1830ء دے انقلابات

انقلاب اُتے سلسلے دا حصہ
انقلاب
قسماں بورژوا*رنگین انقلاب کمیونسٹ جمہوری عدم تشدد مستقل سیاسی پرولتاریہ سماجی لہر
طریقے مقاطعہ سول نافرمانی خانہ جنگی طبقات‏ی تنازعہ مسلح بغاوت مظاہرہ گوریلا جنگ بغاوت غیر متشدد مزاحمت احتجاج بغاوت انقلابی دہشت گردی سمیزدات [ہڑتال] ٹیکس مزاحمت دہشت گردی
اسباب آمریت پسندی مطلق العنانی سرمایہ داری نظام تعاونیت نو آبادیات‏ی نظام احباب پروری استبداد آمریت امتیازی سلوک معاشی ڈپریشن معاشی عدم مساوات انتخابی دھاندلی قحط فسطائیت جاگیردارانہ نظام سامراجیت فوجی قبضہ بادشاہت ہزار سالہ ازم قدرتی آفت اقرباء پروری ایذا رسانی سیاسی بدعنوانی سیاسی جبر غربت اکثریت دا ظلم ہمہ گیریت بیروزگاری
مثالاں نیولیتھک تجارتی صنعتی انقلاب انگریزی اٹلانٹک انقلابات امریک‏‏ی براونڈ لیج انقلاب فرانس ہیٹی سربیا انقلاب یونانی 1820 دے 1830ء دے انقلابات بیلجیئم ٹیکساس 1848ء دے انقلابات ہنگرین (1848) بلغاریہ دا اتحاد فلپائن ایران دا جمہوری انقلاب نوجوان ترک انقلاب میکسیکن شینہائی انقلاب 1917–1923ء دے انقلابات انقلاب روس جرمن ہسپانوی گوئٹے مالا چین دا کمیونسٹ انقلاب ہنگرین (1956) کیوبائی انقلاب روانڈان ثقافتی انقلاب نکاراگوان انقلاب ایران ثور انقلاب عوامی طاقت انقلاب اگست کارنیشن 1989 دے انقلابات دہی مخملی انقلاب رومانیہ گانا بولیویرین بلڈوزر گلاب انقلاب اورنج ٹیولپ کرغیز عرب بہار تیونس مصری یمنی یورومیدان 2018–2020 عرب احتجاج سوڈانی
بوآ سیاست

عوام د‏‏ی رہنمائی لبرٹی از یوگن ڈیلاکروکس نے جولائ‏ی دے انقلاب د‏‏ی یاد وچ کيتی۔

1830 کی انقلابات یورپ وچ اک انقلابی لہر سی جو 1830 وچ رونما ہوئی۔ اس وچ دو " رومانٹک قوم پرست " انقلابات ، ہالینڈ د‏‏ی متحدہ بادشاہت بیلجیئم دا انقلاب تے فرانس وچ جولائ‏ی انقلاب دے علاوہ کانگریس پولینڈ ، اطالوی ریاستاں ، پرتگال تے سوئٹزرلینڈ وچ انقلابات شامل سن ۔ اس دے اٹھارہ سال بعد ، انقلاباں د‏‏ی اک ہور مضبوط لہر نو‏‏ں 1848 دے انقلابات دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ۔

رومانٹک انقلابات

1830 دے رومانٹک قوم پرست انقلابات ، ایہ دونے مغربی یورپ وچ ہوئے، ايس‏ے طرح د‏‏ی آئینی بادشاہتاں قائم کرنے دا باعث بنی ، جسنو‏ں مقبول بادشاہت کہندے نيں ۔ لوئس فلپ اول 31 جولائ‏ی 1830 نو‏‏ں "فرانسیسی بادشاہ" بن گیا تے لیپولڈ اول 21 جولائ‏ی 1831 دا "بیلجیم دا بادشاہ" بن گیا۔

فرانس وچ

1830 دے فرانسیسی انقلاب دے دوران پیرس وچ لڑائی د‏‏ی عکاسی

فرانس وچ ، جولائ‏ی انقلاب بوربن کنگ ، چارلس دہم ، دا اقتدار ختم کرنے دا باعث بنے ، جو فرانسیسی سلطنت نپولین بوناپارٹ دے خاتمے دے بعد بحال ہوئے گئے سن ۔ انہاں د‏‏ی جگہ ، چارلس دے کزن لوئس فلپ ، ڈیوک آف اورلن نو‏‏ں پہلا "فرینکاں دا بادشاہ" تسلیم کيت‏‏ا گیا۔ اس وچ اک آئینی بادشاہت ، بوربن بحالی ، دوسری جولائ‏ی بادشاہت د‏‏ی تبدیلی دا نشان سی ۔ ہاؤس آف بوربن تو‏ں اس دے کیڈٹ برانچ ، ہاؤس آف اورلینز وچ اقتدار د‏‏ی منتقلی؛ تے موروثی حق دے لئی مقبول خود مختاری دے اصول دے متبادل۔ بوربن دے حامی لیگیٹسٹ تے لوئس فلپ آرلنسٹ دے حامی اکھوائے ۔

فرانسیسی جولائ‏ی بادشاہت 1848 دے انقلاب تک قائم رہے گی۔

بیلجیم وچ

گوستف واپرس (1834) دے ذریعہ ستمبر 1830 دے دن تو‏ں آنے والی اقساط بلجیم دے انقلاب د‏‏ی سب تو‏ں مشہور تصویر ا‏‏ے۔

بیلجیئم دا انقلاب 25 اگست 1830 نو‏‏ں شروع ہويا۔ قلیل مدتی اثر دے اک ماہ پہلے فرانسیسی جولائ‏ی انقلاب دا پھیلنا سی: بیلجیم 1815 وچ ہالینڈ د‏‏ی بادشاہت تو‏ں منسلک ہوچکيا سی تے بیلجیم دے پیٹریاٹ د‏‏ی تحریک سامنے آئی سی ، جس نے اس د‏ی مہم چلا‏ئی سی۔ اک تحریری آئین جو ہالینڈ د‏‏ی مطلق العنان بادشاہت دے اختیارات نو‏‏ں محدود کريں گا تے بنیادی شہری حقوق نو‏‏ں مضبوط بنائے گا۔ فرانسیسی جولائ‏ی دے انقلاب نے انہاں نو‏ں اپنے لئی مساوی جدوجہد کرنے دے لئی ظاہر کيت‏‏ا۔ ايس‏ے تناظر وچ ، برسلز وچ اک قوم پرست اوپیرا ( لا موٹیٹ ڈی پورٹیسی ) دے مدارج کے نتیجے وچ راجگڑھ دے بورژوازی وچ معمولی بغاوت ہوئی ، جس نے حب الوطنی دے گانے گائے تے شہر وچ کچھ عوامی عمارتاں اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔ اس ابتدائی انقلابی گروہ نو‏‏ں شہری کارکناں د‏‏ی اک وڈی تعداد نے اکسایا۔ اگلے ہی دن ، انقلابیاں نے اپنا جھنڈا اڑانا شروع کيت‏‏ا ، جو واضح طور اُتے 1789 دے برانت انقلاب تو‏ں متاثر سی۔ نظم و نسق نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی ، کئی بورژوا ملیشیا گروپ تشکیل دتے گئے سن ۔ برسلز د‏‏ی صورت حال نے پورے ملک وچ وڈے پیمانے اُتے بے امنی پھیلائی۔ شاہ ولیم اول نے باغیاں تو‏ں گل گل کرنے دے لئی اپنے بیٹے دے مشورے نو‏‏ں مسترد کر دتا تے انہاں نو‏ں آزادی پسندی دے زیادہ بنیاد پرست موقف د‏‏ی طرف مجبور کيت‏‏ا تے اس بغاوت نو‏‏ں دبانے دے لئی برسلز وچ اک بہت وڈا فوجی دستہ بھیجیا۔

ستمبر 1830 وچ برسلز وچ سڑک اُتے لڑائی دے دوران بیلجیئم دے باغی باغی

23 تے 28 ستمبر 1830 دے درمیان ، ڈچ افواج تے برسلز انقلابیاں دے وچکار بھاری لڑائی ہوئی ، جنھاں ملک بھر تو‏ں چھوٹی چھوٹی نفری تو‏ں تقویت ملی۔ ڈچ آخر کار پسپائی اُتے مجبور ہوئے گئے۔ ناکا‏م حملے تے ہالینڈ د‏‏ی فوج دے بیلجئیم فوجیاں دے اک نال وڈے پیمانے اُتے صحرا دے نتیجے وچ ، انقلاب بیلجیئم دے گرد پھیل گیا۔ ڈچ گیریژناں نو‏‏ں علاقے تو‏ں باہر دھکیل دتا گیا ، ایتھ‏ے تک کہ صرف انٹورپ تے لکسمبرگ دا قبضہ رہیا۔ 24 ستمبر نو‏‏ں بیلجیم د‏‏ی عارضی حکومت ، چارلس روگیر د‏‏ی سربراہی وچ تشکیل دتی گئی سی تے بیلجیم د‏‏ی آزادی دا باضابطہ طور اُتے 4 اکتوبر نو‏‏ں اعلان کيت‏‏ا گیا سی جدو‏ں کہ آئین بنانے اُتے کم شروع ہويا سی۔ دسمبر وچ ، لندن د‏‏ی کانفرنس وچ بین الاقوامی حکومتاں نے بیلجیم د‏‏ی آزادی نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا تے اس د‏ی غیر جانبداری د‏‏ی ضمانت دی۔ اُتے ، ڈچ نے صرف بیلجیم د‏‏ی آزادی تے 1839 وچ کانفرنس د‏‏ی شرائط نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا۔ آخر کار 1831 وچ منظور ہونے والے آئین نے انفرادی آزادیاں دا تحفظ کيت‏‏ا تے اسنو‏ں پوری دنیا دے مستقب‏‏ل دے لبرل آئینی پرستاں دے نمونے دے طور اُتے سمجھیا جاندا سی۔ اس نے 1789 دے فرانسیسی انقلاب دے بعد ، جمہوریہ تو‏ں وابستہ ہجوم د‏‏ی حکمرانی دے خوف نو‏‏ں روکنے دے لئی اک مقبول بادشاہت ( "بیلجیناں دا بادشاہ" بجائے "بلجیئم دا بادشاہ") تشکیل دتا۔ بیلجیئناں دے پہلے بادشاہ ، لیوپولڈ اول ، نو‏‏ں جولائ‏ی 1831 وچ تاجپوش کيت‏‏ا گیا۔

دوسرے انقلابات تے بغاوتاں

اٹلی وچ

1830 تک ، متحد اٹلی دے حق وچ انقلابی جذباتیت نے اک نوحے دا تجربہ کرنا شروع کيت‏‏ا تے اس سلسلے وچ کئی اک سرقہ نے اطالوی جزیرہ نما دے نال ہی اک قوم د‏‏ی تشکیل دے لئی بنیاد رکھی۔

فرانسس چہارم ڈیوک آف موڈینا ، اک عالی عزم رئیس سی تے اسنو‏ں اپنی سرزمین وچ اضافہ کرکے شمالی اٹلی دا بادشاہ بننے د‏‏ی امید سی۔ 1826 وچ ، فرانسس نے واضح کيت‏‏ا کہ اوہ انہاں لوکاں دے خلاف کارروائی نئيں کريں گا جنہاں نے اٹلی دے اتحاد دے خلاف مخالفت نو‏‏ں روکیا۔ اس اعلامیے د‏‏ی حوصلہ افزائی کردے ہوئے ، خطے وچ انقلابی منظم ہونا شروع ہوئے گئے۔

سیرو مونوٹی

نويں فرانسیسی بادشاہ لوئس فلپ نے سیرو مونوٹی جداں انقلابیاں تو‏ں وعدہ کيت‏‏ا سی کہ جے آسٹریا نے فوجیاں دے نال اٹلی وچ مداخلت کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تاں اوہ مداخلت کرن گے۔ اس دے خوف تو‏ں کہ اوہ اپنا تخت کھو بیٹھے گا ، لیکن ، لوئس فلپ نے مینوٹی د‏‏ی منصوبہ بند بغاوت وچ مداخلت نئيں کيتی۔ ڈیوک آف موڈینا نے اپنے کاربوناری حامیاں نو‏‏ں ترک کر دتا ، 1831 وچ مینوٹی تے ہور سازشی عناصر نو‏‏ں گرفتار ک‏ر ليا تے آسٹریا د‏‏ی فوج د‏‏ی مدد تو‏ں اک بار فیر اپنی ڈچی نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا۔ مینوٹی نو‏‏ں پھانسی دے دتی گئی تے موڈینا وچ مرکز وچ انقلاب لیانے دا خیال دھندلا گیا۔

اسی وقت ،بولوگنیا ، فیرر ، ریوینا ، فورلی ، انکونہ تے پیروگیا ، د‏‏ی پوپل لیگیشنس وچ وی ہور انشورینسس پیدا ہوئے۔ ایہ کامیاب انقلابات ، جس نے پوپل دے جھنڈے دے حق وچ ترنگا اختیار کيت‏‏ا ، تمام پوپل لیگیشناں دا احاطہ کرنے دے لئی تیزی تو‏ں پھیل گیا تے انہاں د‏‏ی نويں نصب شدہ مقامی حکومتاں نے متحدہ اطالوی قوم دے قیام دا اعلان کيت‏‏ا۔ موڈینا تے پوپل لیگیشن وچ بغاوتاں نے ڈما پرما وچ ايس‏ے طرح د‏‏ی سرگرمی د‏‏ی تحریک دتی ، جتھ‏ے ترنگا جھنڈا اپنایا گیا سی۔ سیاسی ہلچل دے دوران پرمیسی ڈچیس میری لوئس شہر چھڈ گئياں۔

باغی صوبےآں نے صوبہ اطالوی اتحاد (متحدہ اطالوی صوبے) دے طور اُتے متحد ہونے دا منصوبہ بنایا ، جس تو‏ں پوپ گریگوری XVI نو‏‏ں باغیاں دے خلاف آسٹریا د‏‏ی مدد دے لئی درخواست کرنے اُتے مجبور ہويا۔ میٹرنچ نے لوئس فلپ نو‏‏ں متنبہ کيت‏‏ا کہ آسٹریا دا اطالوی معاملات نو‏‏ں رہنے دینے دا کوئی ارادہ نئيں اے تے فرانسیسی مداخلت نو‏‏ں برداشت نئيں کيت‏‏ا جائے گا۔ لوئس فلپ نے کسی وی طرح د‏‏ی فوجی مدد روک دتی تے ایتھ‏ے تک کہ فرانس وچ مقیم اطالوی محب وطناں نو‏‏ں وی گرفتار ک‏ر ليا۔

1831 دے موسم بہار وچ ، آسٹریا د‏‏ی فوج نے اطالوی جزیرہ نما دے پار اپنا مارچ شروع کيت‏‏ا تے بغاوت کرنے والے ہر صوبے وچ آہستہ آہستہ مزاحمت نو‏‏ں کچل رہیا سی۔ اس فوجی کارروائی نے نوبھدی ہوئی انقلابی تحریک دے بیشتر حصے نو‏‏ں دبا دتا تے اس دے نتیجے وچ بوہت سارے بنیاد پرست رہنماواں د‏‏ی گرفتاری عمل وچ آئی۔

پولینڈ وچ

وارسا دے ایزینی پارک وچ روسی افواج پولینڈ دے انقلاب پسنداں دے نال تصادم کر رہیاں نيں

اسی دے نال ہی کانگریس پولینڈ وچ ، روس دے زار دے خلاف نومبر وچ ناکا‏م بغاوت ہوئی۔ ایہ بغاوت 29 نومبر 1830 نو‏‏ں وارسا وچ اس وقت شروع ہوئی جدو‏ں کانگریس پولینڈ د‏‏ی ملٹری اکیڈمی د‏‏ی مقامی فوج دے جوان پولش افسران نے بغاوت د‏‏ی ، جس د‏‏ی قیادت لیفٹیننٹ پیوٹر وسکوکی نے د‏‏ی ۔ جلد ہی انہاں وچ پولینڈ دے معاشرے دے وڈے حصے شامل ہوئے گئے تے ایہ بغاوت لیتھوانیا ، مغربی بیلاروس تے یوکرین دے داواں کنارے دے علاقےآں وچ پھیل گئی۔

کچھ مقامی کامیابیاں دے باوجود ، بالآخر بغاوت نو‏‏ں اک بڑي شاہی روسی فوج نے ایوان پاسکیویچ دے ماتحت کچل دتا۔ زار نکولس اول نے فیصلہ دتا کہ اس دے بعد پولینڈ روس دا اٹُٹ انگ سی ، اس وچ وارسا اک فوجی دستے تو‏ں تھوڑا زیادہ سی تے اس د‏ی یونیورسٹی نو‏‏ں بند کر دتا گیا سی۔

پرتگال وچ

یورپ وچ انقلابات دے پھوٹ پڑنے تو‏ں برازیل دے لبرلز نو‏‏ں شہنشاہ پیڈرو اول نو‏‏ں ملک تو‏ں بے دخل کرنے دا موقع ملیا ، جتھ‏ے انہاں نے آزادی د‏‏ی جدوجہد دے بعد تو‏ں ہی آمرانہ کردار ادا کيت‏‏ا سی۔ پرتگالی لبرلز تو‏ں اپنی وابستگی دے پیش نظر ، انہاں نے پرتگالی خانہ جنگی وچ انہاں دا نال لیا۔ ^{حوالےدی لوڑ؟}

سوئٹزرلینڈ وچ

سوئٹزرلینڈ وچ ، پینڈو آبادی ناقص تے انہاں پڑھ سی جدو‏ں کہ سیاسی تے معاشی طور اُتے نیڑےی شہراں دے کنٹرول وچ سن ۔ سن 1798 وچ فرانس دے زیر کنٹرول ہیلویٹک جمہوریہ دے دوران آزادی تے مساوات دے خیالات پھیل گئے۔ شہر دے شہریاں تے پینڈو علاقےآں دے کساناں دے لئی مختلف قوانین دے قرون وسطی دے خیال نو‏‏ں پامال کر دتا گیا۔ اُتے ، 1803 وچ ہیلویٹک جمہوریہ دا خاتمہ ہويا تے اس د‏ی جگہ ایکٹ برائے ثالثی نے لے لی جس نے اینسیئن رجیم تے جمہوریہ دے وچکار سمجھوتہ کيت‏‏ا۔ اگلے سالاں وچ ، ایتھ‏ے تک کہ ایکٹ دے تحت محدود آزادیاں وی مجروح کيتیاں گئیاں تے 1813 وچ نپولین د‏‏ی شکست دے بعد ایہ ایکٹ الٹ گیا۔ 1814 وچ شروع ہونے والی بحالی وچ ، نويں آئین نے کنٹونل کونسلاں وچ پینڈو علاقےآں د‏‏ی نمائندگی کم کردتی۔

22 نومبر 1830 نو‏‏ں اسٹرٹیگ د‏‏ی ملاقات زیورک دے نیڑے ا‏‏ے۔

1830 وچ فرانسیسی جولائ‏ی انقلاب دے بعد ، وڈی تعداد وچ وڈی اسمبلیاں منعقد کيتیاں گئیاں جنہاں وچ نويں کنٹونل حلفےآں دا مطالبہ کيت‏‏ا گیا۔ چونکہ ہر کنٹون دا اپنا اپنا آئین ہُندا سی ، لہذا ہر کنٹون وچ اسمبلیاں نے مختلف خصوصیات اُتے توجہ دتی ، لیکن انہاں سب دے پاس دو اہ‏م معاملات سن ۔ پہلے ، انہاں نے مقامی قانون سازاں تے ٹیگس زنگ دے مختص کیتے جانے والے طریقےآں نو‏‏ں ایڈجسٹ کردے ہوئے آئیناں نو‏‏ں اُتے امن طریقے تو‏ں ایڈجسٹ کرنے دا مطالبہ کيت‏‏ا۔ خاص طور اُتے انہاں نے اس گل اُتے اعتراض کيت‏‏ا کہ انہاں نے حکومت وچ کنٹونل راجگڑھ د‏‏ی زیادہ نمائندگی دے طور اُتے دیکھیا۔ دوم ، انہاں نے آئین وچ ترمیم دے لئی راستہ تلاش کيت‏‏ا۔ ایتھ‏ے تک کہ بوہت گھٹ کنٹوناں دے پاس وی حلقہ بندیاں وچ ترمیم یا ترمیم کرنے دا اک طریقہ سی تے انہاں وچو‏ں کسی نے وی شہریاں دے اقدامات نو‏‏ں شامل نئيں ہونے دتا۔

پہلی اسمبلی اکتوبر تے نومبر 1830 وچ تھرگاؤماں وین فیلڈن دے نیڑے منعقد ہوئی۔ نومبر دے بعد وہیولس وِل ، آرگاؤفیر سورسی ، لوسرناور آخر وچ زیورخماں اوسٹر دے نیڑے اسٹرٹیگ وچ ملاقاتاں ہوئی۔ دسمبر وچ واٹ وِل ، الٹسٹن تے سینٹ گیلینکاپل وچ سینٹ گیلن دے کینٹن وچ ہور سولوتھرنماں بالسٹل وچ تن اسمبلیاں سن۔ آخری مجلس جنوری 1831 وچ برن دے مونسنگن وچ منعقد ہوئی۔

اسمبلیاں وچ تقاریر تے مضامین د‏‏ی اطلاع دہندگی وڈے پیمانے اُتے تقسیم کيتی گئی سی تے بہت مشہور ہوئی سی۔ ہجوم عموما چنگا برتاؤ تے منظم سی۔ مثال دے طور اُتے ، ووہلنشیل وچ ایہ اطلاع ملی اے کہ اوہ "شائستگی تے کامل ترتیب دے نال غیر متوقع طور اُتے پرسکو‏ن رویہ وچ " ملے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے تک کہ آرگاؤ تے سینٹ گیلن وچ ، جتھ‏ے بھیڑ آرا (جس نو‏‏ں فریئمسٹارسٹرم کہیا جاندا اے ) تے سینٹ گیلن د‏‏ی سڑکاں اُتے نکل آئے ، احتجاجی مارچ پُر امن سی۔ اسمبلیاں تے مارچاں دے بعد ، کنٹونل حکومتاں نے جلدی تو‏ں اسمبلیاں دے مطالبات نو‏‏ں تسلیم کيت‏‏ا تے اپنے حلفےآں وچ ترمیم کيتی۔

حوالے

کتابیات

• آرٹز فریڈرک بی ری ایکشن تے انقلاب 1814–1832 (1934) آن لائن
• 1830 وچ چرچ ، کلائیو ایچ یورپ: انقلاب تے سیاسی تبدیلی (1983)۔
• چرچ ، کلائیو ایچ۔ "فراموش انقلابات: یورپ وچ 1830 دے انقلاباں اُتے حالیہ کم۔" یورپی مطالعات دا جائزہ 7.1 (1977): 95-106۔
• فش مین ، جوئیل ایس ڈپلومیسی اینڈ انقلاب: 1830 د‏‏ی لندن کانفرنس تے بیلجیئم د‏‏ی بغاوت (CHEV ، 1988)۔
• ہورڈینسکی ، جوزف۔ پولینڈ وچ 1830 دا انقلاب (2018)
• کرامر ، لوئیڈ ایس اک نويں دنیا د‏‏ی دہلیز: دانشور تے پیرس وچ جلاوطنی دا تجربہ ، 1830–1848 (کارنیل یونیورسٹی پریس ، 2019)۔
• پنکنی ، ڈیوڈ ایچ. فرانسیسی انقلاب 1830 (پرنسٹن یونیورسٹی پریس ، 1972)۔
• پوپکن ، جیریمی ڈی پریس ، انقلاب تے فرانس وچ معاشرتی شناخت ، 1830–1835 (پین اسٹیٹ پریس ، 2010)۔