга Минин уонна Пожарскай мэҥэлэрэ аһыллыбыт.
Сайын
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Атырдьах ыйын 1 — Ньылхаҥҥа бурдук ыскылаата тутуллубут. 1848 сыллаахтан 1867 сыллаахха диэри бу ыскылаат Арассыыйа-Америка хампаанньатын бас билиитигэр сылдьыбыта. Бу суолунан XIX үйэҕэ табаарынан Дьокуускай уонна Иркутскай хааччыллаллара.
Алтынньы
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Алтынньы 8 — Англияҕа бастакытын боксаҕа бэрчээккини туһаммыттар.
- Алтынньы 20 — АХШ уонна Улуу Британия кыраныысса туһунан конвенция түһэрсибиттэр. Канаада уонна АХШ ыккардыларынааҕы кыраныысса сүрүннээн 49-с кэтирээһининэн ааспыт.
Сэтинньи
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Сэтинньи 9 — Миниистирдэр кэмитиэттэрэ Саха уобалаһыгар үүнүү мөлтөҕүнэн сибээстээн бурдугунан көмөлөһөргө уурбут.
Төрөөбүттэр
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Тохсунньу 16 — Шигабутдин Мардьани — татаар төрүттээх Арассыыйатааҕы ислам таҥараһыта, сырдатааччы. Мардьани ону таһынан этнограф, археограф, востоковед уонна педагог быһыытынан биллэр. Бэйэтин кэмигэр саамай бөдөҥ татаар историга этэ.
- Муус устар 29 — Александр II (1881 өлөрүллүбүт), Арассыыйа ыраахтааҕыта (1855—1881).
- Ыам ыйын 5 — Карл Маркс төрөөбүт, ньиэмэс бөлүһүөгэ уонна бэлиитигэ, коммунизм түөрүйэтин айбыт киһи.
- Сэтинньи 9 — Иван Тургенев (1883 өлб.) — нуучча классик суруйааччыта. Өбүгэлэрин араспаанньата түүр "түргэн" диэн тылыттан тахсыбыт.