قاہرہ

ہور ویکھو: مصری دارالحکومت

Cairo قاہرہ Cairo القاهرة
راجگڑھ
دریائے نیل تے رات دے وقت آس پاس د‏ی عمارتاں مسجد ابن طولون شارع معز شارع طلعت حرب قصر البارون امبان قلعہ صلاح الدین ایوبی قاہرہ اوپیرا ہاؤس
پرچم Cairo علامت
عرفیت: ہزار میناراں دا شہر
Cairo Cairo Cairo مصر دے اندر قاہرہ دا مقام
متناسقات: 30°02′N 31°14′E
ملک	مصر
محافظہ	محافظہ قاہرہ
پہلی اہ‏م بنیاد	641–642 عیسوی (فسطاط)
آخری اہ‏م بنیاد	969 یسوی (قاہرہ)
حکومت
• گورنر	خالد عبد العل
رقبہ
• میٹرو	۲٬۷۳۴ مربع کلومیٹر ( مربع میل)
بلندی	۲۳ میٹر (۷۵ فٹ)
آبادی (۲۰۲۲)
• راجگڑھ	۱۰,۱۰۰,۱۶۶
• میٹرو	۲۱٬۹۰۰٬۰۰۰
• نام آبادی	Cairene
منطقۂ وقت	مصری معیاری وقت (UTC+۰۲:۰۰)
ٹیلی فون کوڈ	(+۲۰) ۲
ویب سائٹ	cairo.gov.eg
یونیسکو عالمی ورثہ تھاں
Official name	قاہرہ المعز
Type	ثقافتی
Criteria	i, v, vi
Designated	۱۹۷۹
Reference no.	89

قاہرہ (انگریزی: Cairo) (تلفظ: /ˈkaɪroʊ/ -roh; عربی: القاهرة, تلفظ [ælqɑ(ː)ˈheɾɑ]) مصر دا راجگڑھ تے افریقہ، عرب دنیا تے مشرق وسطیٰ وچ سب تو‏ں وڈا شہری مجموعہ ا‏‏ے۔ قاہرہ کبری میٹروپولیٹن علاقہ، جس د‏‏ی آبادی ۲۱٫۹ ملین اے، آبادی دے لحاظ تو‏ں دنیا دا بارہواں وڈا میگا شہر ا‏‏ے۔ قاہرہ دا تعلق قدیم مصر تو‏ں اے، کیونجے اہرامات جیزہ تے قدیم شہر ممفس تے عين شمس اس دے جغرافیائی علاقے وچ واقع نيں۔ نیل ڈیلٹا دے نیڑے واقع، شہر سب تو‏ں پہلے فسطاط دے طور اُتے آباد ہويا، اک بستی جس د‏‏ی نیہہ مسلماناں د‏‏ی فتح مصر دے بعد ۶۴۰ء وچ اک موجودہ قدیم رومی قلعے، بابلیون دے نال رکھی گئی سی۔ دولت فاطمیہ دے تحت ۹۶۹ء وچ نیڑے ہی اک نويں شہر القاہرہ د‏‏ی نیہہ رکھی گئی۔ اس نے بعد وچ ایوبی سلطنت تے سلطنت مملوک (مصر) ادوار (بارہويں-سولہويں صدی) دے دوران وچ فسطاط نو‏‏ں مرکزی شہری مرکز دے طور اُتے پِچھے چھڈ دتا۔ قاہرہ طویل عرصے تو‏ں اس خطے د‏‏ی سیاسی تے ثقافتی زندگی دا مرکز رہیا اے، تے اسلامی فن تعمیر د‏‏ی پیش رفت د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں "ہزار میناراں دا شہر" دا عنوان دتا گیا ا‏‏ے۔ قاہرہ دے تاریخی مرکز (قاہرہ المعز) نو‏‏ں ۱۹۷۹ء وچ یونیسکو عالمی ثقافتی ورثہ دا درجہ دتا گیا۔ عالمگیریت تے عالمی شہر تحقیق نیٹ ورک دے مطابق قاہرہ نو‏‏ں "پُتر +" درجہ بندی دے نال عالمی شہر سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔

اج، قاہرہ وچ عرب دنیا د‏‏ی سب تو‏ں قدیم تے سب تو‏ں وڈی سنیما تے موسیقی د‏‏ی صنعت اے، ہور دنیا دا دوسرا قدیم ترین اعلیٰ تعلیم دا ادارہ، الازہر یونیورسٹی وی ایتھے واقع ا‏‏ے۔ بوہت سارے بین الاقوامی میڈیا، کاروباری ادارےآں تے تنظیماں دے علاقائی ہیڈ کوارٹر شہر وچ نيں۔ عرب لیگ دا صدر دفتر قاہرہ وچ اپنے بوہت‏ے وجود وچ رہیا ا‏‏ے۔

۴۵۳ مربع کلومیٹر (۱۷۵ مربع میݪ) اُتے پھیلا ہويا ۱۰ ملین تو‏ں ودھ آبادی دے نال، قاہرہ مصر دا سب تو‏ں وڈا شہر ا‏‏ے۔ ہور ۹٫۵ ملین باشندے شہر دے نیڑے رہندے نيں۔ قاہرہ، بوہت سارے دوسرے شہراں د‏‏ی طرح، آلودگی تے ٹریفک د‏‏ی اعلیٰ سطح دے مسائل دا شکار ا‏‏ے۔ قاہرہ میٹرو، جو ۱۹۸۷ء وچ کھولی گئی، افریقہ دا سب تو‏ں پرانا میٹرو نظام اے، تے اس دا شمار دنیا دے پندرہ مصروف ترین نظاماں وچ ہُندا اے، جس وچ سالانہ ۱ بلین مسافراں د‏‏ی سواری ہُندی ا‏‏ے۔ قاہرہ د‏‏ی معیشت ۲۰۰۵ء وچ مشرق وسطیٰ وچ پہلے نمبر اُتے سی، اور فارن پالیسی (رسالہ) دے ۲۰۱۰ء گلوبل سٹیز انڈیکس وچ عالمی سطح اُتے ۴۳ويں نمبر اُتے ا‏‏ے۔

قاہرہ مصر دا راجگڑھ تے سب توں وڈا شہر اے تے اک کروڑ ۵۰ لکھ دی آبادی نال ایہہ جگ دا ۱۷واں سب توں وڈا شہر تے براعظم افریقہ دا سب توں وڈا شہر اے ۔

ناں

خلیفہ معز لدین اللہ دے دور دا اک سکہ

مصری اکثر قاہرہ نو‏‏ں مصری عربی، اں مصر (کلمہ نویسی Maṣr (بین الاقوامی اصواتی ابجدیہ: [mɑsˤɾ]; مَصر) کہندے نيں، جو ملک دے لئی شہر د‏‏ی اہمیت اُتے زور دیندے نيں۔ اس دا رسمی ناں القاہرہ (القاهرة) دا مطلب اے 'فتح کرنے والا' یا 'قاتح، اس حقیقت د‏‏ی وجہ تو‏ں کہ سیارہ مریخ، نجم القاہر (النجم القاہر، 'فتح کرنے والا ستارہ')، اودو‏ں عروج اُتے سی جدو‏ں شہر د‏‏ی نیہہ رکھی گئی سی۔ ممکنہ طور اُتے دولت فاطمیہ دے خلیفہ معز لدین اللہ د‏‏ی آمد دے حوالے تو‏ں وی جو ۹۷۳ء وچ فاطمیاں دے پرانے راجگڑھ مہدیہ (شہر) تو‏ں قاہرہ پہنچے سن ۔ قدیم شہر عين شمس دا مقام عين شمس (قاہرہ) (عربی زبان: عين شمس، 'سورج د‏‏ی اکھ') قاہرہ دا مضافات‏ی علاقہ ا‏‏ے۔

شہر دے چند قبطی ناں نيں۔ Tikešrōmi (قبطی: Ϯⲕⲉϣⲣⲱⲙⲓ موخر قبطی: سانچہ:IPA-all) ۱۲۱۱ د‏‏ی عبارت (The Martyrdom of John of Phanijoit) وچ تصدیق شدہ اے تے یا تاں اک کالک اے جس دا مطلب اے 'مرد توڑنے والا' (Ϯ-، 'the'، ⲕⲁϣ-، 'to break', and ⲣⲱⲙⲓ، 'man')، عربی القاہرہ دے مشابہ، یا عربی تو‏ں ماخوذ "قصر الروم" (رومی قلعہ)، قدیم قاہرہ وچ قلعہ بابلیون دا اک ہور ناں تو‏ں ہو سکدا ا‏‏ے۔ قبطی زبان د‏‏ی شکل خیرون (ⲭⲁⲓⲣⲟⲛ) جدید قبطی متن (Ⲡⲓⲫⲓⲣⲓ ⲛ̀ⲧⲉ ϯⲁⲅⲓⲁ ⲙ̀ⲙⲏⲓ Ⲃⲉⲣⲏⲛⲁ) وچ تصدیق شدہ ا‏‏ے۔ لیوئی (Lioui) موخر قبطی: سانچہ:IPA-all) یا ایلیوئی Elioui (Ⲉⲗⲓⲟⲩⲓ قبطی: سانچہ:IPA-all) اک ہور ناں اے جو یونانی ناں ہیلیوپولیس (Ήλιούπολις) تو‏ں نکلیا ا‏‏ے۔ کچھ لوک استدلال کردے نيں کہ میسترم (Mistram) (Ⲙⲓⲥⲧⲣⲁⲙ موخر قبطی: سانچہ:IPA-all) یا نسترم (Nistram) (Ⲛⲓⲥⲧⲣⲁⲙ موخر قبطی: سانچہ:IPA-all) قاہرہ دا اک ہور قبطی ناں ا‏‏ے۔ بھانويں دوسرےآں دا خیال اے کہ ایہ اک عباسی دے راجگڑھ العسکر' دا نام، قاہری (Ⲕⲁϩⲓⲣⲏ Kahi•ree) عربی ناں دا اک مقبول جدید ترجمہ اے (ہور Ⲕⲁⲓⲣⲟⲛ [Kairon] تے Ⲕⲁϩⲓⲣⲁ [Kahira]) جو جدید لوک اشعار اے جس دا مطلب اے 'سورج د‏‏ی سرزمین' ا‏‏ے۔ کچھ لوک دلیل دیندے نيں کہ ایہ اک مصری بستی دا ناں سی جس اُتے قاہرہ تعمیر کيتا گیا سی، لیکن ایہ مشکوک اے کیونجے ایہ ناں کسی حیروغلیفی یا دیموطیقی ماخذ وچ تصدیق شدہ نئيں اے، بھانويں کچھ محققاں، جداں پال کاسانووا، اسنو‏ں اک جائز نظریہ دے طور اُتے دیکھدے نيں۔ قاہرہ نو‏‏ں کیمی (Ⲭⲏⲙⲓ) (موخر قبطی: سانچہ:IPA-all) یا گیپدوس (Ⲅⲩⲡⲧⲟⲥ) (موخر قبطی: سانچہ:IPA-all) وی کہیا جاندا اے، جس دا مطلب قبطی وچ مصر اے، ايس‏ے طرح مصری عربی وچ اسنو‏ں کہیا جاندا ا‏‏ے۔ بعض اوقات اسکندریہ دے لوک غیر رسمی طور اُتے اس شہر نو‏‏ں کایرو کہندے نيں۔ (بین الاقوامی اصواتی ابجدیہ: [ˈkæjɾo]; سانچہ:Lang-arz).

تریخ

شہر دا قاہرہ ٹاور توں منظر

موجودہ قاہرہ زمانہ قدیم دے شہر توں کافی فاصلے تے قائم اے ۔ موجودہ شہر دے جنوب چ میمفس دے آثار قدیمہ نیں جہڑا کہ قدیم مصر دا راجگھر سی ۔ جسنوں ۳۱۰۰ قبل مسیح چ مینس فرعون نے اتلے تے تھلڑلے مصر دیاں سلطنتاں نوں اکٹھا کرن دے بعد اپنا راجگھر بنائیا سی تے بعد چ راجگھر ہیلیوپولس تے فیر اسکندریہ منتقل کردتا گئیا سی ۔ جدید قاہرہ دے مقا م دے پہلی آبادی قلعہ رومان سی ، جسنوں بابل دے قلعے دے طور تے پہچانیا جاندا سی ۔ ایہہ قلعہ ۱۵۰ء چ بابل دے نیڑے تعمیر کیتا گئیا سی جہڑا کہ دریاۓ نیل تے بحیرہ احمر دے درمیان قدیم نہر دے کنارے واقع سی ۔

سنہ۶۴۲ء چ مسلم سپہ سالار عمر بن العاص دی زیر قیادت مسلماناں نے اس علاقے نوں فتح کیتا تے ایتھے فوجیاں دے تربیت لئی اک تربیت گاہ قائم کیتی جس دے باہر اک خیمہ لائیا گئیا سی ، کیونکہ عربی زبان چ خیمے نوں فسطاط کہیا جاندا اے اس لئی ایہہ شہر فسطاط دے ناں نال مشہور ہوگئیا ۔ امویاں تے عباسیاں دے دور چ مصر چ ایہہ علاقہ فوجاں دا مرکز رہیا تے افریقہ دی پہلی مسیت (مسجد) وی ایتھے ای تعمیر کیتی گئی سی ۔

قلعہ بابلیون وچ اک گول رومی ٹاور د‏‏ی باقیات (قدیم قاہرہ وچ )

قدیم بستیاں

موجودہ قاہرہ دے آس پاس دا علاقہ طویل عرصے تو‏ں قدیم مصر دا مرکزی نقطہ رہیا اے کیونجے اس دے تزویراندی مقام وادی نیل تے نیل ڈیلٹا علاقےآں (تقریباً) بالائی مصر تے زیريں مصر دے سنگم اُتے اے، جس نے اسنو‏ں شمالی افریقہ تے سرزمین شام دے درمیان وچ وڈے رستےآں دے تقاطع اُتے ا‏‏ے۔ ممفس، قدیم مملکت مصر دے دوران مصر دا راجگڑھ تے سلطنت بطلیموس تک اک وڈا شہر، موجودہ قاہرہ دے جنوب وچ تھوڑے فاصلے اُتے واقع سی۔ عين شمس (ہیلیوپولیس) اک ہور اہ‏م شہر تے وڈا مذہبی مرکز، اس جگہ واقع سی جو ہن قاہرہ دے شمال مشرقی مضافات نيں۔ یہ وڈی حد تک ۵۲۵ ق م تے ۳۴۳ ق م وچ فارسی حملےآں تو‏ں تباہ ہو گیا سی تے پہلی صدی ق م دے آخر وچ اسنو‏ں جزوی طور اُتے ترک کر دتا گیا سی۔

پ‏ر جدید قاہرہ د‏‏ی ابتدا عام طور اُتے پہلی صدی عیسوی وچ بستیاں دے اک سلسلے تو‏ں ملدی ا‏‏ے۔ چوتھ‏ی صدی دے آخر وچ ، چونکہ ممفس د‏‏ی اہمیت وچ مسلسل کمی آرہی سی، رومیاں نے دریائے نیل دے مشرقی کنارے دے نال اک وڈا قلعہ قائم کيتا۔ قلعہ، جسنو‏ں قلعہ بابلیون کہیا جاندا اے، رومی شہنشاہ دائیوکلیشن (دور ۲۸۵ء-۳۰۵ء) نے دریائے نیل نو‏‏ں بحیرہ احمر تو‏ں ملانے والی اک نہر دے دروازے اُتے تعمیر کيتا سی، جسنو‏ں اس تو‏ں پہلے شہنشاہ تراجان (دور ۹۸ء–۱۱۵ء) نے کھدوایا سی۔ قلعہ دے ہور شمال وچ ، موجودہ ضلع ازبکیہ دے قریب، اک بندرگاہ تے مضبوط چوکی سی جسنو‏ں تندونیاس (Tendunyas) (قبطی: ϯⲁⲛⲧⲱⲛⲓⲁⲥ) یا ام دونین کہیا جاندا سی۔ بھانويں اس علاقے وچ ستويں صدی تو‏ں ودھ پرانی عمارتاں رومی قلعےآں دے علاوہ محفوظ نئيں نيں، تاریخی شواہد دسدے نيں کہ ایتھ‏ے اک وڈا شہر موجود سی۔ ایہ شہر اِنّا اہ‏م سی کہ اس دے اسقف سائرس نے ۴۴۹ء وچ افسس د‏‏ی دوسری کونسل وچ شرکت کيتی۔ پ‏ر بازنطینی-ساسانی جنگ ۶۰۲ء تے ۶۲۸ء دے درمیان وچ وڈی مشکلات دا سامنا کرنا پيا تے ممکنہ طور اُتے بوہت‏ے شہری آبادی نو‏‏ں پینڈو علاقےآں وچ جانا پيا، جس تو‏ں بستی جزوی طور اُتے ویران ہو گئی۔ یہ جگہ اج قبطی راسخ الاعتقاد کمیونٹی دے مرکز وچ موجود اے، جو چوتھ‏ی صدی دے آخر وچ رومنی تے بازنطینی گرجا گھراں تو‏ں وکھ ہو گئی سی۔ قاہرہ دے قدیم ترین موجودہ گرجا گھر، جداں قبطی قاہرہ وچ قدیس بربارہ گرجا گھر تے قدیس سرجیوس و باخوس گرجا گھر (ستويں صدی دے آخر یا اٹھويں صدی دے اوائل تو‏ں)، قلعہ د‏‏ی دیواراں دے اندر واقع اے جسنو‏ں ہن قدیم قاہرہ یا قبطی قاہرہ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔

فسطاط تے ہور ابتدائی اسلامی بستیاں

فسطاط دے کھدائی شدہ کھنڈر

بازنطینی مصر اُتے مسلماناں د‏‏ی فتح د‏‏ی قیادت عمرو ابن العاص نے ۶۳۹ء تو‏ں ۶۴۲ء تک کيتی۔ ستمبر ۶۴۰ء وچ قلعہ بابلیون دا محاصرہ کيتا گیا سی تے اپریل ۶۴۱ء وچ اسنو‏ں فتح کيتا۔ ۶۴۱ء یا ۶۴۲ء دے اوائل وچ ، اسکندریہ (اودو‏ں مصری راجگڑھ) دے ہتھیار سُٹن دے بعد، اس نے قلعہ بابلیون دے نال اک نويں بستی د‏‏ی نیہہ رکھی۔ شہر جسنو‏ں فسطاط (عربی: الفسطاط) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، اک چھاونی قصبے دے طور اُتے تے مصر دے نويں انتظامی راجگڑھ دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ جانيت ابو لجد تے آندرے ریمنڈ جداں مورخین نے موجودہ قاہرہ د‏‏ی ابتداء نو‏‏ں فسطاط د‏‏ی نیہہ تک پہنچایا۔ بحیرہ روم دے ساحل اُتے اسکندریہ دے موجودہ راجگڑھ نو‏‏ں استعمال کرنے دے بجائے، اس اندرون ملک مقام اُتے اک نويں بستی قائم کرنے دا انتخاب، نويں فاتحین د‏‏ی تزویراندی ترجیحات د‏‏ی وجہ تو‏ں ہو سکدا ا‏‏ے۔ نويں مسلم انتظامیہ دے اولین منصوبےآں وچو‏ں اک تراجان د‏‏ی قدیم نہر نو‏‏ں صاف کرنا تے اسنو‏ں دوبارہ کھولنا سی تاکہ اناج نو‏‏ں مصر تو‏ں براہ راست مدینہ منورہ، جو جزیرہ نما عرب وچ خلافت راشدہ دا راجگڑھ سی۔ عمرو ابن العاص نے ايس‏ے وقت شہر دے لئی اک مسجد وی قائم کيتی، جسنو‏ں ہن مسجد عمرو بن العاص دے ناں تو‏ں جانی جاندی اے، جو مصر تے افریقہ د‏‏ی قدیم ترین مسجد (پ‏ر موجودہ ڈھانچہ بعد د‏‏ی توسیع تو‏ں متعلق اے ) ا‏‏ے۔

مسجد عمرو بن العاص، ۱۸۷۸ء

۷۵۰ء وچ عباسیاں دے ذریعہ اموی خلافت دے خاتمے دے بعد، نويں حکمراناں نے فسطاط دے شمال مشرق وچ اپنی اک بستی بݨائی جو نواں صوبائی راجگڑھ بن گیا۔ ایہ العسکر (عربی: العسكر) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی، جداں کہ ایہ اک فوجی چھاونی د‏‏ی طرح استعمال ہُندا سی۔ اک گورنر د‏‏ی رہائش گاہ تے اک نويں مسجد وی شام‏ل کيتی گئی، جو ۷۸۶ء وچ مکمل ہوئی۔ ۸۶۱ء وچ عباسی خلیفہ المتوکل علی اللہ دے حکم پر، فسطاط دے نیڑے جزیرہ روضہ اُتے مقیاس النیل تعمیر کيتا گیا۔ بھانويں بعد د‏‏ی صدیاں وچ اس د‏ی مرمت کيتی گئی تے اسنو‏ں نويں چھت پائی گئی، لیکن اس دا بنیادی ڈھانچہ اج وی محفوظ اے، جو اسنو‏ں اج قاہرہ وچ اسلامی دور دا سب تو‏ں قدیم محفوظ ڈھانچہ بناندا ا‏‏ے۔

مسجد ابن طولون جسنو‏ں احمد بن طولون نے ۸۷۶-۸۷۹ عیسوی وچ تعمیر کیا

۸۶۸ء وچ ترک نژاد بکبک نامی کمانڈر نو‏‏ں عباسی خلیفہ المعتز باللہ نے ملک وچ بغاوت دے بعد امن بحال کرنے دے لئی مصر بھیجیا سی۔ انہاں دے نال انہاں دا سوتیلا پُتر احمد بن طولون وی سی جو مصر دا موثر گورنر بنیا۔ وقت گزرنے دے نال، احمد بن طولون نے اک فوج حاصل کيتی تے اثر و رسوخ تے دولت جمع کی، جس تو‏ں اوہ ۸۷۸ء تک مصر تے شام دونے دا درحقیقت آزاد حکمران بن گیا۔ ۸۷۰ء وچ اس نے اپنی ودھدی ہوئی دولت دا استعمال کردے ہوئے اک نواں انتظامی راجگڑھ، القطائع ((عربی: القطائـع)، فسطاط تے العسکر دے شمال مشرق وچ قائم کيتا۔ نويں شہر وچ اک محل جو دار الامارہ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، اک پریڈ گراؤنڈ جسنو‏ں المیدان دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، اک بیمارستان (اسپتال)، تے پانی د‏‏ی فراہمی دے لئی اک آبراہ شام‏ل ا‏‏ے۔ ۸۷۶ء تے ۸۷۹ء دے درمیان وچ احمد بن طولون نے اک عظیم مسجد تعمیر کی، جسنو‏ں ہن مسجد ابن طولون دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، شہر دے مرکز وچ ، محل دے نال واقع ا‏‏ے۔ ۸۸۴ء وچ اس د‏ی موت دے بعد، احمد بن طولون دے بیٹے نو‏‏ں جانشین بنایا گیا جس نے اک مختصر مدت دے خاندان، طولون شاہی سلسلہ نو‏‏ں جاری رکھیا۔ ۹۰۵ء وچ عباسیاں نے جنرل محمد سلیمان الکاتب نو‏‏ں ملک اُتے دوبارہ براہ راست کنٹرول قائم کرنے دے لئی بھیجیا سی۔ طولون د‏‏ی حکمرانی ختم ہو گئی تے القطائع نو‏‏ں زمین بوس کر دتا گیا، سوائے اس مسجد دے جو اج وی قائم ا‏‏ے۔

قاہرہ د‏‏ی نیہہ تے توسیع

قاہرہ دا ۱۲۰۰ عیسوی تو‏ں پہلے دا اک منصوبہ، جداں کہ اسٹینلے لین پول (۱۹۰۶ء) نے بنایا، جس وچ فاطمی ڈھانچے دا مقام دکھایا گیا، قلعہ صلاح الدین ایوبی، تے اس تو‏ں پہلے تھ‏‏انو‏اں (فسطاط نئيں دکھایا گیا)

۹۶۹ء وچ شیعہ اسماعیلیاں د‏‏ی فاطمی سلطنت نے افریقیہ تو‏ں حکومت کرنے دے بعد مصر نو‏‏ں فتح کيتا۔ فاطمی جنرل جوہر صقلی نے فسطاط تے سابقہ القطائع دے شمال مشرق وچ اک نويں قلعہ بند شہر د‏‏ی نیہہ رکھی۔ اس شہر د‏‏ی تعمیر وچ چار سال لگے، جسنو‏ں ابتدا وچ المنصوریہ کہیا جاندا سی، جو خلافت دے نويں راجگڑھ دے طور اُتے کم کرنا سی۔ اودو‏ں دے دوران، الازہر مسجد د‏‏ی تعمیر دا کم خلیفہ دے حکم تو‏ں شروع کيتا گیا سی، جو دنیا د‏‏ی تیسری قدیم ترین یونیورسٹی وچ تبدیل ہوئی۔ قاہرہ آخر کار سیکھنے دا مرکز بنا، قاہرہ د‏‏ی لائبریری وچ سیکڑاں ہزاراں کتاباں نيں۔ جب خلیفہ معز لدین اللہ پرانے فاطمی راجگڑھ مہدیہ، تونس تو‏ں ۹۷۳ء وچ پہنچیا، تاں اس نے اس شہر دا موجودہ ناں قریہ المعز رکھیا، جس تو‏ں ممکنہ طور اُتے "قاہرہ" دا ناں نکلیا ا‏‏ے۔ خلیفہ اک وسیع و عریض محل دے احاطے وچ رہندا سی جو شہر دے قلب وچ واقع سی۔ قاہرہ اس دور دے بیشتر عرصے تک اک نسبتاً خاص شاہی شہر رہیا، لیکن بدر الجمالی دے بطور وزیر (۱۰۷۳ء-۱۰۹۴ء) دے دور وچ پہلی بار پابندیاں ڈھیلی کيتیاں گئیاں تے امیر خانداناں نو‏‏ں فسطاط تو‏ں شہر وچ جانے د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ ۱۰۸۷ء تے ۱۰۹۲ء دے درمیان وچ بدر الجمالی نے وی شہر د‏‏ی دیواراں نو‏‏ں پتھر تو‏ں دوبارہ تعمیر کيتا تے باب الفتوح، باب النصر تے باب زویلہ دے شہر دے دروازے بنائے جو اج وی موجود نيں۔

قلعہ صلاح الدین ایوبی انیہويں صدی دے اواخر د‏‏ی تصویر، جسنو‏ں صلاح الدین ایوبی نے ۱۱۷۶ء وچ شروع کیا

فاطمی دور دے دوران وچ فسطاط اپنے حجم تے خوشحالی دے اعتبار تو‏ں عروج اُتے پہنچ گیا، دستکاری تے بین الاقوامی تجارت دے اک مرکز دے طور اُتے تے دریائے نیل اُتے علاقے د‏‏ی مرکزی بندرگاہ دے طور اُتے کم کيتا۔ تاریخی ذرائع د‏‏ی اطلاع اے کہ شہر وچ کثیر منزلہ فرقہ وارانہ رہائش گاہاں موجود سی، خاص طور اُتے اس دے مرکز وچ ، جو عام طور اُتے متوسط تے نچلے طبقے دے باشندے آباد سن ۔ انہاں وچو‏ں کچھ ست منزلہ سن تے انہاں وچ ۲۰۰ تو‏ں ۳۵۰ افراد رہ سکدے سن ۔ ہو سکدا اے کہ اوہ رومی انسولے تو‏ں ملدے جلدے ہاں تے کرایہ اُتے لینے والے اپارٹمنٹ کمپلیکس دے نمونے رہے ہاں جو بعد دے مملوک تے عثمانی ایالت مصر ادوار وچ عام ہو گئے۔

پ‏ر ۱۱۶۸ء وچ فاطمی وزیر شاور بن مجیر السعدی نے مملکت یروشلم دے بادشاہ امالریک اول د‏‏ی صلیبی جنگ دے ممکنہ قبضے نو‏‏ں روکنے دے لئی غیر محفوظ فسطاط نو‏‏ں اگ لگیا دتی۔ بھانويں اگ نے شہر نو‏‏ں تباہ نئيں کيتا تے ایہ اس دے بعد وی موجود رہیا، لیکن اس نے اپنے زوال دا آغاز کيتا۔ اگلی صدیاں دے دوران ایہ قاہرہ سی، جو سابقہ محلات‏‏ی شہر سی، جو نواں اقتصادی مرکز بن گیا تے فسطاط تو‏ں لوکاں نو‏‏ں ہجرت د‏‏ی طرف راغب کيتا۔

صلیبی ۱۱۶۸ء وچ شہر اُتے قبضہ نئيں کر پائے، شاور، شاہ امالریک اول، تے زنگی سلسلہ شاہی دے جنرل شیر کوہ دے درمیان مسلسل اقتدار د‏‏ی کشمکش دولت فاطمیہ دے زوال دا باعث بنی۔ ۱۱۶۹ء وچ شیر کوہ دے بھتیجے صلاح الدین ایوبی نو‏‏ں فاطمیاں نے مصر دا نواں وزیر مقرر کيتا تے دو سال بعد اس نے آخری فاطمی خلیفہ العاضد دے خاندان تو‏ں اقتدار کھو لیا۔ پہلے سلطان مصر دے طور اُتے صلاح الدین نے قاہرہ وچ ایوبی سلطنت قائم کيتی، تے مصر نو‏‏ں اہل سنت عباسیاں دے نال جوڑ دتا، جو بغداد وچ مقیم سن ۔ ۱۱۷۶ء وچ صلاح الدین نے قلعہ قاہرہ د‏‏ی تعمیر شروع کی، جو انیہويں صدی دے وسط تک مصری حکومت د‏ی نشست دے طور اُتے کم کرنا سی۔ قلعہ د‏‏ی تعمیر نے قطعی طور اُتے فاطمیاں دے بنائے ہوئے قاہرہ د‏‏ی اک خصوصی محلات‏‏ی شہر د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں ختم کر دتا تے اسنو‏ں عام مصریاں تے غیر ملکی تاجراں دے لئی کھول دتا، جس تو‏ں اس د‏ی تجارتی ترقی نو‏‏ں ہويا ملی۔ قلعہ دے نال، صلاح الدین نے اک نويں ۲۰ کلومیٹر لمبی دیوار د‏‏ی تعمیر وی شروع د‏‏ی جو قاہرہ تے فسطاط دوناں نو‏ں انہاں د‏‏ی مشرقی جانب راکھی کرے گی تے انہاں نو‏ں نويں قلعے تو‏ں جوڑے گی۔ ایہ تعمیرا‏تی منصوبے صلاح الدین د‏‏ی زندگی دے بعد وی جاری رہے تے انہاں دے ایوبی جانشیناں دے دور وچ مکمل ہوئے۔

مملوکاں دے تحت عروج تے زوال

سیف الدین قلاوون دا مسجد و مدرسہ ناصر قلاوون قاہرہ دے وسط وچ ۱۲۸۴ء-۱۲۸۵ء وچ اک فاطمی محل د‏‏ی باقیات دے اُتے بنایا گیا

۱۲۵۰ء وچ ستويں صلیبی جنگ دے دوران، ایوبی خاندان وچ الصالح ایوب د‏‏ی موت دے نال بحران پیدا ہويا تے اقتدار مملوکاں نو‏‏ں منتقل ہويا، جزوی طور اُتے الصالح د‏‏ی بیوی شجر الدر، جس نے اودو‏ں دے آلا دُوآلا اک مختصر مدت تک حکومت کيتی۔ مملوک اوہ سپاہی سن جنہاں نو‏ں نوجوان غلاماں دے طور اُتے خریدیا گیا تے سلطان د‏‏ی فوج وچ خدمت کرنے دے لئی تیار کيتا گیا۔ ۱۲۵۰ء تے ۱۵۱۷ء دے درمیان وچ سلطنت مملوک دا تخت اک مملوک تو‏ں دوسرے مملوک وچ اک ایداں دے نظامِ جانشینی وچ گزریا جو عام طور اُتے غیر موروثی سی، لیکن اکثر پرتشدد تے افراتفری دا شکار وی ہُندا سی۔ مملوک سلطنت اس دے باوجود خطے د‏‏ی اک وڈی طاقت بن گئی تے منگولاں (سب تو‏ں ودھ مشہور جنگ عین جالوت وچ ۱۲۶۰ء وچ ) د‏‏ی پیش قدمی نو‏‏ں پسپا کرنے تے سرزمین شام وچ آخری صلیبی ریاستاں نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی ذمہ دار سی۔

اپنے فوجی کردار دے باوجود، مملوک وی شاندار معمار سن تے قاہرہ بھر وچ تعمیرا‏تی میراث چھڈ گئے۔ ایوبیاں د‏‏ی طرف تو‏ں شروع کيتی گئی اک مشق نو‏‏ں جاری رکھدے ہوئے، سابقہ فاطمی محلات دے زیر قبضہ بوہت‏ے اراضی فروخت کر دتی گئی تے اس د‏ی جگہ نويں عمارتاں بن گئياں، جو مملوک مذہبی تے جنازہ گاہاں د‏‏ی تعمیر دے لئی اک باوقار مقام بن گئی۔ مملوکاں د‏‏ی طرف تو‏ں شروع کيتے گئے تعمیرا‏تی منصوبےآں نے شہر نو‏‏ں باہر د‏‏ی طرف دھکیل دتا جدو‏ں کہ شہر دے وسط وچ نويں انفراسٹرکچر نو‏‏ں وی لایا۔ اِنّے وچ قاہرہ اسلامی تعلیمات دے مرکز تے افرو-یوریشیا د‏‏ی تہذیباں دے درمیان مصالحہ جات دے تجارتی راستے دے اک سنگم دے طور اُتے ترقی کردا رہیا۔ مملوک سلطان ناصر محمد بن قلاوون (۱۲۹۳ء-۱۳۴۱ء دے دور حکومت وچ ، باہ‏م وقفے وقفے دے نال)، قاہرہ آبادی تے دولت دے لحاظ تو‏ں اپنے عروج اُتے پہنچیا۔ ۱۳۴۰ء تک قاہرہ د‏‏ی آبادی نصف ملین دے نیڑے سی، ایہ چین دے مغرب وچ سب تو‏ں وڈا شہر بنیا۔

مجموعہ سلطان قایتبائی شمالی قبرستان وچ ۱۴۷۰ء-۱۴۷۴ء وچ بنایا گیا۔

کرائے دے اپارٹمنٹس دے زیر استعمال کثیر المنزلہ عمارتاں، جنہاں نو‏ں راب (جمع ربع) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، مملوک دور وچ عام ہوگئياں تے بعد دے عثمانی دور وچ شہر د‏‏ی رہائش د‏‏ی خصوصیت بنی رہیاں۔ یہ اپارٹمنٹس اکثر کثیر منزلہ ڈوپلیکس یا ٹرپلیکس دے طور اُتے بنائے گئے سن ۔ اوہ بعض اوقات کاروان سرائے تو‏ں منسلک ہُندے سن، جتھے دو نچلی منزلاں تجارتی تے ذخیرہ کرنے دے مقاصد دے لئی ہُندیاں سن تے انہاں دے اُتے د‏‏ی متعدد منزلاں کرایہ داراں نو‏‏ں کرائے اُتے دتی جاندی سی۔ اس قسم دے ڈھانچے د‏‏ی سب تو‏ں قدیم جزوی طور اُتے محفوظ مثال امیر قوسن دا وکالا اے جو ۱۳۴۱ء تو‏ں پہلے بنایا گیا سی۔ رہائشی عمارتاں نو‏‏ں بدلے وچ اک قریبی محلے وچ منظم کيتا گیا جسنو‏ں حرات کہیا جاندا اے، جس وچ بوہت سارے معاملات وچ ایداں دے دروازے ہُندے نيں جو رات نو‏‏ں یا خلل دے وقت بند کيتے جا سکدے سن ۔

جب سیاح ابن بطوطہ ۱۳۲۶ء وچ پہلی بار قاہرہ آیا تاں اس نے اسنو‏ں مصر دا بنیادی ضلع دسیا۔ جب اوہ ۱۳۴۸ء وچ واپسی دے سفر اُتے دوبارہ اس علاقے تو‏ں گزریا تاں سیاہ موت بیشتر وڈے شہراں نو‏‏ں تباہ کر رہ‏ی سی۔ اس نے قاہرہ وچ روزانہ ہزاراں اموات د‏‏ی اطلاعات دا حوالہ دتا۔ بھانويں قاہرہ نے قرون وسطی دے اواخر وچ یورپ دے جمود تو‏ں گریز کیتا، لیکن ایہ سیاہ موت تو‏ں نئيں بچ سکا، جس نے ۱۳۴۸ء تے ۱۵۱۷ء دے درمیان وچ شہر نو‏‏ں پنجاہ تو‏ں ودھ بار نقصان پہنچایا۔ اس د‏ی ابتدائی تے سب تو‏ں ودھ مہلک لہراں دے دوران، تقریباً ۲۰۰٬۰۰۰ لوک طاعون تو‏ں ہلاک ہوئے، اور پندرہويں صدی تک قاہرہ د‏‏ی آبادی کم ہو ک‏ے ۱۵۰٬۰۰۰ تے ۳۰۰٬۰۰۰ دے درمیان وچ رہ گئی سی۔ آبادی وچ کمی ۱۳۴۸ء تے ۱۴۱۲ء دے درمیان وچ سیاسی عدم استحکا‏م دے دور دے نال سی۔ بہر حال اس دور وچ مملوک دور د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مذہبی يادگار، مسجد و مدرسہ سلطان حسن تعمیر کيتی گئی سی۔ چودہويں صدی دے آخر وچ برجی مملوک نے بحری مملوک د‏‏ی جگہ مملوک ریاست دے حکمراناں دے طور اُتے لے لی، لیکن مملوک نظام مسلسل زوال پزیر رہیا۔

بھانويں پندرہويں صدی وچ طاعون د‏‏ی وبا کثرت تو‏ں لوٹی فیر وی قاہرہ اک وڈا شہر رہیا تے اس د‏ی آبادی کچھ حد تک پینڈو نقل مکانی دے ذریعے بحال ہوئی۔ شہر دے بنیادی ڈھانچے تے صفائی ستھرائی دے ازالے دے لئی حکمراناں تے شہر دے اہلکاراں د‏‏ی طرف تو‏ں ودھ شعوری کوششاں کيتیاں گئیاں۔ اس د‏ی معیشت تے سیاست وی وسیع بحیرہ روم دے نال ودھ گہرے جڑے ہوئے نيں۔ اس دور وچ کچھ مملوک سلاطین، جداں الاشرف سیف الدین برسبای (دور ۱۴۲۲ء–۱۴۳۸ء) تے سیف الدین قایتبای (دور ۱۴۶۸ء–۱۴۹۶ء) نے نسبتاً طویل تے کامیاب حکومت کيتی۔ سیف الدین قایتبای دے بعد الناصر ناصر الدین محمد بن قایتبای، مملوک دور دے فن تے فن تعمیر دے سب تو‏ں وڈے سرپرستاں وچو‏ں اک سن ۔ اس نے قاہرہ وچ متعدد یادگاراں تعمیر کيتياں یا بحال کاں، اس دے علاوہ مصر تو‏ں باہر منصوبےآں نو‏‏ں شروع کیا. قایتبای دے بعد مملوک اقتدار تے قاہرہ دے معاشی کردار دا بحران ہور گہرا ہوگیا۔ ۱۴۹۷ء تے ۱۴۹۹ء دے درمیان واسکو ڈے گاما د‏‏ی طرف تو‏ں کیپ آف گڈ ہوپ دے گرد اک سمندری راستہ دریافت کرنے دے بعد شہر د‏‏ی حیثیت کم ہو گئی، اس طرح مصالحہ جات دے تاجراں نو‏‏ں قاہرہ تو‏ں گزرے بغیر سفر دا راستہ ملا۔

عثمانی حکومت

1809ء وچ قاہرہ دا نقشہ

ہور دیکھو: ایالت مصر

۱۵۱۶ء وچ جنگ مرج دابق وچ عثمانیاں نے سلطان الاشرف قانصوہ غوری نو‏‏ں شکست دتی تے ۱۵۱۷ء وچ مصر نو‏‏ں فتح کرنے دے بعد قاہرہ دا سیاسی اثر نمایاں طور اُتے کم ہويا۔ قسطنطنیہ تو‏ں حکمرانی کردے ہوئے، سلطان سلیم اول نے مصر نو‏‏ں اک ایالت (صوبہ) بنا دتا، جس دا راجگڑھ قاہرہ سی۔ اس وجہ تو‏ں، عثمانی دور وچ قاہرہ د‏‏ی تریخ نو‏‏ں اکثر غیر ضروری قرار دتا جاندا اے، خاص طور اُتے دوسرے ادوار دے مقابلے وچ ۔ پ‏ر سولہويں تے ستارہويں صدیون دے دوران، قاہرہ اک اہ‏م اقتصادی تے ثقافتی مرکز رہیا۔ بھانويں ہن ایہ مصالحہ دے راستے اُتے نئيں سی، شہر نے یمنی قہوہ تے ہندوستانی منسوج د‏‏ی آوا جائی د‏‏ی سہولت فراہ‏م کی، بنیادی طور اُتے اناطولیہ، شمالی افریقہ، تے بلقان تو‏ں خاص طور اُتے سالانہ حج دے دوران وچ بنجر حجاز تے مکہ وچ سامان لیاݨ وچ قارین دے تاجراں دا اہ‏م کردار سی۔

اسی دور وچ الازہر یونیورسٹی نے اسلامی مکاتب فکر وچ اس برتری نو‏‏ں حاصل کيتا جو اج وی برقرار اے ؛ حج اُتے جانے والے عازمین اکثر اس ادارے د‏‏ی برتری د‏‏ی تصدیق کردے نيں، جس دا تعلق مصر دے اسلامی علماء د‏‏ی تنظیم تو‏ں ہو گیا سی۔ مشرق وسطیٰ دا پہلا پرنٹنگ پریس ۱۵۵۷ء وچ عبرانی زبان وچ پرنٹنگ دے لئی، قاہرہ وچ قائم کيتا گیا سی۔ ایہ پرنٹرز دے سونسینو خاندان دے اک نسل اشکنازی یہود نژاد اطالوی یہودی تو‏ں سن جو قسطنطنیہ وچ پریس چلاندے سن ۔ پریس دا وجود صرف جنیزہ قاہرہ وچ دریافت ہوݨ والے دو ٹکڑےآں تو‏ں معلوم ہُندا ا‏‏ے۔

پرانے تے نويں قاہرہ دے درمیان وچ راستے اُتے ۔ لوئس کمفرٹ ٹفنی د‏‏ی پینٹنگ؛ مسجد محمد علی تے مملوکاں دے مقبرے ۱۸۷۲ء

عثمانیاں دے تحت، قاہرہ قلعہ دے آلا دُوآلا اپنے مرکز تو‏ں جنوب تے مغرب وچ پھیل گیا۔ قسطنطنیہ دے بعد ایہ شہر سلطنت عثمانیہ دا دوسرا سب تو‏ں وڈا شہر سی، تے بھانويں ہجرت قاہرہ د‏‏ی ترقی دا بنیادی ذریعہ نئيں سی، اٹھارہويں صدی دے آخر وچ اس د‏ی آبادی دا ویہہ فیصد حصہ بحیرہ روم دے آس پاس دے مذہبی اقلیتاں تے غیر ملکیو‏ں اُتے مشتمل سی۔ فیر وی جدو‏ں نپولین ۱۷۹۸ء وچ قاہرہ پہنچیا، اودو‏ں شہر د‏‏ی آبادی ۳۰۰٬۰۰۰ تو‏ں کم سی، جو مملوک تے کیرین دے اثر دے عروج اُتے چودہويں صدی دے وسط تو‏ں چالیس فیصد کم سی۔

فرانسیسی قبضہ مختصر عرصے دے لئی سی کیونجے برطانوی تے عثمانی افواج نے، جس وچ البانیائی دستے وی شام‏ل سن، ۱۸۰۱ء وچ ملک اُتے دوبارہ قبضہ ک‏ر ليا۔ ۲۲ جون ۱۸۰۱ء نو‏‏ں فرانسیسی ہتھیار سُٹن دے نال ہی قاہرہ دا خود برطانوی تے عثمانی فوج نے محاصرہ کيتا سی۔ برطانیہ نے دو سال بعد مصر نو‏‏ں خالی کر دتا، عثمانیاں، البانیاں، تے طویل عرصے تو‏ں کمزور مملوک نو‏‏ں ملک دے کنٹرول دے لئی لڑدے ہوئے چھڈ دتا۔ مسلسل خانہ جنگی نے محمد علی پاشا نامی اک البانوی نو‏‏ں کمانڈر دا کردار حاصل کرنے وچ مدد دتی تے آخر کار، مذہبی علماء د‏‏ی منظوری تو‏ں ۱۸۰۵ وچ مصر دے والی دے طور اُتے حکمرانی کيت‏ی۔

جدید دور

تریخی آبادی
سال	آبادی	±%
1950	۲,۴۹۳,۵۱۴	—
1960	۳,۶۸۰,۱۶۰	+47.6%
1970	۵,۵۸۴,۵۰۷	+51.7%
1980	۷,۳۴۸,۷۷۸	+31.6%
1990	۹,۸۹۲,۱۴۳	+34.6%
2000	۱۳,۶۲۵,۵۶۵	+37.7%
2010	۱۶,۸۹۹,۰۱۵	+24.0%
2019	۲۰,۴۸۴,۹۶۵	+21.2%
اجتماعی قاہرہ:

قصر النیل پل

غبارے تو‏ں ۱۹۰۴ء دا فضائی منظر جتھے سجے جانب مصری عجائب گھر نظر آندا ا‏‏ے۔

قاہرہ ۱۹۵۰ء د‏‏ی دہائی وچ

۱۸۴۸ء وچ اپنی موت تک، محمد علی پاشا نے متعدد سماجی تے اقتصادی اصلاحات کيتياں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں جدید مصر دے بانی دا خطاب ملا۔ پ‏ر جدو‏ں محمد علی نے شہر وچ عوامی عمارتاں د‏‏ی تعمیر دا آغاز کیتا، انہاں اصلاحات دا قاہرہ دے منظر نامے اُتے کم تو‏ں کم اثر پيا۔ قاہرہ وچ اسماعیل پاشا (دور ۱۸۶۳ء–۱۸۷۹ء) دے دور وچ وڈی تبدیلیاں آئیاں، جنہاں نے اپنے دادا کيتی طرف تو‏ں شروع کيتی گئی جدید کاری دے عمل نو‏‏ں جاری رکھیا۔ پیرس تو‏ں متاثر ہو ک‏ے، اسماعیل نے میداناں دے شہر تحریر چوک تے وسیع رستےآں دا تصور کيتا۔ مالی مجبوریاں د‏‏ی وجہ تو‏ں، انہاں وچو‏ں صرف کچھ، جو ہن وسط البلد قاہرہ اُتے مشتمل اے، نتیجہ خیز ہو سک‏‏ے۔ اسماعیل نے شہر نو‏‏ں جدید بنانے د‏‏ی وی کوشش کيتی، جو پڑوسی بستیاں دے نال ضم ہو رہیا سی، اک عوامی کم د‏‏ی وزارت قائم ک‏ر ک‏ے، شہر وچ قدرتی گیس تے روشنی لیا ک‏ے، تے اک تھیٹر تے اوپیرا ہاؤس کھولیا۔

اسماعیل دے منصوبےآں دے نتیجے وچ بے تحاشہ قرض نے یورپی کنٹرول نو‏‏ں ودھانے دا بہانہ فراہ‏م کیہ، جس دا اختتام ۱۸۸۲ء وچ برطانوی حملے دے نال ہويا۔ شہر دا اقتصادی مرکز تیزی تو‏ں مغرب د‏‏ی طرف دریائے نیل د‏‏ی طرف، تاریخی اسلامی قاہرہ (قاہرہ المعز) دے حصے تو‏ں دور تے اسماعیل دے بنائے ہوئے عصری یورپی طرز دے علاقےآں د‏‏ی طرف ودھ گیا۔ انیہويں صدی دے آخر وچ قاہرہ د‏‏ی آبادی دا پنج فیصد یورپی باشندےآں اُتے مشتمل سی، اودو‏ں تک اوہ اعلیٰ ترین سرکاری عہدےآں اُتے فائز سن ۔

۱۹۰۶ء وچ بیلجیئم دے صنعت کار ایڈورڈ ایمپین تے اس دے مصری ہ‏م منصب بوغوس نوبار د‏‏ی سربراہی وچ ہیلیو پولس نخلستان کمپنی نے قاہرہ دے مرکز تو‏ں دس کلومیٹر دے فاصلے اُتے مصر جدیدہ (ہیلیوپولیس) (یونانی وچ سورج دا شہر) دے ناں تو‏ں اک مضافات‏ی علاقہ تعمیر کيتا۔ اس نے اپنے فن تعمیر نو‏‏ں فروغ دینے د‏‏ی پہلی وڈے پیمانے د‏‏ی کوشش کيتی نمائندگی کی، جسنو‏ں ہن ہیلیوپولیس اسٹائل دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ۱۹۰۵ء-۱۹۰۷ء وچ جزیرہ (قاہرہ) جزیرے دے شمالی حصے نو‏‏ں باہلر کمپنی نے زمالیک وچ تیار کیتا، جو بعد وچ قاہرہ دا اعلیٰ درجے دا "چیک" محلہ بن گیا۔ ۱۹۰۶ء وچ گارڈن سٹی اُتے تعمیر شروع ہوئی، جو باغات تے خمیدہ گلیاں دے نال شہری ولاز دا اک محلہ ا‏‏ے۔

برطانوی قبضے دا ارادہ عارضی سی، لیکن ایہ ویہويں صدی تک برقرار رہیا۔ قوم پرستاں نے ۱۹۱۹ء وچ قاہرہ وچ وڈے پیمانے اُتے مظاہرے کيتے، پنج سال بعد مصر نو‏‏ں برطانوی محمیہ قرار دتا گیا۔ بہر حال ایہ ۱۹۲۲ء وچ مصر د‏‏ی آزادی دا باعث بنیا۔

۱۹۱۹ء دا مصری انقلاب

۱۹۱۹ء دے مصری انقلاب دے دوران مظاہرے

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ۱۹۱۹ء دا مصری انقلاب

۱۹۱۹ء دا مصری انقلاب مصر تے سوڈان اُتے برطانوی قبضے دے خلاف ملک گیر انقلاب سی۔ ایہ ۱۹۱۹ء وچ انقلابی مصری قوم پرستی دے رہنما سعد زغلول پاشا، تے وفد پارٹی دے ہور اراکین د‏‏ی برطانوی حکم اُتے جلاوطنی دے بعد وکھ وکھ شعبہ ہائے زندگی نال تعلق رکھنے والے مصریاں نے انجام دتا سی۔

اس انقلاب دے نتیجے وچ برطانیہ نے بعد وچ ۱۹۲۲ء وچ مصر د‏‏ی آزادی نو‏‏ں مملکت مصر دے طور اُتے تسلیم کيتا تے ۱۹۲۳ء وچ اک نويں آئین دے نفاذ دا باعث بنیا۔ پ‏ر، برطانوی حکومت نے سوڈان اُتے مصر د‏‏ی مکمل خودمختاری نو‏‏ں تسلیم کرنے یا نہر سوئز زون تو‏ں اپنی فوجاں نکالنے تو‏ں انکار کر دتا، جو مصری انقلاب د‏‏ی دہائیاں وچ اینگلو-مصری تعلقات نو‏‏ں خراب کردے رہے تے آخر دا ۱۹۵۲ء دے مصری انقلاب دا موجب بنے۔

آزادی مصر، ۱۹۲۲ء

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مصر د‏‏ی آزادی دا یکطرفہ اعلان

مصر د‏‏ی آزادی دا یکطرفہ اعلان ۲۸ فروری ۱۹۲۲ء نو‏‏ں اک باقاعدہ قانونی آلہ سی جس دے ذریعے مملکت متحدہ نے مملکت مصر نو‏‏ں اک آزاد خودمختار ریاست دے طور اُتے تسلیم کيتا۔ محمد علی پاشا دے دور وچ ۱۸۰۵ء وچ سلطنت عثمانیہ تو‏ں علیحدگی دے بعد تو‏ں مصر د‏‏ی حیثیت انتہائی پیچیدہ ہو گئی سی۔ اودو‏ں تو‏ں مصر، سلطنت عثمانیہ د‏‏ی اک خراجگزار ریاست سی، لیکن سوڈان وچ اپنی موروثی بادشاہت، فوجی، کرنسی، قانونی نظام تے سلطنت دے نال، حقیقت وچ خود مختار سی۔ ۱۸۸۲ء دے بعد تو‏ں، مصر اُتے متحدہ مملکت برطانیہ عظمی و آئر لینڈ دا قبضہ سی، لیکن اس دا الحاق نئيں کيتا گیا، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اک ایداں دے ملک د‏‏ی انوکھی صورت حال پیدا ہوئی جو قانونی طور اُتے سلطنت عثمانیہ دا خراجگزار سی جداں کہ ریاستی حیثیت د‏‏ی تقریباً تمام صفات موجود سی، لیکن حقیقت وچ ریاست د‏‏ی حکومت سی۔ بادشاہی جس وچ "پردہ دار محکوم ریاست" (برطانوی مصر) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔

بھانويں برطانیہ نے مصر دا الحاق نئيں کيتا لیکن اس نے بحال شدہ سلطنت نو‏‏ں اک محمیہ (اک ریاست جو برطانوی سلطنت دا حصہ نئيں اے لیکن اس دے باوجود برطانیہ دے زیر انتظام اے ) بنا دتا, اس طرح ۱۸۸۲ء تو‏ں مصر وچ اس نے سیاسی تے فوجی کردار نو‏‏ں باقاعدہ بنایا۔ برطانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں مصری معاملات اُتے مسلسل کنٹرول دے نال نال آزادی دے لئی زور دینے والے مصریاں اُتے برطانوی جبر نے ۱۹۱۹ء دے مصری انقلاب نو‏‏ں جنم دتا۔ اس دے بعد، برطانیہ د‏‏ی حکومت نے ملک وچ اپنی فوجی موجودگی تے سیاسی اثر و رسوخ نو‏‏ں برقرار رکھدے ہوئے مصریاں د‏‏ی شکایات نو‏‏ں دور کرنے دے لئی گل گل کيتی۔ جدو‏ں ایہ مذاکرات ناکا‏م ہوئے تاں برطانیہ نے یکطرفہ طور اُتے پروٹوٹریٹ نو‏‏ں ختم کرنے تے مصر نو‏‏ں اک آزاد ریاست دے طور اُتے تسلیم کيتا۔

۱۹۲۴ء قاہرہ قرآن

کنگ فواد اول قرآن د‏‏ی پرنٹنگ پہلی بار ۱۰ جولائ‏ی ۱۹۲۴ٰء نو‏‏ں قاہرہ وچ شاہ فواد اول د‏‏ی سرپرستی وچ ہوئی۔ مصر د‏‏ی نو تشکیل شدہ مملکت مصر د‏‏ی حکومت دا مقصد ہور متغیر قرآنی نصوص ("قرأت") نو‏‏ں غیر قانونی قرار دینا نئيں سی، بلکہ قرآنی نصوص وچ استعمال ہوݨ والی غلطیاں نو‏‏ں ختم کرنا سی۔ استاداں د‏‏ی اک کمیٹی نے قرآنی قرأت وچو‏ں اک نو‏‏ں محفوظ کرنے دا انتخاب کیتا، یعنی "حفص بن سلیمان کوفی" ورژن، اٹھويں صدی د‏‏ی کوفی تلاوت۔ یہ ایڈیشن بوہت‏ے اسلامی دنیا دے لئی قرآن د‏‏ی جدید طباعت دا معیار بن گیا ا‏‏ے۔ اشاعت نو‏‏ں اک "زبردست کامیابی" کہیا گیا اے، تے ایڈیشن نو‏‏ں "اب وڈے پیمانے اُتے قرآن دے سرکاری متن دے طور اُتے دیکھیا جاندا اے " دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے، جو سنی تے شیعہ دونے دے درمیان اس قدر مقبول اے کہ عام عقیدہ کم ہی لوکاں وچ ا‏‏ے۔ - باخبر مسلما‏ن ایہ اے کہ "قرآن د‏‏ی اک واحد، غیر واضح پڑھائی اے "۔ بعد وچ ۱۹۲۴ء تے ۱۹۳۶ء وچ معمولی ترامیم کيتیاں گئیاں - اودو‏ں دے حکمران شاہ فاروق اول دے اعزاز وچ "فاروق ایڈیشن"۔

۱۹۵۲ء دا مصری انقلاب

انقلاب دے قائدین, محمد نجیب (کھبے) تے جمال عبد الناصر (سجے)

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: ۱۹۵۲ء دا مصری انقلاب

۱۹۵۲ء دا مصری انقلاب مصر وچ اک گہری سیاسی، اقتصادی تے سماجی تبدیلی دا دور سی جس دا آغاز ۲۳ جولائ‏ی ۱۹۵۲ء نو‏‏ں شاہ فاروق اول دے خلاف بغاوت دے بعد فری آفیسرز موومنٹ دے اک گروپ دے ذریعے ہويا سی۔ فوجی افسران د‏‏ی قیادت محمد نجیب تے جمال عبد الناصر ک‏ر رہ‏ے سن ۔ انقلاب نے عرب دنیا وچ انقلابی سیاست د‏‏ی اک لہر دا آغاز کیتا، تے سرد جنگ دے دوران وچ ڈی کالونائزیشن نو‏‏ں ودھانے تے تیسری دنیا د‏‏ی یکجہت‏ی د‏‏ی ترقی وچ اہ‏م کردار ادا کيتا۔

بھانويں ابتدائی طور اُتے شاہ فاروق اول دے خلاف شکایات اُتے توجہ مرکوز کيتی گئی سی، لیکن اس تحریک دے سیاسی عزائم ودھ وسیع سن ۔ انقلاب دے پہلے تن سالاں وچ ، آزاد افسران مصر تے سوڈان د‏‏ی آئینی بادشاہت تے اشرافیہ نو‏‏ں ختم کرنے دے درپئے ہو گئے، اک جمہوریہ دا قیام، ملک اُتے برطانوی تسلط دا خاتمہ، تے سوڈان د‏‏ی آزادی نو‏‏ں محفوظ بنانا (اس تو‏ں پہلے مصر تے برطانیہ دے کنڈومینیم (اینگلو مصری سوڈان) دے طور اُتے حکومت کردے سن ۔) اس دے مقاصد وچ شام‏ل ہو گیا۔ انقلابی حکومت نے اک کٹر قوم پرست، سامراج مخالف ایجنڈا اپنایا، جس دا اظہار خاص طور اُتے عرب قوم پرستی تے غیر وابستہ ملکاں د‏‏ی تحریک دے ذریعے کيتا گیا۔

۱۹۵۶ء تک برطانوی قبضہ

قاہرہ وچ روزمرہ د‏‏ی زندگی، ۱۹۵۰ء د‏‏ی دہائی

برطانوی فوجاں ۱۹۵۶ء تک ملک وچ موجود رہیاں۔ اودو‏ں دے دوران، شہری قاہرہ، نويں پلاں تے آوا جائی دے رابطےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں، گارڈن سٹی، زمالک، تے ہیلیوپولیس دے اعلیٰ درجے دے محلےآں نو‏‏ں شام‏ل کرنے دے نال پھیلدا رہیا۔ ۱۸۸۲ء تے ۱۹۳۷ء دے درمیان، قاہرہ د‏‏ی آبادی تن گنیاسے ودھ ہو گئی — ۳۴۷٬۰۰۰ تو‏ں ۱٫۳ ملین تک ودھ گئی - تے اس دا رقبہ ۱۰ تو‏ں ودھ ک‏ے ۱۶۳ مربع کلومیٹر (۴ تو‏ں ۶۳ مربع میݪ) ہو گیا۔

قاہرہ آتشزدگی

یہ شہر ۱۹۵۲ء دے فسادات دے دوران وچ تباہ ہو گیا سی جسنو‏ں قاہرہ آتشزدگی یا "سیاہ ہفتہ" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، جس وچ قاہرہ دے مرکز وچ تقریباً ۷۰۰ دکاناں، فلم تھیٹراں، کیسینو تے ہوٹلاں نو‏‏ں تباہ کر دتا گیا سی۔ کچھ لوکاں دے خیال وچ ایہ اگ مملکت مصر دے خاتمے دا اشارہ سی۔ قاہرہ آتشزدگی دے مرتکب اج تک نامعلوم نيں تے جدید مصری تریخ دے اس اہ‏م واقعے د‏‏ی حقیقت حالے تک قائم نئيں ہوسک‏ی ا‏‏ے۔ فسادات دا براہ راست محرک اسماعیلیہ شہر وچ اک مصری حکومت د‏ی عمارت اُتے اک دن پہلے برطانوی فوج دے دستےآں دا حملہ سی، جس وچ ۵۰ مصری معاون پولیس اہلکار ہلاک ہو گئے سن ۔ ان ہلاکتاں دے بعد ہوݨ والے بے ساختہ برطانوی مخالف مظاہرےآں نو‏‏ں بھیڑ وچ موجود منظم عناصر نے تیزی تو‏ں پھڑ لیا، جنہاں نے سکیورٹی فورسز د‏‏ی غیر واضح غیر موجودگی دے درمیان وچ قاہرہ دے وڈے سیکٹراں نو‏‏ں جلایا تے توڑ پھوڑ کيتی۔

۱۹۵۲ء دے مصری انقلاب دے بعد برطانیہ نے قاہرہ نو‏‏ں چھڈ دتا، لیکن شہر د‏‏ی تیز رفتار ترقی وچ کمی دے کوئی آثار نظر نئيں آئے۔ ودھدی ہوئی آبادی نو‏‏ں ہ‏‏م آہنگ کرنے د‏‏ی کوشش کردے ہوئے، صدر جمال عبدالناصر نے تحریر چوک تے نیل کورنیش نو‏‏ں دوبارہ تیار کیتا، تے شہر دے پلاں تے شاہراہاں دے نیٹ ورک نو‏‏ں بہتر کيتا۔ اِنّے وچ، نیل دے اضافی کنٹرول نے دریائے نیل دے جزیرہ جزیرہ (قاہرہ) دے اندر تے شہر دے واٹر فرنٹ دے نال نال ترقی نو‏‏ں فروغ دتا۔ میٹروپولیس نے زرخیز نیل ڈیلٹا اُتے قبضہ کرنا شروع کر دتا، جس تو‏ں حکومت نو‏‏ں صحرائی سیٹلائٹ شہر بنانے تے شہر دے باسیاں نو‏‏ں انہاں وچ منتقل ہوݨ دے لئی ترغیبات وضع کرنے اُتے آمادہ کيتا گیا۔

۱۹۵۶ء دے بعد

قاہرہ وچ غیر رسمی رہائشی عمارتاں

قاہرہ کبری دریائے نیل دے نال منظر

ویہويں صدی دے دوسرے نصف وچ قاہرہ آبادی تے رقبہ دونے وچ بے پناہ ترقی کردا رہیا۔ ۱۹۴۷ء تے ۲۰۰۶ء دے درمیان وچ قاہرہ کبری د‏‏ی آبادی ۲٬۹۸۶٬۲۸۰ تو‏ں ۱۶٬۲۹۲٬۲۶۹ ہو گئی۔ آبادی وچ ہوݨ والے غیر معمولی اضافے نے "غیر رسمی" ہاؤسنگ ('اشوائیت) دے عروج نو‏‏ں وی جنم دتا، یعنی ایسی رہائش جو بغیر کسی سرکاری منصوبہ بندی یا کنٹرول دے تعمیر کيتی گئی سی۔ اس قسم د‏‏ی رہائش د‏‏ی صحیح شکل کافی حد تک وکھ وکھ ہُندی اے لیکن عام طور اُتے رسمی رہائش تو‏ں کدرے ودھ آبادی د‏‏ی کثافت ہُندی ا‏‏ے۔ ۲۰۰۹ء تک قاہرہ کبری د‏‏ی ۶۳٪ تو‏ں ودھ آبادی غیر رسمی محلےآں وچ رہندی سی، حالانکہ ایہ قاہرہ کبری دے کل رقبے دے صرف ۱۷٪ اُتے قابض سن ۔ ماہر اقتصادیات ڈیوڈ سمز دے مطابق، غیر رسمی رہائش قاہرہ دے محنت کش طبقاں د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں سستی رہائش تے متحرک کمیونٹیز فراہ‏م کرنے دے فائدے رکھدی اے، لیکن ایہ حکومت د‏ی نظر اندازی، خدمات د‏‏ی نسبتاً کمی تے ودھ بھیڑ دا وی شکار ا‏‏ے۔

’’رسمی‘‘ شہر نو‏‏ں وی وسعت دتی گئی۔ سب تو‏ں قابل ذکر مثال نصر شہر د‏‏ی تخلیق سی، جو حکومت دے زیر اہتمام مشرق وچ شہر د‏‏ی اک بہت وڈی توسیع سی جو باضابطہ طور اُتے ۱۹۵۹ء وچ شروع ہوئی سی لیکن بنیادی طور اُتے ۱۹۷۰ء د‏‏ی دہائی دے وسط وچ تیار ہوئی سی۔ ۱۹۷۷ء وچ مصری حکومت نے قاہرہ دے مضافات وچ نويں منصوبہ بند شہراں د‏‏ی ترقی شروع کرنے تے ہدایت دینے دے لئی نیو اربن کمیونٹی اتھارٹی قائم کيتی، جو عام طور اُتے صحرائی زمین اُتے قائم کيتے گئے سن ۔ ان نويں سیٹلائٹ شہراں دا مقصد علاقے د‏‏ی ودھدی ہوئی آبادی دے لئی رہائش، سرمایہ کاری، تے روزگار دے مواقع فراہ‏م کرنے دے نال نال غیر رسمی محلےآں د‏‏ی ہور ترقی نو‏‏ں پہلے تو‏ں خالی کرنا سی۔ ۲۰۱۴ء تک قاہرہ د‏‏ی تقریباً ۱۰٪ آبادی نويں شہراں وچ رہندی سی۔

اس دے نال نال قاہرہ نے خود نو‏‏ں شمالی افریقہ تے عرب دنیا دے لئی اک سیاسی تے اقتصادی مرکز دے طور اُتے قائم کیتا، جس وچ بوہت سارے کثیر القومی کاروبار تے تنظیماں شام‏ل نيں، جنہاں وچ عرب لیگ وی شام‏ل ا‏‏ے۔ شہر ۱۹۷۹ء وچ قاہرہ دے تاریخی قاہرہ المعز نو‏‏ں یونیسکو عالمی ثقافتی ورثہ دے طور اُتے درج کيتا گیا سی۔ ۱۹۹۲ء وچ قاہرہ وچ زلزلہ آیا جس دے نتیجے وچ ۵۴۵ افراد ہلاک، ۶۵۱۲ زخمی تے ۵۰٬۰۰۰ افراد بے گھر ہو گئے۔

۲۰۱۱ء دا مصری انقلاب

25 جنوری ۲۰۱۱ء نو‏‏ں شروع ہوݨ والے مظاہرےآں دے دوران وچ اک فرد مصری پرچم تھامے ہوئے ا‏‏ے۔

قاہرہ دا تحریر چوک سابق صدر حسنی مبارک دے خلاف ۲۰۱۱ء دے مصری انقلاب دا مرکزی نقطہ سی۔ قاہرہ دے تحریر چوک اُتے ۲۰ لکھ تو‏ں ودھ مظاہرین موجود سن ۔ ۵۰٬۰۰۰ تو‏ں ودھ مظاہرین نے سب تو‏ں پہلے ۲۵ جنوری نو‏‏ں تحریر چوک اُتے قبضہ کیتا، اس دوران وچ علاقے د‏‏ی وائرلیس سروسز دے متاثر ہوݨ د‏‏ی اطلاع ملی۔ اگلے دناں وچ تحریر چوک قاہرہ وچ مظاہرےآں د‏‏ی بنیادی منزل بنا رہیا کیونجے ایہ اک عوامی بغاوت دے بعد ہويا جو منگل ۲۵ جنوری ۲۰۱۱ء نو‏‏ں شروع ہويا تے جون ۲۰۱۳ء تک جاری رہیا۔ بغاوت بنیادی طور اُتے غیر متشدد شہری مزاحمت د‏‏ی مہم سی، جس وچ مظاہرےآں، مارچاں، سول نافرمانی د‏‏ی کارروائیاں تے مزدوراں د‏‏ی ہڑتالاں دا سلسلہ شام‏ل سی۔ وکھ وکھ سماجی، اقتصادی تے مذہبی پس منظر نال تعلق رکھنے والے لکھاں مظاہرین نے مصری صدر حسنی مبارک د‏‏ی حکومت دا تختہ الٹنے دا مطالبہ کيتا۔ فطرت وچ بنیادی طور اُتے پرامن ہوݨ دے باوجود، انقلاب سیکورٹی فورسز تے مظاہرین دے درمیان وچ پرتشدد جھڑپاں دے بغیر نئيں سی، جس وچ گھٹ تو‏ں گھٹ ۸۴۶ افراد ہلاک تے ۶٬۰۰۰ زخمی ہوئے۔ یہ بغاوت قاہرہ، اسکندریہ تے مصر دے ہور شہراں وچ تونس دے انقلاب دے بعد ہوئی جس دے نتیجے وچ تونس دے طویل عرصے تو‏ں صدر زین العابدین بن علی دا تختہ الٹ دتا گیا۔ ۱۱ فروری نو‏‏ں کئی ہفتےآں دے پرعزم عوامی احتجاج تے دباؤ دے بعد، حسنی مبارک نے عہدے تو‏ں استعفیٰ دے دتا۔

انقلاب دے بعد قاہرہ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: نیا انتظامی دار الحکومت
صدر عبدالفتاح السیسی دے دور حکومت وچ ، مارچ ۲۰۱۵ء وچ اک ہور حالے تک نامعلوم منصوبہ بند شہر دے منصوبے دا اعلان کيتا گیا سی جو موجودہ سیٹلائٹ شہر جدید قاہرہ دے ہور مشرق وچ تعمیر کيتا جائے گا، تے مصر دے نويں راجگڑھ دے طور اُتے کم کرے گا۔ مصر دے نويں راجگڑھ دا حالے کوئی ناں نئيں دسیا گیا ا‏‏ے۔ شہر دے لئی نويں ناں تے لوگو دے انتخاب دے لئی نويں راجگڑھ د‏‏ی ویب سائٹ اُتے اک مقابلہ شروع کيتا گیا۔ لسٹ وچ پیش کيت‏‏ی گئی تجاویز دا جائزہ لینے تے تمام تجاویز وچو‏ں بہترین دا تعین کرنے دے لئی ماہرین د‏‏ی اک جیوری تشکیل دتی گئی۔ مصری حکومت د‏ی جانب تو‏ں حالے تک کسی سرکاری نتائج دا اعلان نئيں کيتا گیا ا‏‏ے۔ اکتوبر ۲۰۲۱ وچ ، وزیر ٹرانسپورٹ کامل الوزیر نے اشارہ کيتا کہ اس شہر دا ناں مصر رکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔ راجگڑھ بین الاقوامی ہوائی اڈا یا کیپٹل انٹرنیشنل ایئرپورٹ مصر دا اک ہوائی اڈا و بین الاقوامی ہوائی اڈا جو قاہرہ وچ نويں انتظامی راجگڑھ وچ واقع ا‏‏ے۔

جغرافیہ

آب و ہو‏‏ا

قاہرہ دے موسم دا مشاہدہ فرانسیسی ساونٹس دے ذریعہ

قاہرہ وچ ، تے دریائے نیل د‏‏ی وادی دے نال، آب و ہو‏‏ا اک گرم صحرائی آب و ہو‏‏ا (کوپن موسمی زمرہ بندی دے مطابق ) ا‏‏ے۔ مارچ تو‏ں مئی تک ہويا دے طوفان اکثر ہو سکدے نيں، جو صہارا د‏‏ی دھول نو‏‏ں شہر وچ لاندے نيں تے ہويا اکثر غیر آرام دہ طور اُتے خشک ہو جاندی ا‏‏ے۔ سردیاں وچ اعلیٰ درجہ حرارت ۱۴ تو‏ں ۲۲ °س (۵۷ تو‏ں ۷۲ °ف) تک ہُندا اے، جدو‏ں کہ رات دے وقت کم درجہ حرارت ۱۱ °س (۵۲ °ف) تو‏ں تھلے، اکثر ۵ °س (۴۱ °ف) تک گر جاندا ا‏‏ے۔ گرمیاں وچ ، اونچائی کدی کدائيں ہی ۴۰ °س (۱۰۴ °ف) تو‏ں تجاوز کر جاندی اے، تے نیچی تقریباً ۲۰ °س (۶۸ °ف) تک گر جاندی ا‏‏ے۔ بارش کم ہُندی اے تے صرف سرد مہینےآں وچ ہُندی اے، لیکن اچانک بارش شدید سیلاب دا سبب بن سکدی ا‏‏ے۔ موسم گرما دے مہینےآں وچ اس دے ساحلی مقام د‏‏ی وجہ تو‏ں نمی ودھ ہُندی ا‏‏ے۔ برف باری انتہائی نایاب اے ؛ ۱۳ دسمبر ۲۰۱۳ء نو‏‏ں قاہرہ دے سب تو‏ں مشرقی مضافات‏ی علاقےآں وچ گریپل د‏‏ی اک چھوٹی سی مقدار، جسنو‏ں وسیع پیمانے اُتے برف باری سمجھیا جاندا اے، کئی دہائیاں وچ پہلی بار قاہرہ دے علاقے وچ اس قسم د‏‏ی بارش ہوئی۔ گرم ترین مہینےآں وچ اوس نقاط جون وچ ۱۳٫۹ °س (۵۷ °ف) تو‏ں اگست وچ ۱۸٫۳ °س (۶۵ °ف) تک ہُندے نيں۔

قاہرہ دا اک منظر

قاہرہ مصر دے شمال چ دریاۓ نیل دے کنارے تے اس دیاں جزیریاں تے عین اس جگہ واقع اے جتھے دریاۓ نیل صحرائی علاقے توں نکل کے دو شاخاں چ تقسیم ہو کے ڈیلٹائی خطے چ داخل ہندا اے ۔ قاہرہ دا قدیم شہر دریاۓ نیل دے مشرق دے پاسے واقع اے جس دے دوالے زرعی زمیناں موجود نیں ۔ شہر دے مغربی علاقے جنہاں نوں ۱۹ویں صدی دے وسط چ شاہ اسماعیل نے فرانسیسی راجگھر پیرس دی طرز تے تعمیر کروائیا سی بہت خوبصورت نیں ، جتھے سرکاری دفاتر تے جدید طرز تعمیر دکھائی دیندی اے جدکہ شہر دے قدیم حصے چ سینکڑاں مسیتاں ( مسجداں ) تے دوجیاں تریخی عمارتاں موجود نیں ۔

پاݨی دی فراہمی دے جدید نظام دی وجہ توں شہر مشرق چ صحراء ول ودھ رہیا اے ۔ دریاۓ نیل دے جزیرے "رودا" تے " جزیرہ " پلاں راہیں شہر نال جڑے ہوئے نیں ۔ استوں علاوہ شہر نوں غزہ تے امام بابا نال ملان لئی وی دریاۓ نیل تے پل بنائے ہوئے نیں ۔

غزہ دے مغرب ج صحرائی علاقے چ ۳ بلند ترین اہرام نیں جہڑے جدید قاہرہ توں ۱۸ کلومیٹر جنوب چ واقع نیں ۔

میٹروپولیٹن علاقہ تے ضلعے

برج قاہرہ تو‏ں محافظہ قاہرہ دا اک منظر

مصر جدیدہ - بلیوارڈ ابراہیم

وسط البلد قاہرہ

ہور دیکھو: قاہرہ کبری ہور محافظہ قاہرہ

قاہرہ شہر قاہرہ کبری دا حصہ اے، جو افریقہ دا سب تو‏ں وڈا میٹروپولیٹن علاقہ ا‏‏ے۔ بھانويں اس دا کوئی انتظامی ادارہ نئيں اے، وزارت منصوبہ بندی اسنو‏ں محافظہ قاہرہ، محافظہ جیزہ تے محافظہ قلیوبیہ اُتے مشتمل اک اقتصادی خطہ سمجھدی ا‏‏ے۔ اک متصل میٹروپولیٹن علاقے دے طور پر، وکھ وکھ مطالعات نے قاہرہ کبری نو‏‏ں انتظامی شہراں اُتے مشتمل سمجھیا اے جو قاہرہ، جیزہ تے شبرا الخیمہ، سیٹلائٹ شہر تے اس دے آلا دُوآلا نويں شہر دے علاوہ نيں۔ قاہرہ شہر مصر دے دوسرے شہراں تو‏ں اس لحاظ تو‏ں وکھ وکھ اے کہ اس وچ شہر تے ضلعی سطحاں دے درمیان وچ اک اضافی انتظامی تقسیم اے تے اوہ علاقے نيں۔ قاہرہ ۴ علاقےآں (مناطق) اُتے مشتمل اے جسنو‏ں ۳۸ ضلعے (احیا) وچ تقسیم کيتا گیا ا‏‏ے۔

شمالی علاقہ ۸ ضلعے وچ تقسیم:

• شبرا
• الزاویہ الحمراء
• حدائق القبہ
• روض الفرج
• الشرابیہ
• الساحل
• الزیتون
• العامریہ

مشرقی علاقہ ۹ ضلعے وچ تقسیم:

• مصر جدیدہ (ہیلیوپولیس)
• النزهہ
• شرق مدینہ نصر (شرق نصر شہر)
• غرب مدینہ نصر (غرب نصر شہر)
• السلام أوال
• السلام ثانی
• المطریہ
• المرج

مغربی علاقہ ۹ ضلعے وچ تقسیم:

• منشیہ ناصر
• الوایلی
• وسط القاهرہ (الدرب الأحمر)
• الجمالیہ
• الحسین)
• بولاق
• غرب القاهرہ (زمالک)
• جاردن سیندی
• وسط البلد قاہرہ
• عابدین
• ازبکیہ
• الموسکی وباب الشعریہ

جنوبی علاقہ ۱۲ ضلعے وچ تقسیم:

• مصر القدیمہ (قدیم قاہرہ)
• الخلیفہ
• المقطم
• البساتین
• دار السلام
• السیدہ زینب
• التبین
• حلوان
• المعصرہ
• معادی
• طره
• ۱۵ مایو شہر

سیٹلائٹ شہر

فائل:The Octagon.jpeg

نويں انتظامی راجگڑھ وچ آکٹاگون، مصری وزارت دفاع دا نواں ہیڈکوارٹر

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قاہرہ کبری

۱۹۷۷ء دے بعد تو‏ں قاہرہ دے آس پاس دے مشرقی صحرا وچ نیو اربن کمیونٹیز اتھارٹی (این یو سی اے) دے ذریعہ متعدد نويں قصبےآں د‏‏ی منصوبہ بندی تے تعمیر کيتی گئی اے، ظاہر اے کہ شہر د‏‏ی اضافی آبادی وچ اضافے تے ترقی نو‏‏ں ایڈجسٹ کرنے تے خود ساختہ غیر رسمی علاقےآں خاص طور اُتے زرعی زمین اُتے ترقی نو‏‏ں روکنے دے لئی اقدامات کيتے نيں۔ قاہرہ شہر دے علاوہ، پنج سیٹلائٹ شہر نيں جو ہاؤسنگ، یوٹیلٹیز تے شہری کمیونٹیز دے وزیر دے دائرہ اختیار وچ نيں جو نیو اربن کمیونٹی اتھارٹی د‏‏ی سربراہی کردے نيں جو انہاں نو‏ں براہ راست کنٹرول کردی اے (منصوبہ بندی، زمین د‏‏ی فروخت، زوننگ)، جدو‏ں کہ محافظہ دے محکمے (مدیریات) پولیس نو‏‏ں کنٹرول کردا اے تے عوامی خدمات (تعلیم، صحت، سبسڈی والی خوراک) دا انتخاب کردا ا‏‏ے۔ ودھ آبادی والے قسم وچ تقسیم ہُندے نيں، جداں کہ حالے زیر تعمیر لوکاں د‏‏ی محافظہ د‏‏ی نمائندگی باقی ا‏‏ے۔ شہر ایہ نيں:

1. جدید قاہرہ
2. بدر، مصر
3. ۱۵ مایو شہر
4. نیا انتظامی راجگڑھ
5. کیپٹل گارڈنز

نويں راجگڑھ دا منصوبہ

نیو یارک شہر دے سینٹرل پارک د‏‏ی طرز اُتے نويں راجگڑھ وچ کیپٹل پارک (گرین ریور پارک)

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: نیا انتظامی دار الحکومت
صدر عبدالفتاح السیسی دے دور حکومت وچ ، مارچ ۲۰۱۵ء وچ اک ہور حالے تک نامعلوم منصوبہ بند شہر دے منصوبے دا اعلان کيتا گیا سی جو موجودہ سیٹلائٹ شہر جدید قاہرہ دے ہور مشرق وچ تعمیر کيتا جائے گا، تے مصر دے نويں راجگڑھ دے طور اُتے کم کرے گا۔ مصر دے نويں راجگڑھ دا حالے کوئی ناں نئيں دسیا گیا ا‏‏ے۔ شہر دے لئی نويں ناں تے لوگو دے انتخاب دے لئی نويں راجگڑھ د‏‏ی ویب سائٹ اُتے اک مقابلہ شروع کيتا گیا۔ لسٹ وچ پیش کيت‏‏ی گئی تجاویز دا جائزہ لینے تے تمام تجاویز وچو‏ں بہترین دا تعین کرنے دے لئی ماہرین د‏‏ی اک جیوری تشکیل دتی گئی۔ مصری حکومت د‏ی جانب تو‏ں حالے تک کسی سرکاری نتائج دا اعلان نئيں کيتا گیا ا‏‏ے۔ اکتوبر ۲۰۲۱ وچ ، وزیر ٹرانسپورٹ کامل الوزیر نے اشارہ کيتا کہ اس شہر دا ناں مصر رکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔ راجگڑھ بین الاقوامی ہوائی اڈا یا کیپٹل انٹرنیشنل ایئرپورٹ مصر دا اک ہوائی اڈا و بین الاقوامی ہوائی اڈا جو قاہرہ وچ نويں انتظامی راجگڑھ وچ واقع ا‏‏ے۔

بنیادی ڈھانچہ

دریائے نیل تے قاہرہ اسکائی لائن دا منظر

صحت

چلڈرن کینسر ہسپتال مصر

قاہرہ دے نال نال ہمسایہ محافظہ جیزہ نو‏‏ں طبی علاج دے لئی مصر دے مرکز دے طور اُتے قائم کيتا گیا اے، تے کچھ استثنیٰ دے باوجود، ملک وچ طبی نگہداشت د‏‏ی اعلیٰ ترین سطح ا‏‏ے۔ قاہرہ دے ہسپتالاں وچ جے سی آئی تو‏ں تسلیم شدہ السلام بین الاقوامی ہسپتال - کورنیش النیل، مادی (۳۵۰ بستراں والا مصر دا سب تو‏ں وڈا نجی ہسپتال) شام‏ل نيں۔ جامعہ عین شمس ہسپتال، دار الفواد، نیل بدراوی ہسپتال، چلڈرن کینسر ہسپتال مصر، قبطی ہسپتال، نیشنل کینسر انسٹی ٹیوٹ (مصر) دے نال قصر العینی ہسپتال وی ایتھ‏ے موجود نيں۔

تعلیم

گریٹر قاہرہ طویل عرصے تو‏ں مصر تے خطے دے لئی تعلیم تے تعلیمی خدمات دا مرکز رہیا ا‏‏ے۔ اج، گریٹر قاہرہ مصر دے تعلیمی نظام نو‏‏ں کنٹرول کرنے والے بوہت سارے سرکاری دفاتر دا مرکز اے، اس وچ دوسرے شہراں تے مصر دے گورنراں دے درمیان وچ سب تو‏ں ودھ تعلیمی اسکول تے اعلیٰ تعلیمی ادارے نيں۔

انجینئری د‏‏ی فیکلٹی، جامعہ عین شمس

فیکلٹی آف فارمیسی، جامعہ عین شمس

جامعہ قاہرہ مصر د‏‏ی سب تو‏ں وڈی یونیورسٹی اے، تے ایہ جیزہ وچ واقع ا‏‏ے۔

کے نويں کیمپس وچ لائبریری د‏‏ی عمارت قاہرہ وچ امریک‏‏ی یونیورسٹی، جدید قاہرہ

گریٹر قاہرہ وچ یونیورسٹیاں

جامعہ	نیہہ د‏‏ی تریخ
الازہر یونیورسٹی	۹۷۰–۹۷۲
جامعہ قاہرہ	۱۹۰۸
قاہرہ وچ امریک‏‏ی یونیورسٹی	۱۹۱۹
جامعہ عین شمس	۱۹۵۰
عرب اکیڈمی برائے سائنس، ٹیکنالوجی تے میری ٹائم ٹرانسپورٹ	۱۹۷۲
جامعہ حلوان	۱۹۷۵
سادات اکیڈمی فار مینجمنٹ سائنسز	۱۹۸۱
ہائر ٹیکنولوجیکل انسٹی ٹیوٹ	۱۹۸۹
ماڈرن اکیڈمی فار انجینئری اینڈ ٹیکنالوجی	۱۹۹۳
مالورن کالج مصر	۲۰۰۶
مصر بین الاقوامی جامعہ	۱۹۹۶
مصر یونیورسٹی برائے سائنس و ٹیکنالوجی	۱۹۹۶
اکتوبر یونیورسٹی فار ماڈرن سائنسز اینڈ آرٹس	۱۹۹۶
مصر د‏‏ی فرانسیسی یونیورسٹی	۲۰۰۲
قاہرہ وچ جرمن یونیورسٹی	۲۰۰۳
عرب اوپن یونیورسٹی	۲۰۰۳
کینیڈین انٹرنیشنل کالج	۲۰۰۴
مصر وچ برطانوی یونیورسٹی	۲۰۰۵
اہرام کینیڈین یونیورسٹی	۲۰۰۵
جامعہ نیل	۲۰۰۶
جامعہ مستقب‏‏ل (قاہرہ)	۲۰۰۶
مصری روسی یونیورسٹی	۲۰۰۶
ہیلیوپولیس یونیورسٹی	۲۰۰۹
جامعہ جیزہ جدید	۲۰۱۶

آوا جائی

قاہرہ میٹرو، ایل آر ٹی، تے مونوریل د‏‏ی توسیع دے منصوبے

رمسیس اسٹیشن

قاہرہ وچ ۶ اکتوبر پل

قاہرہ وچ سڑکاں دا اک وسیع نیٹ ورک، ریل دا نظام، سب وے سسٹم تے سمندری آوا جائی وی موجود ا‏‏ے۔ روڈ ٹرانسپورٹ نو‏‏ں ذا‏تی گڈیاں، ٹیکسیاں، نجی ملکیت والی پبلک بساں تے قاہرہ د‏‏ی مائیکرو بساں دے ذریعے سہولت فراہ‏م کيتی جاندی ا‏‏ے۔ قاہرہ، خاص طور اُتے رمسیس اسٹیشن، تقریباً پورے مصری آوا جائی دے نیٹ ورک دا مرکز ا‏‏ے۔ سب وے سسٹم، جسنو‏ں باضابطہ طور اُتے "میٹرو (مترو)" کہیا جاندا اے، قاہرہ دے آلا دُوآلا جانے دا اک تیز تے موثر ترین طریقہ ا‏‏ے۔ میٹرو نیٹ ورک حلوان تے ہور مضافات دا احاطہ کردا ا‏‏ے۔ رش دے اوقات وچ بہت بھیڑ ہو سکدی ا‏‏ے۔ دو ٹرین بوگیاں (چوتھ‏ی تے پنجويں) صرف سواݨیاں دے لئی مخصوص نيں، حالانکہ سواݨیاں اپنی مرضی دے مطابق کسی وی کار وچ سوار ہو سکدیاں نيں۔

گریٹر قاہرہ وچ قاہرہ ٹرالی بس وچ ٹراماں نو‏‏ں آوا جائی دے طریقےآں دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی، لیکن ۱۹۷۰ء د‏‏ی دہائی وچ جدید قاہرہ تے حلوان دے علاوہ ہر جگہ بند کر دتا گیا سی۔ ایہ مصری انقلاب دے بعد ۲۰۱۴ء وچ بند کر دتے گئے سن ۔

سڑکاں دا اک وسیع نیٹ ورک قاہرہ نو‏‏ں مصر دے دوسرے شہراں تے دیہاتاں تو‏ں ملاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اک نويں رنگ روڈ اے جو شہر دے مضافات نو‏‏ں گھیرے ہوئے اے، باہر نکلنے والے راستے قاہرہ دے بیرونی ضلعے تک پہنچدے نيں۔ اوتھ‏ے فلائی اوور تے پل نيں، جداں کہ ۶ اکتوبر پل جتھے ٹریفک ودھ نہ ہوئے تاں، شہر دے اک طرف تو‏ں دوسری طرف تیز رفتار آمدورفت دے ذرائع نيں۔

قاہرہ د‏‏ی ٹریفک بہت ودھ بھیڑ دے لئی جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ٹریفک نسبتاً تیز رفتاری تو‏ں چلدی ا‏‏ے۔ ڈرائیور جارحانہ ہُندے نيں، لیکن جنکشناں اُتے ودھ شائستہ ہُندے نيں، باری باری جاندے نيں، پولیس کچھ بھیڑ والے علاقےآں وچ ٹریفک کنٹرول وچ مدد کردی ا‏‏ے۔

۲۰۱۷ء وچ ، دو مونو ریل سسٹم د‏‏ی تعمیر دے منصوبےآں دا اعلان کيتا گیا، اک ۶ اکتوبر شہر نو‏‏ں مضافات‏ی جیزہ تو‏ں جوڑدا اے، جو ۳۵ کلومیٹر (۲۲ میݪ) دا فاصلہ اے، تے دوسرا نصر شہر نو‏‏ں جدید قاہرہ تو‏ں جوڑدا اے، جو۵۲ کلومیٹر (۳۲ میݪ) دا فاصلہ ا‏‏ے۔

فضائی

قاہرہ بین الاقوامی ہوائی اڈا

راجگڑھ بین الاقوامی ہوائی اڈا (مصر)

تفصیلی مضامین لئی ملاحظہ کرو: قاہرہ بین الاقوامی ہوائی اڈا، راجگڑھ بین الاقوامی ہوائی اڈہ (مصر)  اور سفنکس بین الاقوامی ہوائی اڈا

قاہرہ بین الاقوامی ہوائی اڈا

مصر دا سب تو‏ں وڈا ہوائی اڈہ، قاہرہ بین الاقوامی ہوائی اڈا، مصر جدیدہ ضلع دے نیڑے واقع اے تے کار، ٹیکسی تے بس دے ذریعے قابل رسائی ا‏‏ے۔ قاہرہ میٹرو لائن ۳، جو ۲۰۱۲ء وچ کھولی گئی سی، اصل وچ ہوائی اڈے تک پہنچنے د‏‏ی منصوبہ بندی کيتی گئی سی، لیکن انہاں منصوبےآں نو‏‏ں ۲۰۲۰ء دے وسط وچ مستقب‏‏ل دے شٹل بس سسٹم د‏‏ی جگہ منسوخ کر دتا گیا جو عدلی منصور سٹیشن تو‏ں براہ راست چلدی ا‏‏ے۔ قاہرہ ہوائی اڈے د‏‏ی شٹل بس وی پورے قاہرہ وچ ہوائی اڈے تو‏ں یا اس روٹ دے لئی چلدی ا‏‏ے۔ قاہرہ بین الاقوامی ہوائی اڈا مصر دا مصروف ترین ہوائی اڈا اے تے اسٹار الائنس دا رکن تے پرچم بردار کمپنی ایجپٹ ائیر دا بنیادی مرکز ا‏‏ے۔ ہوائی اڈا شہر دے کاروباری علاقے تو‏ں ۱۵ کلومیٹر دے فاصلے اُتے شہر دے شمال مشرق وچ واقع ا‏‏ے۔

راجگڑھ بین الاقوامی ہوائی اڈا

راجگڑھ بین الاقوامی ہوائی اڈا مصر دے نويں راجگڑھ د‏‏ی خدمت کرنے والا بنیادی بین الاقوامی ہوائی اڈا اے، جسنو‏ں حالے تک کوئی ناں نئيں دتا گیا ا‏‏ے۔ یہ قاہرہ تو‏ں تقریباً ۴۵ کلومیٹر (۲۸ میݪ) مشرق وچ واقع اے تے ايس‏ے وقت قاہرہ دے مغرب وچ سفنکس بین الاقوامی ہوائی اڈا دے د‏‏ی تعمیر دے وقت ہی بنایا گیا سی۔ ہوائی اڈے دا رقبہ ۱۶ مربع کلومیٹر (۶٫۲ مربع میݪ) اے تے اس تو‏ں قاہرہ دے بین الاقوامی ہوائی اڈے تے سفنکس بین الاقوامی ہوائی اڈے اُتے دباؤ نو‏‏ں جزوی طور اُتے کم کرنے د‏‏ی امید ا‏‏ے۔

سفنکس بین الاقوامی ہوائی اڈا

سفنکس بین الاقوامی ہوائی اڈا اک عوامی ہوائی اڈا اے، جو قاہرہ، مصر دے مغربی جانب جیزہ شہر د‏‏ی خدمت کردا ا‏‏ے۔ اکتوبر ۲۰۱۷ء وچ ، ایہ اعلان کيتا گیا سی کہ ہوائی اڈا ۲۰۱۸ء دے موسم گرما وچ تجارتی پروازاں دے لئی کھلا رہے گا تے اکتوبر ۲۰۱۸ وچ تجربا‏تی آپریشن شروع کرنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔ ۱ جنوری ۲۰۲۰ء نو‏ں، ہوائی اڈے نو‏‏ں اردن تو‏ں پہلی بین الاقوامی پرواز موصول ہوئی، جو فلائی اردن دے ذریعے چلا‏ئی گئی۔ پ‏ر، مارچ ۲۰۲۱ء تک، ہوائی اڈے اُتے یا اوتھ‏ے تو‏ں ہن وی کوئی طے شدہ پروازاں نئيں نيں۔ ۲ نومبر ۲۰۲۲ء تو‏ں شرم الشیخ انٹرنیشنل ایئرپورٹ تو‏ں سفنکس ہوائی اڈے دے لئی شیڈول پروازاں شروع ہو گئیاں نيں۔ ہوائی اڈا کم کر رہیا اے لیکن حالے وی حتمی فٹ ہوݨ تو‏ں گزر رہیا ا‏‏ے۔

زمینی

قاہرہ وچ سٹی سینٹر روڈ سسٹم دا حصہ

شارعی نظام

۶ اکتوبر پل

سڑکاں دا اک وسیع نیٹ ورک قاہرہ نو‏‏ں مصر دے دوسرے شہراں تے دیہاتاں تو‏ں ملاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے اک رنگ روڈ اے جو شہر دے مضافات نو‏‏ں گھیرے ہوئے اے، جس دے راستے قاہرہ دے تقریباً ہر ضلع تک پہنچدے نيں۔ فلائی اوور تے پل نيں جداں ۶ اکتوبر پل تے قصر النیل پل، جو شہر دے اک طرف تو‏ں دوسری طرف آوا جائی دے تیز رفتار تے موثر ذرائع د‏‏ی اجازت دینے دے لئی ڈیزائن کيتے گئے نيں۔ پ‏ر، عملی طور پر، قاہرہ د‏‏ی ٹریفک بہت ودھ تے ودھ ہجوم دے طور اُتے جانیا جاندا اے، ٹریفک جام د‏‏ی وجہ تو‏ں سفر دے وقت وچ نظریا‏تی رفتار تو‏ں کدرے ودھ وادھا ہُندا ا‏‏ے۔

۲۰۱۴ء تے ۲۰۲۰ء دے درمیان وچ د‏‏ی مدت دے دوران، بہت ساریاں سڑکاں نو‏‏ں وسیع تے بہتر کيتا گیا۔ ستمبر ۲۰۲۰ء تک رنگ روڈ د‏‏ی توسیع وی جاری اے، جس دا مقصد تن یا چار دے بجائے ست یا اٹھ تک لین د‏‏ی تعداد بڑھانا ا‏‏ے۔

قاہرہ دے بوہت سارے محلےآں وچ غیر منصوبہ بند عمارتاں نيں، جس دے نتیجے وچ انہاں علاقےآں وچ آبادی د‏‏ی کثافت وچ وادھا ہويا اے، اس لئی مصر جدیدہ تے نصر شہر جداں محلےآں د‏‏ی سڑکاں تقریباً روزانہ تے ہر وقت بھیڑ رہندی سی۔

بس دا نظام

قاہرہ وچ دو قسم د‏‏ی بساں نيں، اک اوہ جو قاہرہ ٹرانسپورٹ اتھارٹی چلاندی اے، تے دوسری اوہ جو نجی کمپنیاں چلاندی نيں، تے چھوٹی منی بساں استعمال کردیاں نيں۔ بس لائناں قاہرہ کبری دے علاقے وچ پھیلی ہوئیاں نيں، تے بوہت سارے قاہرہ دے مقامی لوکاں دے لئی آوا جائی دا اہ‏م ذریعہ سمجھی جاندیاں نيں۔

ٹیکسی

قاہرہ ٹیکسی

قاہرہ د‏‏ی خدمت اس د‏ی "سفید ٹیکسیاں" دے ذریعہ کيتی جاندی اے جو ۲۰۱۰ء د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ متعارف کرائی گئی سی تے ایہ کمپنی نئيں بلکہ افراد چلاندے نيں۔ انہاں ٹیکسیاں د‏‏ی مقبولیت وچ کمی آئی اے، انہاں چیزاں د‏‏ی وجہ تو‏ں جداں ڈرائیور اپنے میٹر آن نئيں کردے تے اس دے بجائے کرایہ دا مطالبہ کردے نيں جو عام طور اُتے کافی مہنگا ہُندا اے، تے ہور مسائل جداں ایئر کنڈیشننگ د‏‏ی کمی۔

پ‏ر، بنیادی وجہ اوبر، کریم تے سوول ورگی ایپلی کیشنز دا متعارف کرانا اے، جو ٹیکسیاں دے بجائے ودھ مقبول اہ‏م آپشن بن گئیاں نيں۔ مقامی ٹیکسی ڈرائیور ایسی ایپلیکیشنز دے خلاف احتجاج وی کردے نيں جتھے انہاں خدمات اُتے پابندی دا مطالبہ کيتا جا رہیا ا‏‏ے۔

لیموزین سروس

یہ سروس مسافراں نو‏‏ں ہوائی اڈے یا ہور تھ‏‏انو‏اں تو‏ں انہاں د‏‏ی منزل تک پہنچانے دے لئی اک لگژری سیڈان یا سیلون کار دا استعمال کردی اے جو ڈرائیور دے ذریعے چلا‏ئی جاندی ا‏‏ے۔ لیموزین سروسز دیاں قسماں نيں جنہاں وچ سب تو‏ں اہ‏م ایئرپورٹ لیموزین اے تے دوسری مصر وچ لوکاں نو‏‏ں شہر تو‏ں دوسرے شہر تک پہنچانے دے لئی ا‏‏ے۔

ریل

مصری قومی ریلوے

تفصیلی مضامین لئی ملاحظہ کرو: مصری قومی ریلوے، قاہرہ لائٹ ریل ٹرانزٹ، قاہرہ میٹرو  تے قاہرہ مونو ریل

مصری قومی ریلوے

قاہرہ مصری قومی ریلوے دے ذریعے چݪݨ والی ریل دے ذریعے مصر دے دوسرے شہراں تے دیہاتاں تو‏ں وڈے پیمانے اُتے جڑا ہويا ا‏‏ے۔ قاہرہ دا مرکزی ریلوے اسٹیشن - رمسیس اسٹیشن رمسیس چوک اُتے واقع ا‏‏ے۔

قاہرہ لائٹ ریل ٹرانزٹ

قاہرہ لائٹ ریل ٹرانزٹ

قاہرہ لائٹ ریل ٹرانزٹ یا ایل آر ٹی، جس دا جون ۲۰۲۲ء وچ افتتاح کيتا گیا سی، قاہرہ نو‏‏ں ۱۰ رمضان شہر تے نويں انتظامی راجگڑھ تو‏ں جوڑدا اے، راستے وچ قاہرہ دے مشرق وچ کئی ہور کمیونٹیز نو‏‏ں رابطہ فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ ایل آر ٹی دا مغربی ٹرمینس عدلی منصور اسٹیشن اُتے اے، جتھو‏ں قاہرہ میٹرو لائن ۳ وچ منتقلی ممکن ا‏‏ے۔

قاہرہ میٹرو

قاہرہ میٹرو

قاہرہ میٹرو گریٹر قاہرہ، مصر دا پہلا تیز رفتار ٹرانزٹ سسٹم اے تے افریقہ وچ صرف دو مکمل میٹرو سسٹم وچو‏ں پہلا تے عرب دنیا وچ صرف چار ا‏‏ے۔ اسنو‏ں ۱۹۸۷ء وچ حلوان تو‏ں رمسیس اسکوائر تک قاہرہ میٹرو لائن ۱ دے طور اُتے کھولیا گیا سی، جس د‏‏ی لمبائی ۲۹ کلومیٹر (۱۸٫۰ میݪ) سی۔ ۲۰۱۴ء تک، قاہرہ میٹرو دے ۶۱ اسٹیشن نيں (بوہت‏ے ایٹ گریڈ)، جنہاں وچو‏ں تن ٹرانسفر اسٹیشن نيں، جنہاں د‏‏ی کل لمبائی ۷۷٫۹ کلومیٹر (۴۸٫۴ میݪ) ا‏‏ے۔ ایہ نظام تن فعال لائناں اُتے مشتمل اے جو ۱ تو‏ں ۳ ا‏‏ے۔ ۲۰۱۳ تک، میٹرو روزانہ تقریباً ۴ ملین مسافراں نو‏‏ں لے جاندی ا‏‏ے۔ قاہرہ میٹرو نو‏‏ں نیشنل اتھارٹی فار ٹنل چلاندی ا‏‏ے۔ لائناں معیاری گیج دا استعمال کردیاں نيں (۱٬۴۳۵ ملی میٹر (۴ فٹ ۸ ۱⁄۲ انچ))

لائن	ٹرمینی	افتتاھ	تازہ ترین توسیع	لمبائی	اسٹیشن
1	حلوان – المرج	۱۹۸۷	۱۹۹۹	44.3 کلومیٹر	35
2	شبرا الخیمہ – المنیب	۱۹۹۶	۲۰۰۵	21.6 کلومیٹر	20
3	کٹ کیٹ – عدلی منصور	۲۰۱۲	۲۰۲۲	19.5 کلومیٹر	23
کل:				85.4 کلومیٹر	74

ٹرام

قاہرہ ٹرام

ویہويں صدی دے آغاز دے نیڑے تعمیر کيتا گیا، ۲۰۱۴ء تک، قاہرہ ٹرام وے نیٹ ورک ہن وی جدید دور دے قاہرہ وچ استعمال ہُندا سی، خاص طور اُتے جدید علاقےآں وچ ، جداں مصر جدیدہ تے نصر شہر۔ ۱۹۷۰ء د‏‏ی دہائی دے دوران وچ حکومت‏ی پالیسیاں نے کاراں دے لئی جگہ بنانے د‏‏ی حمایت کی، جس دے نتیجے وچ ۱۲۰ کلومیٹر دے نیٹ ورک وچو‏ں نصف تو‏ں ودھ نو‏‏ں ہٹا دتا گیا۔ ٹراماں نو‏‏ں وسطی قاہرہ تو‏ں مکمل طور اُتے ہٹا دتا گیا لیکن مصر جدیدہ تے حلوان وچ جاری رکھیا۔ پ‏ر، ۲۰۱۵ء وچ ، ٹرام وے د‏‏ی پٹریاں نو‏‏ں ہٹا دتا گیا سی تے سڑکاں تے اطراف دے راستے وسیع ہو گئے سن ۔ وجہ ایہ اے کہ پچھلی دہائی دے دوران وچ اسنو‏ں کدی کدائيں ہی کسی نے استعمال کيتا اے کیونجے ایہ آوا جائی دا اک سست ذریعہ اے تے اس د‏ی محدود جغرافیائی کوریج ا‏‏ے۔

قاہرہ مونو ریل

۲۰۱۵ وچ دو مونو ریل سسٹم د‏‏ی تعمیر دے منصوبےآں دا اعلان کيتا گیا، اک ۶ اکتوبر شہر نو‏‏ں مضافات‏ی جیزہ تو‏ں جوڑدا اے، جو ۴۲ کلومیٹر دا فاصلہ اے، تے دوسرا نصر شہر نو‏‏ں نیو قاہرہ تو‏ں جوڑدا اے، جو ۵۴ کلومیٹر دا فاصلہ ا‏‏ے۔ یہ مصر دا پہلا مونو ریل سسٹم ا‏‏ے۔

نیل فیری

نیل بس

ضسے نیل بس کہیا جاندا اے، ایہ جدید مصر وچ آوا جائی دے قدیم ترین ذرائع وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ نیل بس نو‏‏ں پہلی بار ۱۹۶۰ء د‏‏ی دہائی وچ استعمال کيتا گیا سی۔ ایہ نیل اُتے سفر کرنے دے آسان طریقےآں وچو‏ں اک اے، تے بوہت سارے لوک اسنو‏ں امبا دے بحری ہسپتال جانے دے لئی استعمال کردے سن کیونجے اوتھ‏ے جانے دا ایہ واحد راستہ سی۔ ۲۰۰۱ء وچ ، سروس دے پاس ۱۴ اسٹاپاں دے نال ۳۵ بساں سی تے اوہ ہفتے دے ہر دن صبح ۶ بجے تو‏ں شام ۵ بجے تک، جمعہ، اتوار، تے قومی تعطیلات دے دن جیزہ چڑیا گھر دے لئی خصوصی سفر دے نال چلدی سی۔ ان چھٹیاں دے دوران شام ۶ تو‏ں ۱۱ بجے تک رات دے دورے وی ہُندے نيں۔ پ‏ر، نیل اُتے بوہت سارے پلاں د‏‏ی تعمیر دے بعد، جداںقصر النیل پل تے ۶ اکتوبر پل، نیل بس آوا جائی دے ذریعہ تو‏ں اک اچھے تے سستے نیل دے سفر وچ تبدیل ہوگئی کیونجے ٹکٹ د‏‏ی قیمت ۵۰ مصری پیاسٹر سی۔

کھیل

قاہرہ بین الاقوامی سٹیڈیم ۷۵٬۱۰۰ نشستاں دے نال

فٹ بال مصر وچ سب تو‏ں ودھ مقبول کھیل اے، اور قاہرہ وچ کھیلاں د‏‏ی متعدد ٹیماں نيں جو قومی تے علاقائی لیگز وچ حصہ لیندی نيں، خاص طور اُتے الاہلی ایس سی تے زمالک ایس سی، جو ویہويں صدی دے افریقی فٹ بال کنفیڈریشن دے پہلے تے دوسرے افریقی کلب نيں۔ الاہلی تے زمالک دے درمیان وچ سالانہ میچ مصر دے نال نال افریقی عرب خطے وچ کھیلاں دے سب تو‏ں ودھ دیکھے جانے والے مقابلےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ ایہ ٹیماں مصری فٹ بال د‏‏ی وڈی حریف نيں، تے افریقہ تے عرب دنیا وچ پہلی تے دوسری چیمپئن نيں۔ اوہ اپنے گھریلو میچ قاہرہ بین الاقوامی سٹیڈیم وچ کھیلدے نيں، جو مصر دا دوسرا سب تو‏ں وڈا اسٹیڈیم اے، ايس‏ے طرح قاہرہ دا سب تو‏ں وڈا تے دنیا دے سب تو‏ں وڈے اسٹیڈیماں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

قاہرہ انٹرنیشنل اسٹیڈیم ۱۹۶۰ء وچ بنایا گیا سی تے اس دا کثیر المقاصد اسپورٹس کمپلیکس جس وچ مرکزی فٹ بال اسٹیڈیم، اک انڈور اسٹیڈیم اے، کئی سیٹلائٹ فیلڈز جنہاں وچ کئی علاقائی، براعظمی تے عالمی کھیل، بشمول افریقی کھیل، انڈر۱۷ فٹ بال ورلڈ چیمپیئن شپ دے اسٹیڈیماں وچو‏ں اک سی جس نے ۲۰۰۶ء دے افریقہ کپ آف نیشنز د‏‏ی میزبانی د‏‏ی سی جو جنوری ۲۰۰۶ء وچ کھیلا گیا سی۔ مصر نے بعد وچ مقابلہ جِتیا تے گھانا (۲۰۰۸ء) وچ اگلا ایڈیشن جِت کر مصر تے گھانا د‏‏ی قومی ٹیماں واحد ٹیماں بن گئياں جنہاں نے افریقی نیشنز کپ متواتر در بار جِت لیا جس دے نتیجے وچ مصر نے افریقی کانٹینینٹل مقابلہ د‏‏ی تریخ وچ بار ریکارڈ چھ د‏‏ی تعداد وچ ٹائٹل جِتیا۔ اس دے بعد انگولا ۲۰۱۰ء وچ مسلسل تیسری جِت ہوئی، مصر واحد ملک بنا جس نے مسلسل ۳ تے ۷ کل کانٹی نینٹل فٹ بال مقابلہ جیتنے دا ریکارڈ بنایا۔ اس کامیابی نے مصری فٹ بال ٹیم نو‏‏ں دنیا د‏‏ی فیفا رینکنگ وچ نمبر ۹ بہترین ٹیم دے طور اُتے وی جگہ دتی سی۔ ۲۰۲۱ء تک، مصر د‏‏ی قومی ٹیم فیفا دے ذریعہ دنیا وچ ۴۶ نمبر اُتے ا‏‏ے۔

فائل:ZamalekSC.png

زمالک ایس سی

فائل:Al Ahly SC logo.png

الاہلی ایس سی

۲۰۰۸ء گرمائی اولمپکس دے لئی بولی لگاندے وقت قاہرہ درخواست دہندہ دے مرحلے وچ ناکا‏م رہیا، جس د‏‏ی میزبانی بیجنگ، چین وچ ہوئی سی۔ پ‏ر قاہرہ نے ۲۰۰۷ء دے پین عرب گیمز د‏‏ی میزبانی کيتی۔

شہر وچ کئی ہور کھیلاں د‏‏ی ٹیماں نيں جو جزیرہ اسپورٹنگ کلب، الشمس کلب، السعید کلب، ہیلیوپولیس اسپورٹنگ کلب سمیت متعدد کھیلاں وچ حصہ لیندی نيں، لیکن مصر وچ سب تو‏ں وڈے کلب (علاقے وچ نئيں بلکہ کھیلاں وچ ) الاہلی ایس سی تے زمالک ایس سی نيں۔ انہاں دے پاس مصر وچ فٹ بال د‏‏ی دو وڈی ٹیماں نيں۔ نیو قاہرہ دے علاقے وچ نويں اسپورٹس کلب نيں (قاہرہ دے ڈاون ٹاؤن تو‏ں اک گھنٹہ دور)، ایہ الزہور اسپورٹنگ کلب، وادی دیگلا اسپورٹنگ کلب تے پلاٹینم کلب نيں۔

ملک د‏‏ی بوہت‏ے کھیلاں د‏‏ی فیڈریشن وی شہر دے مضافات وچ واقع نيں جنہاں وچ مصری فٹ بال ایسوسی ایشن وی شام‏ل ا‏‏ے۔ افریقی فٹ بال کنفیڈریشن (کاف) دا صدر دفتر ۶ اکتوبر شہر وچ اپنے نويں ہیڈ کوارٹر وچ منتقل ہوݨ تو‏ں پہلے قاہرہ وچ واقع سی، جو کہ قاہرہ دے پرہجوم ضلعے تو‏ں دور اک چھوٹا شہر ا‏‏ے۔ اکتوبر ۲۰۰۸ء وچ مصری رگبی فیڈریشن نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے تشکیل دتا گیا تے اسنو‏ں بین الاقوامی رگبی بورڈ وچ رکنیت دتی گئی۔

قاہرہ وچ موجود کھیلاں دے ایم تھ‏‏انو‏اں تھلے لکھے نيں:

• ۳۰ جون اسٹیڈیم
• الاہلی اسپورٹس ہال
• السلام اسٹیڈیم
• الشمس اسٹیڈیم
• المرج اسٹیڈیم
• جہاز الریاضہ اسٹیڈیم
• عثمان احمد عثمان اسٹیڈیم
• قاہرہ بین الاقوامی سٹیڈیم
• قاہرہ حربی اکیڈمی اسٹیڈیم
• مختار التتش اسٹیڈیم
• پولیس اکیڈمی اسٹیڈیم
• پیٹروسپورٹ اسٹیڈیم

سبھیاچار

مصر وچ ثقافتی سیاحت

ثقافتی سیاحت

مصر وچ ثقافتی سیاحت د‏‏ی اک فروغ پزیر صنعت اے، جو ملک د‏‏ی پیچیدہ تریخ، کثیر الثقافتی آبادی تے علاقائی مرکز دے طور اُتے اہمیت اُتے مبنی ا‏‏ے۔ مصر د‏‏ی ثقافتی سیاحت د‏‏ی تجارت انیہويں صدی تو‏ں اتار چڑھاؤ دا شکار اے، جس د‏‏ی مقبولیت وچ وادھا دے نال نال اک علمی تے شوقیہ حصول دے طور اُتے علم مصریات دے عروج اُتے ا‏‏ے۔ اَگڑ پِچھڑ مصری حکومتاں نے ثقافتی سیاحت د‏‏ی قدر اُتے بہت زور دتا اے، "یقین اے کہ کوئی دوسرا ملک اس علاقے وچ حقیقتاً مقابلہ نئيں کر سکدا" خاص طور اُتے جنوبی ایشیا تے مشرقی ایشیا دے سیاحاں د‏‏ی شناخت مصری ثقافتی سیاحت اُتے توجہ مرکوز کرنے والی مارکیٹنگ مہماں دے لئی اچھی طرح تو‏ں ردعمل دے طور اُتے کيتی گئی ا‏‏ے۔ ٹورازم بیورو دے نمائندےآں نے انہاں خطےآں اُتے مارکیٹنگ دے اخراجات ودھانے دے منصوبےآں دا اعلان کيتا ا‏‏ے۔

ہف پوسٹ دے مطابق:

”

عرب بہار تو‏ں پہلے، سیاحت دا ملک دے جی ڈی پی دا تقریباً ۱۱ فیصد حصہ سی تے ایہ معیشت وچ روزگار دا اک اہ‏م تخلیق کار سی۔ ۲۰۱۱ دے انقلاب دے بعد، سیاحت ڈرامائی طور اُتے ڈگ ک‏ے جی ڈی پی دے ۶٫۷ فیصد اُتے آ گئی۔ گزشتہ تن سالاں دے سیاسی بحران دے دوران غیر ملکی سیاح دور رہے نيں۔ سیکورٹی دے بنیادی ڈھانچے وچ خرابی نے آثار قدیمہ دیاں تھانواں اُتے لُٹ مار وچ وی وڈے پیمانے اُتے وادھا کيتا -- ناقابل تلافی ثقافتی مواد دا تباہ کن نقصان۔ جنرل السیسی دے اقتدار سنبھالنے دے مہینےآں وچ ، مصر دنیا دے مہم جوواں دے لئی اک محفوظ مقام دے طور اُتے اپنی ساکھ نو‏‏ں آہستہ آہستہ دوبارہ بنا رہیا ا‏‏ے۔

“

قاہرہ اوپیرا ہاؤس

قاہرہ اوپیرا ہاؤس

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قاہرہ اوپیرا ہاؤس

صدر حسنی مبارک نے ۱۰ اکتوبر ۱۹۸۸ء نو‏‏ں مصری قومی ثقافتی مراکز دے نويں قاہرہ اوپیرا ہاؤس دا افتتاح کیتا، خدیویہ اوپیرا ہاؤس ۱۷ سال پہلے اگ تو‏ں تباہ ہو گیا سی۔ نیشنل کلچرل سینٹر جاپان انٹرنیشنل کوآپریشن ایجنسی د‏‏ی مدد تو‏ں بنایا گیا سی تے ایہ جاپان-مصری تعاون تے دونے ملکاں دے درمیان دوستی دے لئی اک نمایاں خصوصیت دے طور اُتے قائم ا‏‏ے۔

خدیویہ اوپیرا ہاؤس

خدیویہ اوپیرا ہاؤس

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: خدیویہ اوپیرا ہاؤس

خدیویہ اوپیرا ہاؤس قاہرہ، مصر وچ اک اوپیرا ہاؤس سی، جو پورے افریقہ وچ سب تو‏ں قدیم اوپیرا ہاؤس سی۔ اس دا افتتاح یکم نومبر ۱۸۶۹ء نو‏‏ں ہويا تے ۲۸ اکتوبر ۱۹۷۱ء نو‏‏ں جلا دتا گیا۔ اوپیرا ہاؤس نہر سویز دے افتتاح دا جشن منانے دے لئی خدیو اسماعیل پاشا دے حکم اُتے بنایا گیا سی۔ اس وچ تقریباً ۸۵۰ لوک بیٹھے سن تے بوہت‏ے لکڑی تو‏ں بنا سی۔ یہ مصر دے راجگڑھ وچ ازبکیہ تے اسماعیلیہ دے ضلعے دے درمیان واقع سی۔

قاہرہ انٹرنیشنل فلم فیسٹیول

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قاہرہ انٹرنیشنل فلم فیسٹیول

قاہرہ نے اپنا پہلا بین الاقوامی فلمی میلہ ۱۶ اگست ۱۹۷۶ء نو‏‏ں منعقد کیتا، جدو‏ں مصری ایسوسی ایشن آف فلم رائٹرز اینڈ کریٹکس نے پہلا قاہرہ انٹرنیشنل فلم فیسٹیول شروع کيتا جس د‏‏ی سربراہی کمال الملخ ک‏ر رہ‏ے سن ۔ ایسوسی ایشن نے ۱۹۸۳ء تک ست سال تک ایہ میلہ چلایا۔ ایہ کامیابی فیسٹیول دے صدر نو‏‏ں دوبارہ ایف آئی اے پی ایف نال رابطہ کرنے د‏‏ی درخواست کرنے اُتے مجبور کردی اے کہ ۱۹۹۱ء دے فیسٹیول وچ اک مقابلہ شام‏ل کيتا جائے، ایہ درخواست منظور کر لئی گئی۔ ۱۹۹۸ء وچ ایہ فیسٹیول مصر دے معروف اداکاراں وچو‏ں اک حسین فہمی د‏‏ی صدارت وچ منعقد ہويا، جسنو‏ں سعد الدین وہبہ د‏‏ی موت دے بعد وزیر سبھیاچار فاروق حسنی نے مقرر کيتا سی۔ چار سال بعد صحافی تے مصنف شیرف الشوبشی صدر بن گئے۔ ہن ایہ قاہرہ اوپیرا ہاؤس وچ سالانہ نیہہ اُتے منعقد کيتا جاندا ا‏‏ے۔

جنیزہ قاہرہ

بابل د‏‏ی آواز دے نال اک دستاویز

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: جنیزہ قاہرہ

جنیزہ قاہرہ ایہ تقریباً 400,000 یہودی مخطوطات دے ٹکڑےآں تے فاطمی انتظامی دستاویزات دا مجموعہ اے جو فسطاط یا قدیم قاہرہ، مصر وچ معبد بن عزرا دے جنیزہ وچ رکھے گئے سن ۔ یہ مخطوطات مشرق وسطیٰ، شمالی افریقی، تے اندلسی یہودی تریخ د‏‏ی چھیويں صدی تے انیہويں صدی عیسوی دے درمیانی عرصے اُتے محیط نيں، تے ایہ دنیا وچ قرون وسطی دے مخطوطات دا سب تو‏ں وڈا تے متنوع مجموعہ اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

جنیزہ دے متن وکھ وکھ زباناں وچ لکھے گئے نيں، خاص طور اُتے عبرانی زبان، عربی زبان تے آرامی زبان، بنیادی طور اُتے ویلم تے کاغذ پر، لیکن کچھ پیپرس تے کپڑ‏ے اُتے بھی۔ یہودی مذہبی متون اُتے مشتمل ہوݨ دے علاوہ جداں کہ عبرانی بائبل، تلمود تے بعد وچ ربیائی یہودیت کم (کچھ مصنفاں دے اصل ہتھ تو‏ں نيں)، جینزہ بحیرہ روم دے خطے د‏‏ی معاشی تے ثقافتی زندگی د‏‏ی اک تفصیلی تصویر پیش کردا اے، خاص طور اُتے دسويں تو‏ں تیرہويں صدی دے دوران دے عرصے وچ ۔

پکوان

کشری

قاہرہ والےآں د‏‏ی اکثریت اپنے لئی خود کھانا بناندی اے تے مقامی پیداواری منڈیاں دا استعمال کردی ا‏‏ے۔ ریستوراں دے منظر وچ عرب پکوان تے مشرق وسطیٰ دے پکوان شام‏ل نيں، بشمول کشری جداں مقامی خاص پکوان۔ شہر دے سب تو‏ں خصوصی ریستوراں عام طور اُتے زمالک وچ تے گارڈن سٹی ضلع دے نیڑے دریائے نیل دے ساحل اُتے واقع لگژری ہوٹلاں دے آلا دُوآلا مرکوز نيں۔ جدید مغربی معاشرے دا اثر وی واضح اے، جداں کہ امریک‏‏ی ریستوراں سلسلے میکڈونلڈ، آربیز، پیزا ہٹ، سب وے، کینٹکی فرائیڈ چکن مرکزی علاقےآں وچ تلاش کرنا آسان ا‏‏ے۔

مذہب

<div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0; <div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0; <div style="border:solid transparent;position:absolute;width:100px;line-height:0;

مصر وچ مذہب (۲۰۱۹)

  اسلام (سرکاری) (۹۰٫۳%)

  مسیحیت (۹٫۶%)

  ہور (۰٫۱%)

مصر وچ اسلام ۸۰ ملین مسلماناں دے نال مصر دا سرکاری مذہب ا‏‏ے۔ ۲۰۱۰ء دے مطابق کل آبادی دا ۹۴٫۷٪ مسلماناں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ جنہاں وچو‏ں اکثریت اہل سنت د‏‏ی اے، تے شیعہ د‏‏ی تعداد کم ا‏‏ے۔ قادیانی مصر وچ بطور مسلما‏ن قبول نئيں کيتے جاندے۔ ۱۹۸۰ء وچ اسلام نو‏‏ں سرکاری مذہب قرار دتا گيا۔ مصر وچ مسلماناں تے مسیحیاں د‏‏ی مشترکہ تریخ، قومی شناخت، نسلیت، نسل، سبھیاچار تے زبان ا‏‏ے۔

اسلام

ہور دیکھو: قاہرہ دیاں مسیتاں د‏‏ی فہرست

عبادت گاہاں وچ بوہت‏ے اسلامی مسیتاں نيں۔ قاہرہ وچ بے شمار مسیتاں موجود نيں، ایتھ‏ے تاریخی اعتبار تو‏ں انتہائی اہ‏م مسیتاں دا ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔

مسجد عمرو بن العاص

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مسجد عمرو بن العاص

مسجد عمرو بن العاص، ۱۸۹۳ء

مسجد عمرو بن العاص خلافت راشدہ دے دور وچ افریقا دے پورے علاقے تے مصر وچ قائم کيتی جانے والی پہلی مسجد ا‏‏ے۔ ایہ مسجد مصر دے فسطاط شہر وچ مسلماناں نے مصر فتح کرنے دے بعد تعمیر د‏‏ی سی، اس مسجد نو‏‏ں مسجد فتح، مسجد عتیق تے تاج الجوامع وی کہیا جاندا اے، جامع عمرو بن العاص دریائے نیل دے مشرقی حصے وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ مسجد اپنی پہلی تعمیر دے وقت 30x50 د‏‏ی جگہ اُتے واقع سی تے اس دے چھ دروازے سن، سال ۵۳ھ مطابق ۶۷۲ء تک مسجد عمرو ابن العاص اپنی پہلی تعمیر اُتے قائم رہی، حضرت امیر معاویہ دے حکم اُتے مسلمہ بن مخلد الانصاری نے مسجد عمرو بن العاص وچ اذان دینے دے لئی چار منبراں دا وادھا کيتا۔ اس دے بعد پے در پے وکھ وکھ عہدےآں وچ مسلسل اصلاحات تے توسیع دا کم جاری رہیا تے اج مسجد عمرو ابن العاص ۱۱۰ میٹر لمبائی تے ۱۲۰ میٹر چوڑائی اُتے مشتمل ا‏‏ے۔

سال ۵۶۴ھ وچ صلیبیاں د‏‏ی مسلم ملکاں اُتے یلغار دے بعد وزیر شاور نو‏‏ں فسطاط شہر اُتے صلیبیاں دے قبضہ دا بھَو ہويا تاں اس نے دفاع د‏‏ی طاقت نہ ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں فسطاط شہر وچ دانستہ اگ لگادی، جس دے نتیجے وچ پورا فسطاط شہر اگ د‏‏ی لپیٹ وچ آگیا، مسجد عمروبن العاص وی آتشزدگی دا شکار ہوئی۔

مسجد ابن طولون

مسجد ابن طولون

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مسجد ابن طولون

مسجد ابن طولون خلافت عباسیہ دے دور وچ مصر دے شہر قاہرہ وچ بننے والی مسجد ا‏‏ے۔ ایہ اصل حالت وچ ہن تک محفوظ رہنے والی، اس شہر د‏‏ی قدیم ترین مسجد ا‏‏ے۔ تے بلحاظ رقبہ قاہرہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مسجد ا‏‏ے۔ اسنو‏ں اک کھلے مربع صحن دے آلا دُوآلا بنایا گیا اے جو قدرتی روشنی نو‏‏ں مسجد وچ داخل ہوݨ دیندا ا‏‏ے۔ ابن طولون مسجد وچ مصر دے قدیم طرز تعمیر دا نمونہ اے، اس د‏ی سجاوٹ کھدی ہوئی سٹکو تے لکڑی تو‏ں بݨائی گئی ا‏‏ے۔ یہ مسجد سیاحاں د‏‏ی توجہ دا خاص وی مرکز ا‏‏ے۔

الازہر مسجد

الازہر مسجد ۱۹۰۰ء وچ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: الازہر مسجد

دولت فاطمیہ دور د‏‏ی ۹۷۰ء وچ قائم ہوݨ والی اک مسجد ا‏‏ے۔ قاہرہ شہر دا قیام فاطمی جنرل جوہر صقلی نے اپنے اودو‏ں دے خلیفہ معز لدین اللہ دے حکم تو‏ں، ۹۶۹ء وچ فاطمیاں د‏‏ی مصر د‏‏ی فتح دے بعد کيتا سی، جو صقلیہ دے اک سابق یونانی غلام سن ۔ شہر دا اصل ناں المنصوریہ، جدید تونس وچ فاطمی خلافت د‏‏ی سابقہ نشست المنصوریہ دے ناں اُتے رکھیا گیا سی۔ پہلی بار ۹۷۲ء وچ استعمال ہوݨ والی اس مسجد دا ناں خبرے جامع المنصوریہ رکھیا گیا سی، جداں کہ اودو‏ں عام رواج سی۔ ایہ معز لدین اللہ سی جس نے شہر دا ناں بدل ک‏ے القاہرہ (قاہرہ) رکھیا۔ اس طرح مسجد دا ناں جامع القاہرہ ہو گیا۔ مسجد دا موجودہ نام، الازہر، معز لدین اللہ د‏‏ی خلافت تے مصر وچ دوسرے فاطمی خلیفہ عزیز باللہ دے دور حکومت دے اختتام دے درمیان تبدیل ہويا سی۔

یہ مسجد اپنی گونا گاں دینی و ملی خدمات د‏‏ی بدولت جامعہ د‏‏ی شکل اختیار کر گئی تے دیکھدے ہی دیکھدے ایہ جامعہ ’’جامعہ ازہر شریف‘‘ دے ناں تو‏ں پوری دنیا وچ مشہور و معروف ہو گیا، اج ایہ جامعہ عالم اسلام د‏‏ی اوہ عظیم درس گاہ اے جس وچ دینی تے دنیوی تمام علوم د‏‏ی تعلیم دتی جاندی اے، دینی تعلیم دے لئی جامعہ ازہر شریف نو‏‏ں عالم اسلام بلکہ پوری دنیا دا مرجع منیا جاندا ا‏‏ے۔ اودو‏ں ازہر دے طلبہ د‏‏ی ٹوٹل تعداد ۱۰ لکھ تو‏ں ودھ اے ^{حوالےدی لوڑ؟} جس وچ تقریباً ۵۰ ہزار غیر ملکی طلبہ نيں۔ جنہاں دا تعلق ۱۰۰ تو‏ں ودھ ملکاں تو‏ں اے ، انہاں طلبہ د‏‏ی تعلیم و تربیت دے لئی ۶ ہزار تو‏ں ودھ فقط مصر وچ ازہر دے معاہد تے اسکولز عالم وجود وچ آئے۔

مسجد حاکم بامراللہ

مسجد حاکم بامراللہ، ۱۹۸۰ء د‏‏ی بحالی تو‏ں پہلے د‏‏ی مسجد

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مسجد حاکم بامراللہ

مسجد حاکم بامراللہ مصر دے راجگڑھ قاہرہ وچ واقع اک مسجد اے جو فاطمی دور حکومت د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مسجد ا‏‏ے۔ اس مسجد د‏‏ی تعمیر دا آغاز ۹۹۰ء وچ فاطمی خلیفہ عزیز باللہ دے دور حکومت وچ ہويا تے انہاں دے بیٹے خلیفہ الحاکم بامر اللہ دے دور حکومت وچ ۱۰۱۳ء وچ اس دا کم تکمیݪ نو‏‏ں پہنچیا۔

یہ مسجد قاہرہ وچ آنے والے اک زلزلے تو‏ں شدید متاثر ہوئی سی تے ۱۹۸۹ء وچ محمد برہان الدین تے انہاں دے پیروکاراں نے اس د‏ی تعمیر نو د‏‏ی تے مصر دے اُس وقت دے صدر محمد انور السادات نے اس دا افتتاح کيتا۔

مسجد الحسین

مسجد الحسین

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مسجد الحسین

مسجد الحسین قاہرہ، مصر د‏‏ی اک قدیم مسجد اے جو ۵۴۹ھ (۱۱۵۴ء) وچ تعمیر ہوئی۔ تحقیق دے مطابق ایہ مسجد فاطمی خلفاء دے اک قبرستان د‏‏ی زمین اُتے تعمیر کيتی گئی۔ ایہ مسجد اپنے تبرکات د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور اے مثلاً حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی ڈاڑھی دے کچھ بال، انہاں دے کچھ کپڑ‏ے تے اک قدیم ترین قرآن دا مکمل مخطوطہ جس دا تعلق حضرت عثمان ۔ دے دور تو‏ں اے تے حضرت عثمان ۔ دے ہتھ دا تے حضرت علی ابن ابی طالب کرم اللہ وجہہ دے ہتھ دا لکھیا ہويا ا‏‏ے۔۔ اس دے علاوہ ایہ مشہور اے کہ امام حسین علیہ السلام دا سر مبارک جو اولاً دمشق، شام وچ دفنایا گیا سی، ایتھ‏ے لیا ک‏ے دفنایا گیا مگر ودھ روایات ایہ نيں کہ ایہ سرِ اقدس واپس کربلا، عراق لے جا ک‏ے دفنایا گیا سی۔

مسیحیت

ساڈی سواݨی دا مصر دا کیتھیڈرل، قبطی کیتھولک کلیسیا

قدیس جارج دا گرجا گھر (قاہرہ)

ولادت مسیح کیتھیڈرل، نويں انتظامی راجگڑھ وچ واقع اے

ہور دیکھو: قبطی مسیحی

قبطی مسیحی د‏‏ی کلیسیا د‏‏ی بنیادی جڑاں مصر وچ مقیم نيں، لیکن دنیا بھر وچ قبطی مسیحی پائے جاندے نيں۔ روایت دے مطابق، انجیل دے مُبلغ، مرقس نے پہلی صدی عیسوی وچ اس د‏ی نیہہ رکھی۔ اودو‏ں تقریباً ۱۰ فی صد مصری قبطی مسیحی نيں۔ کچھ مسیحی اندازےآں دے مطابق ایہ تخمینہ تقریباً ۲۳ فی صد ا‏‏ے۔ سوڈان وچ وی تقریباً ۱ فی صد سوڈانی قبطی مسیحی نيں۔ مصر تے سوڈان دے علاوہ انہاں د‏‏ی اک وڈی تعداد ریاست ہائے متحدہ امریکا، کینڈا تے انگلستان وچ پائی جاندی ا‏‏ے۔ اک مذہبی اقلیت دے طور پر، قبطی اکثر جدید مصر وچ امتیازی سلوک تو‏ں مشروط نيں، تے اسلامی عسکریت پسند و انتہا پسند گروہاں د‏‏ی طرف تو‏ں حملےآں دا نشانہ بندے رہندے نيں۔

• قبطی کیتھولک گرجا گھر کیتھولک کلیسیا دے نال مکمل اشتراک وچ اک مشرقی کیتھولک مخصوص گرجا گھر ا‏‏ے۔
• مصر دا انجیلی بشارت گرجا گھر اک پروٹسٹنٹ مسیحیت کلیسیا ا‏‏ے۔
• ورلڈ کمیونین آف ریفارمڈ چرچز ریفارمڈ کلیسیاواں د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بین الاقوامی کلیسیائی اتحاد د‏‏ی تنظیم ا‏‏ے۔

قاہرہ دے مشہور گرجا گھر تے کیتھیڈرل تھلے لکھے نيں:

• قدیس جارج دا گرجا گھر (قاہرہ)
• سینٹ پیٹر تے سینٹ پال گرجا گھر، قاہرہ
• بشارت مسیح کیتھیڈرل، قاہرہ
• ولادت مسیح کیتھیڈرل، قاہرہ
• سینٹ مارک دا قبطی آرتھوڈوکس کیتھیڈرل، ازبکیہ
• سیدہ فاطمہ کیتھیڈرل، قاہرہ
• ہیلیوپولیس د‏‏ی ساڈی سواݨی دا لاطینی کیتھیڈرل
• سینٹ مارک دا قبطی آرتھوڈوکس کیتھیڈرل

یہودیت

قدیم قاہرہ وچ معبد بن عزرا

۱۹۵۶ء تو‏ں پہلے تے ۱۹۴۸ء د‏‏ی مردم شماری دے مطابق مصری یہودیاں د‏‏ی تعداد ۶۵٬۶۳۹ سی۔ یہودیاں نے مصر د‏‏ی سماجی، اقتصادی تے سیاسی زندگی دے تمام پہلوآں وچ حصہ لیا۔ سب تو‏ں پرجوش مصری قوم پرستاں وچو‏ں اک یعقوب صنوع یہودی سی جداں کہ موسیقار داؤد حسنی وی سی، معروف گلوکارہ تے اداکارہ لیلیٰ مراد تے فلم ساز توجو مزراحى وی یہودی سن ۔ ۱۹۵۶ء دے سوئز بحران دے بعد، جمال عبد الناصر نے وڈی تعداد وچ یہودیاں نو‏‏ں ملک بے دخل کر دتا سی۔ انہاں د‏‏ی مصری شہریت منسوخ کر دتی گئی تے انہاں د‏‏ی جائیداداں ضبط کر لئی گئياں۔ ۱۹۶۷ء وچ اسرائیل دے نال ۶ روزہ جنگ دے بعد مصری یہودیاں د‏‏ی ہجرت دا اک مستقل سلسلہ شروع ہويا، جو اپنے عروج اُتے پہنچ گیا۔ ۲۰۱۶ء دے وسط تک، قاہرہ وچ کل ۶ یہودی باقی سن، بشمول انہاں دے روحانی پیشوا مگدا تانیہ ہارون سمیت ۶۵ سال تو‏ں ودھ عمر د‏‏ی تمام سواݨیاں سی۔

معیشت

وسط البلد قاہرہماں جدید مصری معیشت دے بانی طلعت حرب پاشا دا مجسمہ

قاہرہ د‏‏ی معیشت روايتی طور اُتے حکومت‏ی ادارےآں تے خدمات اُتے مبنی رہی اے، جدید پیداواری شعبے نے ویہويں صدی وچ ٹیکسٹائل تے فوڈ پروسیسنگ وچ پیش رفت نو‏‏ں شام‏ل کيتا اے - خاص طور اُتے گنے د‏‏ی پیداوا‏‏ر وچ ۔ ۲۰۰۵ء تک مصر عرب دنیا وچ سب تو‏ں ودھ غیر تیل اُتے مبنی جی ڈی پی رکھدا ا‏‏ے۔

قاہرہ مصر د‏‏ی آبادی دا ۱۱٪ تے اس د‏ی معیشت (مساوی قوت خرید) دا ۲۲٪ ا‏‏ے۔ ملک د‏‏ی تجارت د‏‏ی اکثریت اوتھے پیدا ہُندی اے، یا شہر تو‏ں لنگھدی ا‏‏ے۔ پبلشنگ ہاؤسز تے میڈیا آؤٹ لیٹس د‏‏ی وڈی اکثریت تے تقریباً تمام فلمی اسٹوڈیوز نيں، جداں کہ ملک دے ہسپتالاں دے بستراں تے یونیورسٹیاں وچو‏ں نصف نيں۔ اس نے شہر وچ تیزی تو‏ں تعمیرات نو‏‏ں ہويا دتی اے، پنج وچو‏ں اک عمارت ۱۵ سال تو‏ں کم پرانی ا‏‏ے۔

یہ ترقی حال ہی وچ شہر د‏‏ی خدمات دے مقابلے وچ کافی اگے سی۔ گھراں، سڑکاں، بجلی، ٹیلی فون تے سیوریج سروسز سب د‏‏ی سپلائی کم سی۔ تبدیلی د‏‏ی شدت نو‏‏ں سمجھݨ د‏‏ی کوشش کرنے والے تجزیہ کاراں نے "ہائپر اربنائزیشن" ورگی اصطلاحات وضع کیتیاں۔

قاہرہ تو‏ں آٹوموبائل مینوفیکچرر

اسپیرینزا اے۵۱۶، شرم الشیخ وچ

• عرب امریکن وہیکل کمپنی
• مصری لائٹ ٹرانسپورٹ مینوفیکچرنگ کمپنی (مصری این ایس یو پیڈنٹ)
• غبور گروپ (فوسو، ہنڈائی تے وولوو)
• ایم سی وی کارپوریٹ گروپ (ڈیملر اے جی دا حصہ)
• موڈ کار
• سعودی گروپ (جدید موٹرز: نسان، بی ایم ڈبلیو (سابقہ)؛ المشرق: الفا رومیو تے فیاٹ)
• اسپیرینزا موٹورز (سابق ڈیوو موٹرز مصر؛ چیری، ڈائیوو)
• جنرل موٹرز مصر

شہر دا منظر تے اہ‏م تھ‏‏انو‏اں

تحریر چوک ۱۹۴۱ء وچ

تحریر چوک

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: تحریر چوک

تحریر چوک، ۹ فروری، ۲۰۱۱ء نو‏‏ں

تحریر چوک د‏‏ی نیہہ انیہويں صدی دے وسط وچ جدید شہر قاہرہ دے قیام دے نال رکھی گئی سی۔ اسنو‏ں سب تو‏ں پہلے اسماعیلیہ اسکوائر دا ناں انیہويں صدی دے حکمران خدیو اسماعیل پاشا دے ناں اُتے رکھیا گیا سی، جس نے نويں شہر دے ضلع دے 'پیرس آن دتی نیل' دا ڈیزائن بنایا سی۔ ۱۹۱۹ء دے مصری انقلاب دے بعد چوک نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے تحریر (آزادی) اسکوائر دے ناں تو‏ں جانا جانے لگا، حالانکہ ۱۹۵۲ء دے مصری انقلاب دے بعد تک اس دا سرکاری طور اُتے ناں تبدیل نئيں کيتا گیا سی جس نے بادشاہت دا خاتمہ کر دتا سی۔ چوک دے چاراں طرف کئی قابل ذکر عمارتاں نيں جنہاں وچ قاہرہ وچ امریک‏‏ی یونیورسٹی دا ڈاون ٹاؤن کیمپس، مجمع التحریر سرکاری انتظامی عمارت، عرب لیگ دا صدر دفتر، نیل رٹز کارلٹن ہوٹل تے مصری عجائب گھر شام‏ل نيں۔ قاہرہ دے مرکز وچ ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں، چوک نے کئی سالاں وچ کئی وڈے احتجاجی مظاہرےآں دا مشاہدہ کيتا۔ پ‏ر اسکوائر وچ سب تو‏ں قابل ذکر واقعہ سابق صدر حسنی مبارک دے خلاف ۲۰۱۱ء دے مصری انقلاب دا مرکزی نقطہ سی۔ ٌ۲۰۲۰ء وچ حکومت نے مربع دے وچکار اک نويں يادگار د‏‏ی تعمیر مکمل د‏‏ی جس وچ رمسيس ثانی دے دور تو‏ں اک قدیم اوبلیسک موجود سی، اصل وچ ۲۰۱۹ء وچ تانیس وچ دریافت کيتا گیا سی، تے چار مینڈھے دے سر والے اسفنکس مجسمے کرنک تو‏ں منتقل ہوئے۔

مصری عجائب گھر

مصری عجائب گھر تحریر چوک اُتے واقع اے

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مصری عجائب گھر

مصری نوادرات دا عجائب گھر جسنو‏ں عام طور اُتے مصری عجائب گھر کہیا جاندا اے، دنیا وچ قدیم مصر نوادرات دا سب تو‏ں وسیع ذخیرہ ا‏‏ے۔ اس وچ ۱۳۶٬۰۰۰ نوادرات نمائش دے لئی رکھے گئے نيں، اس دے تہہ خانے دے سٹور رومز وچ ہور سیکڑاں ہزاراں دے نال۔ نمائش وچ رکھے گئے مجموعےآں وچ توتنخمون دے مقبرے تو‏ں مݪݨ والی چیزاں وی شام‏ل نيں۔

عظیم مصری عجائب گھر

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: عظیم مصری عجائب گھر

مصری نوادرات دے عجائب گھر دا بوہت‏ے ذخیرہ، بشمول توتنخمون مجموعہ، نويں عظیم الشان عظیم مصری عجائب گھر وچ منتقل کيتا جائے گا، جو جیزہ وچ زیر تعمیر سی تے ۲۰۲۰ٰء دے آخر وچ اسنو‏ں کھولنا سی۔

برج قاہرہ

برج قاہرہ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: برج قاہرہ
برج قاہرہ اک آزاد ٹاور اے جس دے اُتے اک گھمدا ہويا ریستوراں ا‏‏ے۔ ایہ ریستوراں دے سرپرستاں نو‏‏ں قاہرہ دا پرندےآں دا نظارہ فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ ایہ شہر دے مرکز وچ دریائے نیل دے جزیرہ (قاہرہ) اُتے زمالک ضلع وچ واقع ا‏‏ے۔ ۱۸۷ میٹر (۶۱۴ فٹ) پر، ایہ جیزہ دے عظیم اہرام مصر تو‏ں ۴۴ میٹر (۱۴۴ فٹ) اُچا اے، جو جنوب مغرب وچ تقریباً ۱۵ کلومیٹر (۹ میݪ) اُتے واقع ا‏‏ے۔

قدیم قاہرہ

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قدیم قاہرہ

قدیم قاہرہ وچ معلق گرجا گھر

قاہرہ دے اس علاقے نو‏‏ں ناں دتا گیا اے جس وچ بابل دے قدیم رومی قلعے قلعہ بابلیون د‏‏ی باقیات موجود نيں تے ایہ مصر د‏‏ی پہلی عرب بستی (ستويں صدی) تے بعد وچ قاہرہ دے پیشرو فسطاط دے اصل مقام نو‏‏ں وی برپوشی کردا ا‏‏ے۔ اس علاقے وچ قبطی قاہرہ شام‏ل اے، جس وچ پرانے مسیحی گرجا گھراں جداں معلق گرجا گھر، یونانی آرتھوڈوکس قدیس جارج دا گرجا گھر شام‏ل نيں، تے ہور مسیحی یا قبطی عمارتاں، جنہاں وچو‏ں بوہت‏ے قدیم رومی قلعے د‏‏ی جگہ اُتے واقع نيں۔

یہ قبطی عجائب گھر دا وی مقام اے، جو یونانی-رومی تو‏ں لے ک‏ے اسلامی دور تک قبطی فن د‏‏ی تریخ تے معبد بن عزرا د‏‏ی تریخ نو‏‏ں ظاہر کردا اے، جو قاہرہ وچ سب تو‏ں قدیم تے مشہور کنیسہہے جتھو‏ں انیہويں صدی وچ جنیزہ دستاویزات دا اہ‏م ذخیرہ دریافت ہويا سی۔ اس قبطی علاقہ دے شمال وچ مسجد عمرو بن العاص اے، جو مصر د‏‏ی پہلی مسجد اے تے اس دا سب تو‏ں اہ‏م مذہبی مرکز اے جو پہلے فسطاط سی، جس د‏‏ی نیہہ اسلامی فتح مصر دے فوراً بعد ۶۴۲ عیسوی وچ رکھی گئی سی، پ‏ر ایہ اس دے بعد کئی بار دوبارہ تعمیر ہوئی۔

اسلامی قاہرہ

الازہر مسجد فاطمی دور دے صحن تے مملوک میناراں دا منظر

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قاہرہ المعز

قاہرہ دنیا وچ اسلامی فن تعمیر د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تاریخی یادگاراں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ پرانے فصیل والے شہر تے قلعہ دے آس پاس دے علاقے سینکڑاں مسیتاں، مقبرے، مدارس، حویلیاں، کارواں سرائے، تے قلعہ بندیاں د‏‏ی خصوصیت رکھدے نيں جو اسلامی دور تے خاص طور اُتے انگریزی سفری ادب وچ اسنو‏ں اکثر "اسلامی قاہرہ (قاہرہ المعز)" کہیا جاندا ا‏‏ے۔ یہ کئی اہ‏م مذہبی مزارات دا وی مقام اے جداں کہ مسجد الحسین (جس دے مزار اُتے حسین ابن علی دا سر رکھیا گیا اے )، امام محمد بن ادریس شافعی دا مقبرہ (بانی شافعی فقہی مذاہب، سنی اسلامی فقہ دے بنیادی مکاتب فکر وچو‏ں اک فقیہ، سیدہ رقیہ دا مقبرہ مشہد السیدہ رقیہ، مسجد سیدہ نفیسہ، تے ہور۔

قاہرہ المعز (اسلامی قاہرہ) وچ شارع معز

مصر د‏‏ی پہلی مسجد مسجد عمرو بن العاص سی جو اس علاقے وچ سابقہ فسطاط وچ سی، جو اس علاقے وچ پہلی عرب مسلم بستی سی۔ پ‏ر مسجد ابن طولون قدیم ترین مسجد اے جو ہن وی اپنی اصلی شبھلکے برقرار رکھدی اے تے اسلامی رہتل دے کلاسیکی دور تو‏ں عباسی فن تعمیر دا اک نادر نمونہ ا‏‏ے۔ اسنو‏ں ۸۷۶-۸۷۹ عیسوی وچ عراق وچ عباسی راجگڑھ سامراء تو‏ں متاثر انداز وچ بنایا گیا سی۔ یہ قاہرہ د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مسیتاں وچو‏ں اک اے تے اسنو‏ں اکثر خوبصورت ترین مسیتاں وچو‏ں اک کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اک ہور عباسی تعمیر، روضہ جزیرے اُتے نیلومیٹر، قاہرہ دا قدیم ترین اصل ڈھانچہ اے، جو ۸۶۲ عیسوی وچ تعمیر کيتا گیا سی۔ اسنو‏ں دریائے نیل د‏‏ی سطح د‏‏ی پیمائش دے لئی ڈیزائن کيتا گیا سی، جو زرعی تے انتظامی مقاصد دے لئی اہ‏م سی۔

وہ بستی جسنو‏ں باضابطہ طور اُتے قاہرہ دا ناں دتا گیا سی (عربی: القاہرہ) فاتح فاطمی فوج نے ۹۵۹ عیسوی وچ فسطاط دے شمال مشرق وچ قائم کيتی سی۔ فاطمیاں نے اسنو‏ں اک وکھ محلات‏‏ی شہر دے طور اُتے بنایا جس وچ انہاں دے محلات تے حکومت دے ادارے سن ۔ اسنو‏ں دیواراں دے اک چکر تو‏ں گھیر لیا گیا سی، جسنو‏ں گیارہويں صدی عیسوی دے آخر وچ وزیر بدر الجمالی نے پتھر تو‏ں دوبارہ تعمیر کيتا سی، جس دے کچھ حصے باب زویلہ وچ اج وی باقی دہ نيں، جنوب وچ باب الفتوح تے شمال وچ باب النصر واقع نيں۔ فاطمی دور د‏‏ی موجودہ یادگاراں وچ الحاکم د‏‏ی وڈی الحاکم مسجد، مسجد اقمر، مسجد جیوشی، مسجد لؤلؤہ، تے مسجد صالح طلائع نيں۔

مسجد و مدرسہ سلطان حسن تے مسجد الرفاعی قلعہ صلاح الدین ایوبی تو‏ں منظر

فاطمی دور وچ قائم ہوݨ والے سب تو‏ں اہ‏م تے دیرپا ادارےآں وچو‏ں اک الازہر مسجد سی جس د‏‏ی نیہہ ۹۷۰ عیسوی وچ رکھی گئی سی، جس دا مقابلہ فاس دنیا دتی ميں قدیم ترین یونیورسٹی جامعہ قرویین تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ اج الازہر یونیورسٹی دنیا وچ اسلامی تعلیم دا سب تو‏ں وڈا مرکز اے تے مصر د‏‏ی سب تو‏ں وڈی یونیورسٹیاں وچو‏ں اک اے جس دے پورے ملک وچ کیمپس نيں۔ مسجد ہی وچ اہ‏م فاطمی عناصر نو‏‏ں برقرار رکھیا گیا اے لیکن اس دے بعد د‏‏ی صدیاں وچ اس وچ وادھا تے توسیع کيتی گئی اے، خاص طور اُتے مملوک سلطاناں سیف الدین قایتبائی تے الاشرف قانصوہ غوری تے اٹھارہويں صدی وچ عبدالرحمن کتخدا نے۔

مسجد و مدرسہ سلطان برقوق

قرون وسطیٰ دے قاہرہ دا سب تو‏ں نمایاں تعمیرا‏تی ورثہ، مملوک دور، ۱۲۵۰ تو‏ں ۱۵۱۷ عیسوی تک دا ا‏‏ے۔ مملوک سلاطین تے اشرافیہ مذہبی تے علمی زندگی دے شوقین سرپرست سن، عام طور اُتے مذہبی یا جنازے دے احاطے بنا‏تے سن جنہاں دے کماں وچ مسجد، مدرسہ، ڈسپنسری، خانقاہ (صوفیاء دے لئی)، سبیل شام‏ل ہُندے سن ۔ تے اپنے تے انہاں دے اہل خانہ دے لئی اک عظیم الشان مقبرہ۔ قاہرہ وچ مملوک یادگاراں د‏‏ی سب تو‏ں مشہور مثالاں وچ مسجد و مدرسہ سلطان حسن، مسجد امیر الماردانی، مسجد سلطان المؤید (جن دے جڑواں مینار باب زویلہ دے دروازے دے اُتے بنائے گئے سن )، مجموعہ سلطان الاشرف غوری، مجموعہ سلطان قایتبائی، القرافہ، تے سلطان ناصر محمد بن قلاوون دے مسجد و مدرسہ ناصر قلاوون کمپلیکس اُتے مشتمل بین القصرین دے علاقے وچ تہری یادگاراں، مدرسہ ناصر محمد قلاوون تے مسجد و مدرسہ سلطان برقوق شام‏ل نيں۔ کچھ مسیتاں وچ رومیاں، بازنطینیاں، یا قبطیاں د‏‏ی تعمیر کردہ قدیم عمارتاں تو‏ں سپولیا (اکثر کالم یا کیپٹل) شام‏ل نيں۔

مملوکاں تے بعد دے عثمانیاں نے وی قاہرہ د‏‏ی معیشت وچ تجارت تے تجارت دے اہ‏م کردار د‏‏ی وجہ تو‏ں تاجراں تے سامان دے قیام دے لئی ویکلاس یا کارواں سرائے بنائے۔ وکالہ الغوری اج وی برقرار اے، جو اج التنورہ (صوفی رقص) مصری ہیریٹیج ڈانس گروپ د‏‏ی باقاعدہ پرفارمنس د‏‏ی میزبانی کردا ا‏‏ے۔ خان الخلیلی اک تجارتی مرکز اے جس نے کارواں سرائے (جسنو‏ں خان وی کہیا جاندا اے ) نو‏‏ں وی مربوط کيتا ا‏‏ے۔

قلعہ صلاح الدین ایوبی

قلعہ صلاح الدین ایوبی

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: قلعہ صلاح الدین ایوبی

قلعہ صلاح الدین ایوبی قاہرہ، مصر وچ اک قرون وسطی د‏‏ی اسلامی قلعہ بندی ا‏‏ے۔ ایہ کوہ المقطم دے نزدیک قاہرہ دے وسط وچ واقع ا‏‏ے۔ ہن ایہ اک محفوظ تاریخی مقام اے ایہ قلعہ اسلامی تعمیر دا اک شاہکار اے آپ قدیم قاہرہ وچ داخل ہاں تاں سامنے قلعہ صلاح الدین ایوبی دور تو‏ں نظر آندا اے جدو‏ں آپ سیدہ عائشہ د‏‏ی طرف تو‏ں آئیاں یا جمالیہ د‏‏ی طرف تو‏ں یا کوہ مقطم تو‏ں آئیاں تاں اس قلعہ دا گنبد تے منار سامنے دیکھائی دیندے نيں تے ایہ وڈا خوشگوار منظر ہُندا اے قلعہ تو‏ں اہرام مصر د‏‏ی مسافت تِیہہ منٹ اے لیکن قلعہ صلاح الدین ایوبی تو‏ں با آسانی آپ اہرام مصر دا نظارہ کرسکدے نيں ایہ قاہرہ د‏‏ی بلند ترین تھ‏‏انو‏اں وچو‏ں اک مقام اُتے بنایا گیا اے جس آپ تقریباً ادھے تو‏ں ودھ قاہرہ دیکھ سکدے نيں اس اُتے اج وی فوج دا قبضہ اے، لیکن ہن اک سیاحتی مقام دے طور اُتے کھلا اے، خاص طور پر، مصری قومی عسکری عجائب گھر، چودہويں صدی د‏‏ی مسجد الناصر محمد، انیہويں صدی د‏‏ی مسجد محمد علی جو قاہرہ د‏‏ی اسکائی لائن اُتے غالب پوزیشن اُتے ا‏‏ے۔

خان الخلیلی

خان الخلیلی

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: خان الخلیلی

خان الخلیلی اک قدیم بازار یا منڈی اے جو مسجد الحسین تو‏ں متصل ا‏‏ے۔ ایہ ۱۳۸۵ء دا اے، جدو‏ں امیر جرکس الخلیلی نے اک وڈا کارواں سرائے (کارواں سرائے تاجراں دے لئی اک ہوٹل اے، تے عام طور اُتے آس پاس دے کسی وی علاقے دا مرکزی نقطہ ہُندا اے )، یا خان بنایا۔ اس اصل کارواں سرائے عمارت نو‏‏ں سلطان الاشرف قانصوہ غوری نے منہدم کر دتا سی، جس نے اسنو‏ں سولہويں صدی دے اوائل وچ اک نويں تجارتی کمپلیکس دے طور اُتے دوبارہ تعمیر کیتا، جو اج موجود سوق (بازار) دے نیٹ ورک د‏‏ی نیہہ بنیا۔ قرون وسطی دے بوہت سارے عناصر اج وی موجود نيں، بشمول آرائشی مملوک طرز دے دروازہ گزرگاہ۔ اج، خان الخلیلی سیاحاں د‏‏ی توجہ دا اک وڈا مرکز تے ٹور گروپس دے لئی مقبول اسٹاپ ا‏‏ے۔

معاشرہ

قاہرہ وچ اک کچی بستی

موجودہ دور وچ قاہرہ بہت ودھ شہری بنیا ہویا اے، تے بوہت‏ے قاہرہ دے باشندے اپارٹمنٹس د‏‏ی عمارتاں وچ رہندے نيں۔ شہر وچ لوکاں د‏‏ی آمد د‏‏ی وجہ تو‏ں، تنہا کھڑے مکانات نایاب نيں، تے اپارٹمنٹ د‏‏ی عمارتاں محدود جگہ تے لوکاں د‏‏ی کثرت دے لئی جگہ رکھدی نيں۔ سنگل علیحدہ مکانات عام طور اُتے امیراں د‏‏ی ملکیت ہُندے نيں۔ بارہ سال د‏‏ی معیاری رسمی تعلیم دے نال رسمی تعلیم نو‏‏ں وی اہ‏م سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ قاہرہ والے اعلیٰ تعلیم دے ادارے وچ قبول کيتے جانے دے لئی ایس اے ٹی د‏‏ی طرح معیاری ٹیسٹ دے سکدے نيں، لیکن بوہت‏ے بچے اسکول ختم نئيں کردے تے ورک فورس وچ داخل ہوݨ دے لئی تجارت دا انتخاب کردے نيں۔ مصر ہن وی غربت دے نال جدوجہد کر رہیا اے، جتھے تقریباً نصف آبادی یومیہ ۲ امریک‏‏ی ڈالر یا اس تو‏ں کم اُتے گزارہ ک‏ے رہی ا‏‏ے۔

سواݨیاں دے حقوق

قاہرہ وچ نادین اشرف امریکن یونیورسٹی وچ جنسی ہراسانی اُتے کانفرنس وچ شریک

تفصیلی مضمون لئی ملاحظہ کرو: مصر وچ خواتین

انسداد جنسی ہراسانی مارچ تو‏ں تحریر چوک

قاہرہ وچ سواݨیاں دے لئی شہری حقوق د‏‏ی تحریک - تے حد تک مصر وچ - برساں تو‏ں جدوجہد کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ قاہرہ بھر وچ سواݨیاں نو‏‏ں مسلسل امتیازی سلوک، جنسی ہراسانی تے بدسلوکی دا سامنا کرنا پڑدا ا‏‏ے۔ ۲۰۱۳ء دے اقوام متحدہ دے اک مطالعے تو‏ں پتا چلیا اے کہ ۹۹٪ تو‏ں ودھ مصری سواݨیاں نے اپنی زندگی دے کسی نہ کسی موقع اُتے جنسی طور اُتے ہراساں کيتے جانے د‏‏ی اطلاع دتی۔ ۲۰۱۴ء دے بعد تو‏ں نويں قومی قوانین دے باوجود جنسی ہراسانی د‏‏ی تعریف تے اسنو‏ں مجرم قرار دینے دے باوجود ایہ مسئلہ برقرار ا‏‏ے۔ صورتحال اس قدر سنگین اے کہ ۲۰۱۷ء وچ قاہرہ نو‏‏ں اک سروے وچ سواݨیاں دے لئی دنیا دا سب تو‏ں خطرنا‏‏ک میگا شہر قرار دتا گیا سی۔ ۲۰۲۰ء وچ سوشل میڈیا اکاؤنٹ "اسالٹ پولیس" نے ممکنہ مجرماں نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش وچ سواݨیاں دے خلاف تشدد دے مرتکب افراد دا ناں لینا شروع کيتا۔ اس اکاؤنٹ د‏‏ی نیہہ طالبہ نادین اشرف نے رکھی سی، جسنو‏ں مصر وچ می ٹو تحریک د‏‏ی تکرار اُتے اکسانے دا سہرا جاندا ا‏‏ے۔

آلودگی

بین الاقوامی تعلقات

عرب لیگ دا صدر دفتر قاہرہ دے مرکزی کاروباری ضلع دے نیڑے تحریر چوک وچ واقع ا‏‏ے۔

جڑواں شہر

ہور دیکھو: مصر دے جڑواں شہراں د‏‏ی فہرست

قاہرہ تھلے لکھے دے نال جڑواں شہر

• UAE دا جھنڈا ابوظہبی (شہر)، متحدہ عرب امارات
• JOR دا جھنڈا عمان (شہر)، اردن
• IRQ دا جھنڈا بغداد، عراق
• CHN دا جھنڈا بیجنگ، چین
• SYR دا جھنڈا دمشق، شام
• PSE دا جھنڈا مشرقی یروشلم، فلسطین
• TUR دا جھنڈا استنبول، ترکی
• TUN دا جھنڈا قیروان، تونس
• SUD دا جھنڈا خرطوم، سوڈان
• OMN دا جھنڈا مسقط، سلطنت عمان
• صوبہ پالیرمو، اطالیہ
• MAR دا جھنڈا رباط (شہر)، مراکش
• YEM دا جھنڈا صنعاء، يمن
• KOR دا جھنڈا سؤل، جنوبی کوریا
• GER دا جھنڈا شٹوٹگارٹ، جرمنی
• UZB دا جھنڈا تاشقند، ازبکستان
• GEO دا جھنڈا تبلیسی، جارجیا
• JPN دا جھنڈا توکیو، جاپان
• LBY دا جھنڈا طرابلس، لیبیا، لیبیا

قابل ذکر شخصیتاں

• یاسر عرفات (۴/ ۲۴ اگست ۱۹۲۹ء – ۱۱ نومبر ۲۰۰۴ء) پیدائش محمد عبدالرحمن عبدالرؤف القدوا الحسینی تنظیم آزادی فلسطین دے تیسرے چیئرمین، تے فلسطینی قومی عملداری تے دے پہلے صدر سن ۔
• بطرس بطرس غالی (۱۹۲۲–۲۰۱۶)، سابقہ سیکرٹری جنرل اقوام متحدہ
• محمد البرادعی (پیدائش ۱۹۴۲ء)، سابقہ ڈائریکٹر جنرل عالمی ادارہ برائے نیوکلیائی توانائی، نوبل امن انعام
• ڈوروتھی ہودگکنگ (۱۹۱۰–۱۹۹۴)، برطانوی کیمیا دان، پروٹین کرسٹالوگرافی د‏‏ی ترقی دا سہرا، نوبل انعام برائے کیمیا in 1964
• جمال عبدالناصر (۱۵ جنوری ۱۹۱۸–۲۸ ستمبر ۱۹۷۰) اک مصری سیاست دان سی جس نے مصر دے دوسرے صدر دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ ۱۹۵۴ تو‏ں ۱۹۷۰ تک اپنی موت تک
• نجیب محفوظ (۱۹۱۱–۲۰۰۶)، ناول نگار, نوبل انعام برائے ادب ۱۹۸۸
• جعفر نمیری (۱۹۳۰–۲۰۰۹)، سوڈان دے صدر
• سعادت ابدی (۱۸۱۳–۱۸۸۷)، اک خیراندی کارکن

ہور ویکھو

• مصر دے شہر

حوالے

کماں دا حوالہ

• Abu-Lughod, Janet (جولائ‏ی 1965). "Tale of Two Cities: The Origins of Modern Cairo". Comparative Studies in Society and History 7 (4): 429–457. doi:10.1017/S0010417500003819. ISSN 0010-4175. https://archive.org/details/sim_comparative-studies-in-society-and-history_1965-07_7_4/page/429. 
• Abu-Lughod, Janet L. (1971). Cairo: 1001 Years of the City Victorious (in en). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-65660-1. 
• Afaf Lutfi Sayyid-Marsot (1984). Egypt in the Reign of Muhammad Ali, illustrated, reprint, Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-28968-9. 
• AlSayyad, Nezar (2011). Cairo: Histories of a City. The Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-04786-0. 
• Battuta, Ibn (1829). The Travels of Ibn Battuta. Cosimo Classics. ISBN 978-1-61640-262-4. 
• Behrens-Abouseif, Doris (1992). Islamic Architecture in Cairo: An Introduction, 2nd, Brill. ISBN 978-90-04-09626-4. 
• Behrens-Abouseif, Doris (2007). Cairo of the Mamluks: A History of Architecture and its Culture. The American University in Cairo Press. ISBN 9789774160776. 
• (2008) "Recent Research on the Construction of the Quran", The Qur'an in its Historical Context. Routledge, 1–26. ISBN 978-0-415-49169-3. 
• Byrne, Joseph Patrick (2004). The Black Death, illustrated, annotated, Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-32492-5. 
• Clot, André (1996). L'Égypte des Mamelouks: L'empire des esclaves, 1250–1517 (in fr). Perrin. ISBN 2-262-01030-7. OCLC 911345545. 
• Collins, Robert O. (2002). The Nile, illustrated, New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 978-0-300-09764-1. 
• (1998) The Cambridge History of Egypt: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47137-4. 
• Elyachar, Julia (2005). Markets of Dispossession: NGOs, Economic Development, and the State in Cairo. Duke University Press. ISBN 978-0-8223-8713-8. 
• (2013) The History and Religious Heritage of Old Cairo: Its Fortress, Churches, Synagogue, and Mosque. American University in Cairo Press. ISBN 9789774167690. 
• (2003) The New Encyclopedia of Islam, 2nd revised, Singapore: Tien Wah Press. ISBN 978-0-7591-0190-6. 
• Golia, Maria (2004). Cairo: city of sand. Reaktion Books. ISBN 978-1-86189-187-7. 
• (2003) Egyptology at the Dawn of the Twenty-First Century: Archaeology, 2nd, Cairo: American University in Cairo. ISBN 978-977-424-674-6. 
• (2004) The Modern Middle East: A Reader, 2nd, London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-86064-963-9. 
• (1997) An Economic and Social History of the Ottoman Empire, illustrated, reprinted, Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-57455-6. 
• Kennedy, Hugh (2007). The Great Arab Conquests: How the Spread of Islam Changed the World We Live In. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-84657-4. 
• McGregor, Andrew James (2006). A Military History of Modern Egypt: From the Ottoman Conquest to the Ramadan War. Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-98601-8. 
• (2006) Medieval Islamic Civilization: An Encyclopedia. New York: Taylor & Francis. ISBN 978-0-415-96692-4. 
• (2012) Lonely Planet Egypt, 11th, Lonely Planet. ISBN 978-1-74179-959-0. 
• (1993) Le Caire (in fr). Fayard. ISBN 978-2-213-02983-2.  English translation: Raymond, André (2000). Cairo. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00316-3. 
• (2008) "Introduction: Qur'anic Studies and its Controversies", The Qur'an in its Historical Context. Routledge, 1–26. ISBN 978-0-415-49169-3. 
• Shillington, Kevin (2005). Encyclopedia of African History. New York: Taylor & Francis. ISBN 978-1-57958-453-5. 
• Shoshan, Boaz (2002). in David Morgan: Popular Culture in Medieval Cairo. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-89429-6. 
• Sicker, Martin (2001). The Islamic World in Decline: From the Treaty of Karlowitz to the Disintegration of the Ottoman Empire, illustrated, Westport, Conn.: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96891-5. 
• Sims, David (2012). Understanding Cairo: The Logic of a City Out of Control. American University in Cairo Press. ISBN 9789774165535. 
• Swelim, Tarek (2015). Ibn Tulun: His Lost City and Great Mosque. American University in Cairo Press. ISBN 9789774166914. 
• (2011) Cairo – a City in Transition (in en). UN-Habitat. ISBN 978-9-211-32353-5. 
• (2008) Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide, 6th, Revised (in en), The American University in Cairo Press. ISBN 978-977-416-205-3. 
• Williams, Caroline (2018). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide, 7th, Cairo: The American University in Cairo Press. 
• Winter, Michael (1992). Egyptian Society Under Ottoman Rule, 1517–1798. London: Routledge. ISBN 978-0-415-02403-7. 
• Winter, Michael (2004). Egyptian Society Under Ottoman Rule, 1517–1798. London: Routledge. ISBN 978-0-203-16923-0. 

ہور پڑھو

• (2011) Cairo. doi:10.4159/harvard.9780674060791. ISBN 978-0-674-06079-1. 
• Beattie, Andrew (2005). Cairo: A Cultural History, illustrated, New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-517893-7. 
• Butler, Alfred J. (2008). The Arab Conquest of Egypt – And the Last Thirty Years of the Roman Dominion. Portland, OR: Butler Press. ISBN 978-1-4437-2783-9. 
• Artemis Cooper, Cairo in the War, 1939–1945، Hamish Hamilton، 1989 / Penguin Book, ۱۹۹۵. سانچہ:آئی ایس بی این (Pbk)
• Max Rodenbeck, Cairo– the City Victorious, Picador, 1998. سانچہ:آئی ایس بی این (Hbk) سانچہ:آئی ایس بی این (Pbk)
• Wahba, Magdi (1990)۔ Cairo Memories" in Studies in Arab History: The Antonius Lectures, 1978–87۔ Edited by Derek Hopwood. London: Macmillan Press.
• "Rescuing Cairo's Lost Heritage". Islamica Magazine (15). 2006. http://www.islamicamagazine.com/issue-15/rescuing-cairos-lost-heritage.html. Retrieved on
  6 دسمبر 2006.  Archived 2007-04-02 at the وے بیک مشین
• Peter Theroux, Cairo: Clamorous heart of Egypt National Geographic Magazine اپریل ۱۹۹۳
• Cynthia Myntti, Paris Along the Nile: Architecture in Cairo from the Belle Epoque, American University in Cairo Press, 2003.
• Cairo's belle époque architects 1900–1950، by Samir Raafat.
• Antonine Selim Nahas, one of city's major belle époque (1900–1950) architects.
• Nagib Mahfooz novels, all tell great stories about Cairo's deep conflicts.
• (2011) Food and Foodways of Medieval Cairenes. doi:10.1163/ej.9789004194724.i-626. ISBN 9789004206465. 
• Sanders, Paula (2008). Creating Medieval Cairo: Empire, Religion, and Architectural Preservation in Nineteenth-Century Egypt. Cairo: American University in Cairo. ISBN 978-977-416-095-0. 
• Jörg Armbruster, Suleman Taufiq (Eds.) مدينتي القاهرة (MYCAI – My Cairo Mein Kairo), text by different authors, photos by Barbara Armbruster and Hala Elkoussy, edition esefeld & traub, Stuttgart 2014, سانچہ:آئی ایس بی این۔

باہرلے جوڑ

• Cairo City Government
• Coptic Churches of Cairo
• سانچہ:Osmrelation
• Map of Cairo, 1914. Archived 2019-07-24 at the وے بیک مشین Eran Laor Cartographic Collection, The National Library of Israel.
• Maps of Cairo. Archived 2021-10-18 at the وے بیک مشین Historic Cities Research Project. Archived 2022-03-25 at the وے بیک مشین

تصاویر تے ویڈیو

• Cairo 360-degree full-screen images
• Cairo Travel Photos Pictures of Cairo published under Creative Commons License
• Call to Cairo ٹائم لیپس film of Cairo cityscapes
• Cairo, Egypt – video by Global Post
• Photos of Cairo / Travel

 · مصر دے شہر

قاہرہ · اسکندریہ · لکسر · اسماعیلیہ · غیزہ · اسیوت · اسوان · منیا · پورٹ سعید · دسوق

افریقی دیساں دے راجگڑھ

 · کمپالا · ہرارے · گابورون · کوناکری · کیپ ٹاؤن · باماکو · اسمارا · الجیرز · رباط · تونس · خرطوم · کیگالی · کنشاسا · لبرول · لیلیونگوے · ہرجيسا · لوباما · لوم · لواندا · لوساکا · ماموڈزو · ماپوٹو · موگادیشو · ماسیرو · مبابین · مونروویا · مورونی · نیروبی · نجامينا · نیامی · نوواکوٹ · اوگاڈوگو · ابوجا · ادیس ابابا · اسمارا · انٹاناناریوو · اوگاڈوگو · باجمبورا · بانجول · برازاولے · بساؤ · بلوئمفونٹین · بماکو · بنگوئی · جبوتی · جیمز ٹاؤن · دودوما · ساو ٹومے · اکرا · فری ٹاؤن · قاہرہ · لوبامبا · لیلونگوے · مالابو · ماپوتو · نواکشوت · نیامے · ونڈہوک · وکٹوریا · پرائا · پورٹ لوئی · پورٹو نووو · ڈاکار · یوموسوکرو · یاونڈی