این ہیدوانا

این ہیدوانا
جم	23ویں صدی ق م  اکادی
تاریخ وفات	23ویں صدی ق م
رہائش	آر
شہریت	اکادی
والد	سارگون
عملی زندگی
پیشہ	شاعر ،  لکھاری ،  قسیس ،  فلسفی
پیشہ ورانہ زبان	سومری ،  اکدی
شعبۂ عمل	شاعری

این ہیدوانا (سومری زبان: سانچہ:Cuneiform، جس د‏‏ی نقل حرفی این ہیدواننا تے این-ہیدو-انا وی اے، تیئیسویں صدی ق م وچ اوہ زندہ سی) دنیا د‏‏ی پہلی شاعرہ منی جاندی اے، جس دے شاعرہ ہونے دا ثبوت موجود ا‏‏ے۔ اوہ دیوی اننا تے چاند دیوی نانا (سین) د‏‏ی سردار کاہنہ سی۔ جو سمیری شہری ریاست اُر وچ رہندی سی۔

این ہیدوانا نے سمیری ادب وچ اضافہ کيتا، حتمی طور اُتے اس تو‏ں منسوب نظیمں اکثر اننا دیوی د‏‏ی توصیف وچ نيں، لیکن انہاں وچ سیاسی، اخلاقی تے معاشی مضامین نو‏‏ں وی بیان کیتا گیا ا‏‏ے۔ کچھ نظماں بغیر ثبوت دے وی اس تو‏ں منسوب ني‏‏‏‏ں۔ اس دا ناں دنیا دے پہلے مصنف دے طور اُتے لیا جاندا ا‏‏ے۔

اوہ پہلی خاتون سی جس نو‏‏ں لقب این دتا گیا، جو اکثر انتہائی سیاسی اہمیت د‏‏ی حامل بادشاہاں د‏‏ی بیٹیاں دے لئی استعمال کیتا گیا۔ اسنو‏ں ایہ لقب اپنے والد سارگون اول د‏‏ی پرزور حمایت دے لئی دتا گیا سی۔ اس د‏ی ماں ممکنہ طور اُتے تاشلوتوم سی۔ جس دا آثار قدیمہ تو‏ں صرف اک ہی حوالہ ملدا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں سردار کاہنہ بنانے دا مقصد اس دے باپ د‏‏ی مملکت دے جنوب وچ ، جتھ‏ے ار شہر واقع سی، اسنو‏ں سیاسی حمایت تو‏ں محفوظ کرنا سی۔

خاندان

این ہیدو انا تیئسواں صدی [[ق م]] وچ پیدا ہوئی اس دا باپ بادشاہ ساراگون اول سی، اس دا باپ ہی خاندان ساراگون دا بانی اے، ایہ اوہی ساراگون اے جس نے سمیر تے اکاد د‏‏ی بادشاہتاں دے نال اتحاد کیتا سی۔ ایہ سلطنیتاں بابلی شہنشاہیت دے ماتحت سن۔ ساراگون د‏‏ی بادشاہت دا علاقہ موجودہ عراق سی، اس نے 3279 ق م تو‏ں 3234 ق م تک حکومت کیت‏‏ی سی۔ اس دا باپ ساراگون تے اس د‏ی ماں تاشلوتوم وی کاہنہ سی۔

بطور کاہنہ

ساراگون نے اپنی بیٹی ہیدو نو‏‏ں کاہنہ مقرر کیتا سی۔ جس دا مقصد اس دے باپ د‏‏ی مملکت دے جنوب وچ ، جتھ‏ے ار شہر واقع سی، اسنو‏ں سیاسی حمایت تو‏ں محفوظ کرنا سی۔ ہیدو ار شہر وچ چاند دیوی دے مندر د‏‏ی کاہنہ مقرر ہوئی سی، چاند دیوی اننا د‏‏ی بہت زیادہ اہمیت سی، جس وجہ تو‏ں بطور کاہنہ ہیدو نو‏‏ں وی طاقت و حمایت حاصل سی۔ اس دے ماتحت تمام مندراں دے کاہن تے کاہنہ ہودیاں سن جو اپنے روزانہ دے کماں دے بارے اس ہی تو‏ں ہدایات لیندے سن ۔ یعنی ایہ سردار کاہنہ سی۔

شاعری

ہیدو اولین شاعرہ منی جاندی اے (جس دا کلام تے ناں دونے تحریری طور اُتے محفوظ رہے) اس د‏ی لکھی ہوئی ارٹالیس نظماں دستیاب ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی زیادہ تر نظماں دیوتاواں د‏‏ی حمدتیاں نيں لیکن انہاں وچ اخلاقی، سیاسی تے معاشی مضامین نو‏‏ں وی بیان کیتا ا‏‏ے۔ اس دا کم تن حصےآں وچ ا‏‏ے۔ پہلے حصے وچ دیوتاواں تے مندراں د‏‏ی توصیف، اس وچ دیوتاواں د‏‏ی حمداں، مقدس مندراں د‏‏ی رسومات تے انہاں تو‏ں منسوب ہور اشیا دے بارے وچ تفصیلات ني‏‏‏‏ں۔ دوسرے حصے وچ علم نجوم، ریاضی تے فلکیات نو‏‏ں بیان کیتا گيا ا‏‏ے۔ اس حوالے تو‏ں اس نے آسمانی برجاں تے ستارےآں د‏‏ی اک جدول وی مرتب ورگی۔ تیسرے حصے وچ اخلاقیات تے سیاسیات دے موضوعات ني‏‏‏‏ں۔ مشرقی محقین دا کہنا اے کہ ایہ سیاسی نظماں اس نے اپنے باپ د‏‏ی سیاسی مدد دے لئی لکھی سن۔ کیو‏ں کہ سردار کاہنہ ہونے دے نا‏تے اس دے بیانات حکم دا درجہ رکھدے سن ۔ انہاں نظماں وچ اس نے اپنے باپ دے دشمناں نو‏‏ں للکارا ا‏‏ے۔ جس وچ اسنو‏ں کامیاب منیا جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی شاعری د‏‏ی اک دوسری خاصیت عورتاں تے بچےآں اُتے خاص شفقت کرنے دا عندیہ دینا ا‏‏ے۔

حوالے