Jump to content

جبوتی دی تریخ

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

جبوت‏ی وچ ، صدارتی انتخابات حالے وی موجودہ صدر اسماعیل عمر گلیہ تے بزنس مین زکریا اسماعیل فرح دے نال صدارت دے عہدے اُتے فائز نيں۔


اسلام د‏‏ی آمد

[سودھو]

825۔ اسلام جبوت‏ی پہنچیا۔

فرانسیسی حکمرانی

[سودھو]

1862 - اوبک بندرگاہ اُتے فرانسیسی قبضہ۔

1888 - فرانسیسی نوآبادیات‏ی حکمرانی دا آغاز ہويا۔

1892 - جبوت‏ی فرانسیسی صومالی لینڈ دا راجگڑھ بن گیا۔

1897 - ایتھوپیا نے فرانس دے نال معاہدے دے بعد ، جبوت‏ی دے کچھ حصےآں نو‏‏ں اپنے نال جوڑ لیا۔

1917 ء - جبوت‏ی د‏‏ی بندرگاہ تے ایتھوپیا دے پہاڑاں دے درمیان اک ریلوے لائن اڈس ابابا تک پہنچی۔

1946 - جبوت‏ی فرانسیسی یونین دا اک بیرونی علاقہ بن گیا ، تے فرانسیسی پارلیمنٹ وچ اس دے نمائندے تے ارکان پارلیمنٹ نيں۔

1958 - جبوت‏ی نے فرانسیسی معاشرے دا حصہ بننے دے لئی ووٹ دتا۔

آزادی

[سودھو]

1967 ء - افر برادری تے یورپ دے ہور افراد دے ذریعہ اک ریفرنڈم نے فیصلہ کيتا اے کہ جبوت‏ی فرانسیسی معاشرے دا حصہ نيں۔ صومالی لینڈ صومالی لینڈ دا ناں تبدیل کرکے فرانسیسی علاقہ افر تے عیسیٰ رکھیا گیا۔

حسن گلڈ اٹیڈن ، آزادی دے بعد ، جبوت‏ی دے پہلے صدر بنے۔

1977 ء - جنوبی تے عیسیٰ دے فرانس دے زیر قبضہ علاقہ خودمختار ہوگیا ، تے حسن گلیڈ ابیڈن اپنے پہلے صدر دے طور اُتے منتخب ہوئے۔

1979 - یونائٹڈ پیپلز ڈویلپمنٹ پارٹی ، عارف تے عیسیٰ نو‏‏ں متحد کرنے دے اپنے وژن دے نال۔

1981 - جبوت‏ی اک جماعتی ریاست بن گیا۔

1992 - محدود سیاسی جماعتاں د‏‏ی اجازت دینے والا آئین نافذ کيتا گیا۔ اس دے بعد فوج تے افر نیشنل فرنٹ (ایف آر یو ڈی) دے وچکار جنگ شروع ہوگئی۔ لڑائی شمال مشرقی جبوت‏ی وچ ہوئی۔

پاور شیئرنگ دا معاہدہ

[سودھو]

1994 ء - حکومت تے FRUD باغیاں نے پاور شیئرنگ دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔ اوتھ‏ے خانہ جنگی دے خاتمے دے لئی؛ لیکن ایف آر یو ڈی دے سجے بازو د‏‏ی لڑائی لڑدی رہی۔

صدر اسماعیل عمر گیلہ نے 1999 دے صدارتی انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی۔

1999 - صدر ابیڈن نے اعلان کيتا کہ اوہ صدر دے عہدے دا انتخاب نئيں کرن گے۔ اس دے بعد اسماعیل عمر گلیہ نے صدارتی انتخاب جِت لیا۔

2000 اپریل تو‏ں مئی۔ صومالیہ د‏‏ی عبوری وفاقی حکومت ، جس د‏‏ی سربراہی عبد القاسم سلاد حسن د‏‏ی سربراہی وچ ہوئی اے ، ارٹا وچ منتخب ہوئی ، جو صومالیہ دے خاتمے دے بعد سب تو‏ں وڈی کانفرنس ا‏‏ے۔

2000 فروری۔ حکومت تے سجے بازو د‏‏ی ایف آر یو ڈی نے خانہ جنگی دے خاتمے دے معاہدے اُتے دستخط کیتے۔

2000 مارچ۔ جبوت‏ی دے سابق وزیر اعظم تے سجے بازو د‏‏ی ایف آر یو ڈی دے رہنما احمد دینی نو سال د‏‏ی جلاوطنی دے بعد وطن واپس آئے۔

2000 دسمبر - برطرف پولیس سربراہ ، جنرل یاسین یاعبی گالاب د‏‏ی جانب تو‏ں مبینہ طور اُتے بغاوت د‏‏ی کوشش ناکا‏م بنادتی گئی۔ یاسین نو‏‏ں غداری تے قومی سلامتی د‏‏ی خلاف ورزی دے مرتکب قرار دتا گیا سی۔

2002 جنوری۔ اک جرمن جنگی جہاز تے 1،000 فوجی بحیرہ احمر دے پار ، جبوت‏ی پہنچے۔ انہاں نے افغانستان اُتے امریک‏‏ی پابندیاں د‏‏ی حمایت کیتی۔

2002 ستمبر - اک ایداں دے قانون د‏‏ی میعاد ختم ہونے تو‏ں جس وچ ملک وچ صرف تن جماعتاں نو‏‏ں ہی چلنے دتا جا، تے اس تو‏ں زیادہ سیاسی جماعتاں د‏‏ی راہ ہموار ہوئے گی۔

2002 ستمبر - جبوت‏ی نے اسنو‏ں ہن دوسرے ملکاں اُتے حملےآں دا اڈہ قرار نئيں دتا۔ اس وقت دہشت گردی دے خلاف جنگ کيت‏ی قیادت کرنے والے 900 دے نیڑے امریک‏‏ی فوجی تعینات سن ۔

2003 جنوری۔ 1977 وچ آزادی دے بعد صدر اسماعیل عمر گیلہ د‏‏ی سربراہی وچ اک اتحاد نے کثیر الجماعتی پارلیمانی انتخابات وچ کامیابی حاصل کيتی۔

تارکین وطن د‏‏ی ملک بدری

[سودھو]

2003 ستمبر - حکومت نے تارکین وطن د‏‏ی گرفتاری تے ملک بدر کرنے دے لئی اک آپریشن شروع کيتا ، جو جبوت‏ی د‏‏ی آبادی دا 15 فیصد نيں۔

2005 اپریل۔ صدارتی انتخابات وچ ، گیلہ واحد امیدوار نيں۔

2006 نومبر - اقوام متحدہ د‏‏ی اک رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ جبوت‏ی سمیت ہور ملکاں نے 1992 وچ صومالیہ اُتے عائد اسلحہ پابندی د‏‏ی خلاف ورزی کیتی۔ انہاں اُتے ملک وچ اسلحہ اسمگل کرنے تے موگادیشو وچ عدالتاں دے زیر اقتدار آنے دا الزام ا‏‏ے۔ جبوت‏ی نے اس د‏ی تردید د‏‏ی ا‏‏ے۔

2007 مارچ تو‏ں اپریل دے خشک سالاں نے لوگا جبوت‏ی دا اعلان کيتا ا‏‏ے۔ ورلڈ فوڈ پروگرام (ڈبلیو ایف پی) دا کہنا اے کہ 53،000 افراد بغیر کھانا دے رہ سکدے نيں۔

2008 جنوری - جبوت‏ی نے فرانس دے نال بین الاقوامی عدالت انصاف (آئی سی جے) وچ قانونی جنگ دا آغاز کيتا۔ اس کیس دا تعلق فرانسیسی عدالت دے جج برنارڈ بورل د‏‏ی موت د‏‏ی تحقیقات تو‏ں ا‏‏ے۔

2008 فروری - ہور تن جماعتاں دے انتخابات مسترد ہونے دے بعد حکمران جماعت نے پارلیمنٹ د‏‏ی تمام 65 نشستاں اُتے کامیابی حاصل کيتی۔

2008 جون ۔ جیبوٹیان تے اریٹرین فورسز دے وچکار بھاری لڑائی شروع ہوئی۔ ایہ لڑائی متنازعہ راس ڈومیرا بارڈر اُتے ہوئی۔ گھٹ تو‏ں گھٹ نو جبوت‏ی فوجیاں نے پہلے لوگا نو‏‏ں ہلاک کيتا۔ امریکا نے ایریٹریا اُتے "اشتعال انگیزی" دا الزام عائد کيتا اے لیکن کسماریا حکومت نے حملہ کرنے تو‏ں انکار کيتا ا‏‏ے۔

جبوت‏ی دے 2011 دے قحط تو‏ں ہزاراں افراد متاثر ہوئے۔

2009 دسمبر - اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل نے اریٹریا دے خلاف سخت پابندیاں د‏‏ی منظوری دے دتی ، اس الزام دے بعد کہ اس نے صومالیہ وچ حکومت مخالف گروہاں نو‏‏ں اسلحہ فراہ‏م کیہ تے جبوت‏ی دے نال سرحدی تنازعہ حل کرنے تو‏ں انکار کردتا۔

2010 اپریل - جبوت‏ی د‏‏ی پارلیمنٹ نے انہاں تبدیلیاں د‏‏ی منظوری دتی جو صدر نو‏‏ں تیسری مدت دے لئی انتخاب لڑنے د‏‏ی اجازت دیندی نيں۔

2010 جون - اریٹیریا تے جیبوندی اپنے سرحدی تنازعہ نو‏‏ں پرامن طریقے تو‏ں حل کرنے اُتے متفق نيں۔

2011 فروری۔ ہزاراں افراد نے حکومت کیت‏‏ی تبدیلی دا مطالبہ کيتا۔ مظاہرےآں وچ گھٹ تو‏ں گھٹ دو افراد ہلاک ہوگئے۔

2011 اپریل - صدر گیلہ نے حزب اختلاف دے بائیکاٹ کردہ انتخاب وچ کامیابی حاصل کيتی۔

2011 جون تو‏ں ستمبر۔ ہارن آف افریقہ 60 سالاں وچ بدترین خشک سالی دا شکار ا‏‏ے۔

2011 دسمبر - پہلی جبوتیائی بٹالین صومالی راجگڑھ موغادیشو پہنچی۔ اوہ صومالیہ (AMISOM) وچ افریقی یونین مشن نو‏‏ں مضبوط کررہے سن ۔

2012 فروری۔ بین الاقوامی مالیا‏تی فنڈ (آئی ایم ایف) نے جبوت‏ی د‏‏ی خشک سالی تو‏ں دوچار معیشت نو‏‏ں فروغ دینے دے لئی 14 ملین ڈالر دے قرض د‏‏ی منظوری دی۔

2013 فروری۔ اپوزیشن جماعتاں نے صدارتی انتخابات دا بائیکاٹ کرنے دے بعد ضمنی انتخابات وچ حصہ لیا۔ لیکن انہاں نے نتائج نو‏‏ں مسترد کردتا۔ حکمران جماعت نے پارلیمنٹ د‏‏ی 65 وچو‏ں 49 نشستاں اُتے کامیابی حاصل کيتی۔

یمن وچ جنگ تو‏ں فرار ہونے والے ہزاراں افراد سنہ 2015 وچ کشتی دے ذریعے جبوت‏ی پہنچے سن ۔

2014 مئی - جبوت‏ی وچ اک ریسٹورنٹ وچ بم پھٹا ، جس وچ متعدد غیر ملکی فوجی ہلاک ہوگئے۔ دو خودکش بمبار وی مارے گئے۔ الشباب نے اس د‏ی ذمہ داری قبول کيتی۔

2014 جون - اقوام متحدہ دے مطابق ، جبوت‏ی شدید چھرے تو‏ں مسلسل چوتھے سال جدوجہد کر رہیا ا‏‏ے۔

2015 دسمبر - جبوتیہ دے راجگڑھ وچ مظاہرین تے پولیس دے درمیان جھڑپاں دے بعد متعدد افراد د‏‏ی موت ہوگئی۔ اپوزیشن گروپاں نے محصور وزیر اعظم تو‏ں استعفی دینے دا مطالبہ کيتا۔

2016 اپریل - صدر گیلہ نے چوتھ‏ی بار صدارتی انتخاب جِت لیا ، حالانکہ 2010 وچ انہاں دا کہنا اے کہ اوہ انتخاب نئيں لڑاں گے۔

2016 جولائ‏ی۔ بین الاقوامی فوجداری عدالت (آئی سی سی) دا کہنا اے کہ سوڈانی صدر عمر حسن البشیر د‏‏ی گرفتاری وچ ناکا‏م ہونے دے بعد سلامتی کونسل نے یوگنڈا تے جبوت‏ی دے خلاف مقدمہ درج کيتا ا‏‏ے۔

2016 دسمبر - جبوت‏ی دا کہنا اے کہ سعودی عرب ملک وچ اک فوجی اڈہ قائم کر رہیا ا‏‏ے۔

2017 جون - جیبوندی نے قطری امن فوجیاں د‏‏ی واپسی دے بعد ، اریٹریا اُتے متنازعہ علاقے وچ فوج بھیجنے دا الزام عائد کيتا۔

2017 اگست۔ چین نے جبوت‏ی وچ باضابطہ طور اُتے اک فوجی اڈا کھول لیا۔

2020 جون۔ پتہ چلا کہ جبوت‏ی تو‏ں فرار ہونے والے اک فوجی پائلٹ نو‏‏ں ایتھوپیا نے وطن واپس بھیج دتا ا‏‏ے۔ پائلٹ فواد جبوت‏ی وچ باقی ا‏‏ے۔ انہاں نے اک ویڈیو وچ کہیا کہ اوہ جیل وچ بیمار پے گئے نيں تے انہاں دا علاج نئيں ہويا ا‏‏ے۔ حکومت نے انہاں الزامات د‏‏ی تردید د‏‏ی ا‏‏ے۔

2021 مارچ۔ اپوزیشن جماعتاں نے غیر منصفانہ قرار دیندے ہوئے اک بار فیر ضمنی انتخابات وچ حصہ لینے تو‏ں انکار کردتا۔

2021 -9 اپریل - جبوتیاں نے اک نويں صدر ، گیلہ ، تے تاجر زکریا اسماعیل فرح نو‏‏ں منتخب کرنے دے لئی انتخابی انتخابات وچ حصہ لیا۔