Jump to content

اسلامی کیلنڈر

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

اسلامی کلنڈر، مسلم کلنڈر یا ہجری کلنڈر اک قمری تقویم اے، جس وچّ سال وچّ باراں مہینے تے 354 یا 355 دن ہندے نیں۔

ایہ نہ صرف مسلمان مُلکاں وچّ رائج اے بلکہ اسنوں پوری دنیا دے مسلمان وی اسلامی مذہبی تقریبات نوں مناؤن دا ٹھیک وقت متھن لئی استعمال کردے نیں۔ ایہ سورجی کلنڈر نالوں 11 دن چھوٹا اے اس لئی اسلامی مذہبی متیاں، جو کہ اس کلنڈر دے مطابق متھیاں ہندیاں نیں، ہر سال پچھلے سورجی کلنڈر نالوں 11 دن پچھے ہو جاندیاں نیں۔ ایہنوں ہجر یا ہجری وی کہیا جاندا اے کیونکہ ایہدا پہلا سال اوہ سال اے جس وچّ حضرت محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے مکہ شہر توں مدینے نوں ہجرت کیتی سی۔ ہر سال دے نال سال گنتی توں بعد وچّ H جو ہجر نوں دسدا اے یا AH (لاطینی: ایہنوں ہجری (anno Hegirae) (ہجر دے سال وچّ) لایا جاندا اے۔[۱] ہجر توں پہلاں دے کجھ سال (BH) دا استعمال اسلامی تریخ نال منسلک واقعات دے حوالے لئی لایا جاندا اے، جِداں حضرت محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دا جنم لئی 53 قبل ہجرت ۔


قمری ہجری تقویم نو‏‏ں بعض ملکاں وچ اسلامی تقویم وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہجری تقویم تو‏ں مراد تواریخ دا حساب حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی مدینہ د‏‏ی طرف ہجرت تو‏ں لاؤنا ا‏‏ے۔ اس وچ جو مہینے استعمال ہُندے نيں اوہناں دا استعمال اسلام تو‏ں پہلاں وی موجود سی۔ جس وچو‏ں محرم پہلا مہینا ا‏‏ے۔ چونکہ اک قمری تقویم اے لہذا ایہدا ہر مہینا چند نو‏‏ں دیکھ ک‏ے شروع ہُندا ا‏‏ے۔ سال دا کل دورانیہ 354.367056 دن تے اک ماہ دا کل دورانیہ 29.530588 دن ا‏‏ے۔

تکنیکی معلومات

[سودھو]

محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی مدینہ نو‏‏ں ہجرت 26 صفر نو‏‏ں ہوئی۔ مگر چونکہ عرب لوک سال دا آغاز محرم تو‏ں کیتا کردے سن اس لئی اسلامی سال نو‏‏ں اک ماہ 25 دن پِچھے تو‏ں شمارکیا گیا۔ اس لئی پہلی قمری ہجری Archived 2023-12-14 at the وے بیک مشین د‏‏ی پہلی تریخ یعنی اول محرم مؤرخہ 16 جولائ‏ی 622ء دے مطابق ہوئی۔ حسب سابق اس وچ بارہ ماہ رکھے گئے۔ ہر مہینا 29 یا 30 دن دا ہُندا ا‏‏ے۔ جیہدے شروع ہون دا فیصلہ چند نو‏‏ں دیکھ ک‏ے کیتا جاندا ا‏‏ے۔ قمری ہجری سال ہر عیسوی سال د‏‏ی نسبت دس یا گیاراں دن پہلے شروع ہُندا اے یعنی ہر سال ہجری تے عیسوی سال دا وقفہ کم ہو جاندا ا‏‏ے۔ ہر 33 یا 34 سال بعد ایسا موقع آؤندا اے جدو‏ں اک قمری ہجری سال مکمل طور تے اک عیسوی سال دے اندر ای رہندا اے جداں 2008ء عیسوی وچ سی۔

ہجری یا اسلامی تقویم دے مہینے

[سودھو]
ہجری مہینے
نمبر شمار مہینا
1 محرّم یا محرم الحرام
2 صفر یا صفر المظفر
3 ربیع الاول
4 ربیع الثانی
5 جمادی الاول
6 جمادی الثانی
7 رجب یا رجب المرجب
8 شعبان یا شعبان المعظم
9 رمضان یا رمضان المبارک
10 شوال یا شوال المکرم
11 ذوالقعدۃ
12 ذوالحجۃ

ہفتے دے دن

[سودھو]
عربی انگریزی مالٹی ترکی صومالی فارسی اردو ہندی ملیالم بنگلہ کنڑا عبرانی انڈونیشیائی مالے فلپائنی پشتو تامل تیلگو کشمیری ہاوسا یوروبا
1 (Yaum) al-Aḥad
الأحد
(first day)
Sunday Il-Ħadd Pazar Axad
احد
Yek-Shanbeh
یکشنبہ
Itwaar
اتوار
Ravivaar
रविवार
ഞായര്‍
ñaayar
Robibar
রবিবার
Bhaanuvaara / Ravivaara / Aadityavaara
ಭಾನುವಾರ / ರವಿವಾರ / ಆದಿತ್ಯವಾರ
Yom Rishon
יום ראשון
Minggu Ahad Linggo اتوار/يوه نۍ Yawanay/itwar ஞாயிற்றுக்கிழமை
gyayitrukkilamai
ఆదివారం
Aadivaaram
A'ath'war Lahadi Ọjọ́ Àìkú
2 (Yaum) al-Ithnayn
الاثنين
(second day)
Monday It-Tnejn Pazartesi Isniin Do-Shanbeh
دوشنبہ
Piir
پير
Somvaar
सोमवार
തിങ്കള്‍
thiṅkal
Shombar
সোমবার
Somavaara
ಸೋಮವಾರ
Yom Sheni
יום שני
Senin Isnin Lunes ګل/دوه نۍ Dwanay/gul திங்கட்கிழமை
thingatkkilamai
సోమవారం
Somavaaram
Chender'r'war Litinin Ọjọ́ Ìṣẹ́gun
3 (Yaum) ath-Thalaathaaʼ
الثلاثاء
(third day)
Tuesday It-Tlieta Salı Talaado Seh-Shanbeh
سہ شنبہ
Mangal
منگل
Mangalvaar
मंगलवार
ചൊവ്വ
chovva
Monggolbar
মঙ্গলবার
Mangalavaara
ಮಂಗಳವಾರ
Yom Shlishi
יום שלישי
Selasa Selasa Martes نھہ/منځنۍ Manzanay/nahia செவ்வாய்க்கிழமை
sevvaikkilamai
మంగళవారం
Mangalavaaram
Bo'um'war Talata Ọjọ́ Ìṣẹ́gun
4 (Yaum) al-Arba‘aa’
الأربعاء
(fourth day)
Wednesday L-Erbgħa Çarsamba Arbaco
أربعو
Chahar-Shanbeh
چہارشنبہ
Budh
بدھ
Budhvaar
बुधवार
ബുധന്‍
budhan
Budhbar
বুধবার
Budhavaara
ಬುಧವಾರ
Yom Revi'i
יום רביעי
Rabu Rabu Miyerkules شورو/څلنۍ Salanay/shoro புதன்கிழமை
buthankilamai
బుధవారం
Budhavaaram
Bo'dh'war Laraba Ọjọ́-rírú/Ọjọ́rú
5 (Yaum) al-Khamīs
الخميس
(fifth day)
Thursday Il-Ħamis Perşembe Khamiis Panj-Shanbeh
پنجشنبہ
Jumeh‘raat
جمعرات
Guruvaar / Brahaspativaar
गुरुवार
വ്യാഴം
vyazham
Brihôshpotibar
বৃহস্পতিবার
Guruvaara
ಗುರುವಾರ
Yom Khamishi
יום חמישי
Kamis Khamis Huwebes زيارت/پنځنۍ Panzanay/ziyarat வியாழக்கிழமை
viyalakkilamai
గురువారం
Guruvaaram
Bres'war Alhamis Ọjọ́bọ̀/Ọjọ́ Àṣẹ̀ṣẹ̀ Dáyé
6 (Yaum) al-Jumu‘ah
الجمعۃ
(gathering day)
Friday Il-Ġimgħa Cuma Jimco Jom‘e / Adineh
جمعہ / آدينہ
Juma‘h
جمعہ
Shukravaar
शुक्रवार
വെള്ളി
veḷḷi
Shukrobar
শুক্রবার
Shukravaara
ಶುಕ್ರವಾರ
Yom Shishi
יום ששי
Jumat Jumaat Biyernes جمعہ/ادینہ Adina/juma வெள்ளிக்கிழமை
vellikkilamai
శుక్రవారం
Shukravaaram
Jum'mah Juma'a Ọjọ́ Ẹtì
7 (Yaum) as-Sabt
السبت
Is-Sibt
Saturday Is-Sibt Cumartesi Sabti Shanbeh
شنبہ
Hafta /
ہفتہ
Shanivaar
शनिवार
ശനി
shani
Shonibar
শনিবার
Shanivaara
ಶನಿವಾರ
Yom سبت
יום שבת
Sabtu Sabtu /khali Sabado Sabtu சனிக்கிழமை
sanikkilamai
శనివారం
Shanivaaram
Butt'war alah Asabar Ọjọ́ Àbá Mẹ́ta

اہ‏م تواریخ

[سودھو]
اہ‏م تواریخ
تریخ واقعہ
1محرّم اسلامی سال دا پہلا دن تے عمر فاروق دا یوم وفات
10محرّم وفات حسین يوم عاشوراء
28 صفر رحلت حضور سرورکائنات محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم تے وفات حسن
12 ربیع الاول ولادت رسول اکرم صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم۔ بعض روایات دے مطابق 9 ربیع الاول تے بعض دے مطابق 17 ربیع الاول
22 جمادی الثانی ابو بکر صدیق نے وفات پائی
13رجب ولادت علی ابن ابی طالب
27 رجب واقعہ معراج
15 شعبان شب برات تے قبلہ تبديل كرنے دا حكم
3 رمضان فاطمۃ الزھراء نے وفات پائی
17 رمضان عائشہ بنت ابی بکر نے وفات پائی تے غزوہ بدر پیش آیا
19 رمضان علی ابن ابی طالب اُتے قاتلانہ حملہ
21 رمضان وفات علی ابن ابی طالب
27 رمضان شب قدر۔ ویسے ایہ رمضان د‏‏ی آخری راتاں وچ کسی وی طاق رات وچ ہو سکدی اے
یکم شوال عید الفطرتے عمرو بن العاص د‏‏ی وفات
7 شوال غزوہ احد پیش آیا
23 شوال غزوہ خندق پیش آیا
5 ذوالحجۃ غزوہ سویق پیش آیا
10 ذوالحجۃ عید الاضحیٰ تے آخرى وحی دا نزول
18 ذوالحجۃ عثمان غنی دا یوم وفات

ہجری تو‏ں عیسوی تریخ وچ منتقلی

[سودھو]

قمری ہجری تو‏ں عیسوی تریخ وچ منتقلی دا اک آسان طریقہ ایہ اے کہ ہجری سال نو‏‏ں 0.970224 تو‏ں ضرب داں تے اس وچ 621.5774 جمع کر دتیاں۔ جواب وچ اعشاریہ تو‏ں پہلے جو حصہ اے اوہ سال نو‏‏ں ظاہر کريں گا۔ جے اعشاریہ دے بعد والے حصے نو‏‏ں 365 تو‏ں ضرب دے دتی جائے تاں جواب وچ انہاں دناں د‏‏ی تعداد آ جائے گی جِنّے دناں دے بعد اس عیسوی سال وچ یکم محرم ہوئے گی۔ ایہ اعداد و شمار اک یا دو دن دے فرق تو‏ں معلوم ہون گے کیونکہ اک ہی وقت وچ دنیا دے مختلف حصےآں وچ دو مختلف اسلامی تاریخاں ممکن نيں۔ 0.970224 اصل وچ عیسوی سال دے حقیقی دورانیہ نو‏‏ں ہجری سال دے حقیقی دورانیہ پرتقسیم کرنے تو‏ں حاصل ہُندا ا‏‏ے۔
مثال دے طور اُتے جے 1428 نو‏‏ں 0.970224 تو‏ں ضرب داں تے اس وچ 621.5774 جمع کر دیؤ تاں جواب وچ 2007.057272 حاصل ہوئے گا جس دا مطلب ایہ اے کہ 1428 ہجری سن 2007 عیسوی وچ شروع ہوئے گا۔ جے 2007.057272 دے اعشاریہ دے بعد والے حصے نو‏‏ں 365 تو‏ں ضرب دتی جائے تاں 20.9 حاصل ہوئے گا جس دا مطلب ایہ اے کہ یکم محرم 1428 ہجری دنیا دے کچھ حصےآں وچ 20 جنوری 2007 عیسوی تے کچھ حصےآں وچ 21 جنوری 2007 عیسوی نو‏‏ں شروع ہوئے گا۔ یاد رہے کہ چونکہ عیسوی تقویم وچ تبدیلیاں آندی رہی نيں اس لئی 1500 عیسوی تو‏ں پہلے د‏‏ی تاریخاں تو‏ں یکم محرم دا حساب لگانے دے لئی 365 تو‏ں ضرب دینے دے بعد تن تفریق کرنا ضروری ا‏‏ے۔


حوالے

[سودھو]
  1. Watt، W. Montgomery. "Hidjra". In P.J. Bearman، Th. Bianquis، C.E. Bosworth، E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912. 

ہور دیکھو

[سودھو]

باہرلے جوڑ

[سودھو]