Wikipedysta:Natalia2323/brudnopis

Plac "Yagan" w Perth

Kultura grupy ludności Noongar

Nazwa Noongar oznacza „osoby żyjące w południowo-zachodniej części Zachodniej Australii” lub nazwa „pierwotnych mieszkańców południowo-zachodniej części Zachodniej Australii” i należą do jeden z największych grup aborygenów w Australii. Dowody archeologiczne dowodzą, że ludność grupy Noongar zamieszkiwała na tym obszarze co najmniej od 45 000 lat. Ludność kultury Noongar zamieszkuje południowo – zachodnia cześć Australi. To miejsce ma olbrzymie znaczenie dla tej ludności, która była związana z ta ziemia w przeszłości, teraźniejszości i będzie w przyszłości (kura, yeye and boorda). Noongar kraj (boodjar) rozciąga się od północy Zatoki Jurien, w głąb lądu na północ od Moora i aż do południowego wybrzeża między Zatoką Bremer i na wschód od Esperance. Jest zdefiniowany przez 14 różnych obszarów o zróżnicowanym położeniu geograficznym i 14 grup dialektalnych. Termin Noongar (Nyungah, Noongah) tłumaczy się jako „człowiek” lub „osoba” i odnosi się do języków używanych w całym regionie, które są znane pod wspólną nazwą

Kultura i tradycje grupy Noongar

Tradycyjne powitanie (Wanjoo boodjar)

Wanjoo boodjar jest tradycyjnym powitaniem i protokołem kulturowym ludności grupy Noongar. Istnieje on od czasów początku wszechświata (Nyittiny) . Ceremonia "Wanjoo Boogar" to symboliczne uznanie i rozpoznanie praw mieszkańców Noongar. Oddanie szacunku dla tej kultury, szacunek dla ich praw i dla kraju. Ziemia, wodna i tradycyjne miejsca kulturowe pełnią bardzo ważną rolę dla ludności kultury Noongar. Są to miejsca symbolicznie powiązanie z przeszłością i zapewniają bezpieczeństwo i szacunek dla osób przybywających. Ceremonie powitania maja ogromne znacznie w kulturze ludności Noongar. Jest to bardzo uroczysta ceremonia uznanie praw grupy Noongar do ziemi i ich tradycji.

Krotki film przedstawiający tradycyjne powitanie w języku angielskim i w języku Noongar:

https://www.noongarculture.org.au/welcome-to-country/

Wiedza grupy kulturowej Noongar

Wanju Wanju Kaartdijin Noongar jest to wprowadzenie do wiedzy ludności grupy Noongar. Kaartdijin w jezyku Noongar znaczy tradycyjną wiedzę, która jest przekazywana

z pokolenia na pokolenie.

Mapa grup kulturowych Noongar

Miejsce zamieszkania

Walyalup (Fremantle)

Położenie geograficznie

Noongar boodja oznacza kraj Noongar. Mapa po prawej stronie przedstawia południowo - zachodnią cześć Australii z grupami kultury Noongar.

Walyalup Fremanlte, nazwa w jezyku Noongar - Walyalup. To miejsce ma ogromne znaczenie dla grupy kultury Noongar - ludności Whadjuk.

Sześć sezonów pogodowych kultury Noongar (w jezyku angielskim)

Sześć sezonów pogodowych (Bonar)

Ludność kultury Noongar tradycyjnie polowała i zbierała żywność zgodnie z sześcioma porami roku (bonar). W języku Noongar są one nazywane: Bunuru, Djeran, Makuru, Djilba, Kambarang i Birak i są określone przez zmiany pogodowe. Tradycyjnie pory roku odgrywały bardzo duże znaczenie i określały które zasoby zwierząt i roślin są danym czasie obfite. Ludzie kultury Noongar mogli odczytywać te znaki dzięki oznakom przyrody, na przykład kiedy nadchodzi pora zbiorów . Ta wiedza jest wciąż obecna i wykorzystana w tradycyjnych rytuałach.

Noongar identyfikują sześć sezonów pogodowych w ciągu roku kalendarzowego przez następujące zmiany; wzorce pogodowe, zachowanie ptaków (djert ), cykle wzrostów roślin (niran) i poruszanie się gwiazd na niebie (djinda). Wiedza o sześciu sezonów pogodowych (bonar) nadal odgrywa bardzo ważną rolę w sposobie, w jaki Noongar pielęgnują i chronią swoja ziemie (boodja), zapewnia to wyraźne zmiany we wzroście roślinności (niran) i równowagę ekosystemów.

Niestety dominacja nowoczesnego rolnictwa zaburza ta równowagę.

Jezyk grupy kulturowej Noongar

Noongar to język używany we wszystkich grupach kulturowych. Kraj Noongar rozciąga się od południa miasta Geraldton do Esperance. Ten obszar obejmuje cały południowo-zachodni cześć zachodniej Australii. W czasie osadnictwa europejskiego istniało od 3 do 15 dialektów języka Noongar. Różnica między tymi dialektami jest niewielka, głównie na poziomie wymowy. Są to podobne słowa, ale z jedną lub dwiema różnicami dźwiękowymi Grupa językowa Djiraly: Północ - wokół Perth i na równinie przybrzeżnej na północ do rzeki Moore i w głąb lądu do Nowej Nursji i na wschód przez dzisiejszy region znanego jako: “wheat-belt”. Grupa językowa Kongal-marawar: południowo-zachodnia - rzeka Murray na wschód do Kojonup i na południe do Augusta. Grupa językowa Kongal-boyal: południowo-wschodnia - położona od miasteczka Denmark i Albany na dalekim południu, na wschodzie prawdopodobnie aż do Esperance i Ravensthorpe, a na północ ciągnąca się przez dzisiejszy region “wheat-belt.

Noongar jest oficjalnym językiem grupy aborygeńskiej zamieszkującej południowo- zachodnia cześć Zachodniej Australii.

Kalka słów w jezyku Noongar:

• kaya – witam, cześć
• wanjoo – witam
• nidja/yimniny – tutaj
• djurapin – szczęśliwy/szczęśliwa
• nyininy/nyin –usiąść
• nih/ni – słuchać
• kaartdijin – nauka, wiedza przekazywana przez pokolenia.

Tradycyjne przywitanie w języku Noongar: Kaya noonakoort. Wandju, wandju, nidja Noongar Boodja. Nguny djurapin, nguny koort djurapin wanganiny noonakoort.Nyininy, nih wer kaartdjinin Noongar wangkiny. Noonakoort kaartdijin wangkiny deman, maam, ngarnk wer boordier kura kura.

• Tlumaczenie:

“Noongar przesłanie z przeszłości, dnia obecnego, wczorajszego i z przyszłości Witamy serdecznie wszystkich. Witamy w kraju Noongar. Cieszymy się, nasze serce z radością rozmawia z Wami. Usiądźcie, słuchajcie i uczcie się języka Noongar. My, ludzie Noongar, dawno temu przekazaliśmy naszą wiedzę poprzez tradycję ustną od naszych dziadków, ojców, matek i przywódców Noongar".

"Boorna Waanginy" festiwal w Perth. 2018

Projekt kulturowy: "Drzewa które mówią" Boorna Waanginy

Część Festiwalu w Perth w 2018. "Historie snów są wyświetlane w nocy w niesamowitej florze "Kings Park" podczas festiwalu, zmieniając otoczenie parku w zapierającą dech w piersiach grę cieni z dawno utraconej epoki".

Krótki film z festiwalu w Perth w 2018 roku: https://www.perthfestival.com.au/experience/boorna-waanginy-2

Artysta Noongar. Olman Walley.

Duchowość i wierzenia

Duchowość Noongar jest głęboko zakorzeniona i powiązana z kulturowym krajobrazem ziemi i związku między światem ludzkim i duchowym. Wszystko w Noongar rozległym krajobrazie ma sens i cel. Życie to sieć wzajemnych relacji, w której mężczyźni i kobiety (maam i yok) i natura są partnerami a przeszłość (kura) jest zawsze połączona z teraźniejszością (yey). Poprzez sztukę, muzykę i taniec (koroboree / kobori) ludność Noongar oddają szacunek dla przodków, a jednocześnie wzmacniane są i kultywowane systemy wierzeń. Połączenie z naturą i krajem (boodja) ludności Noongar oznacza bliski związek z istotami duchowymi związanymi z ziemią. Wyraża się tą tradycję poprzez troskę o ziemie (boodja) i ustne przekazywanie tradycji Noongar.

Rytuał rzucania piasku do rzeki

W czasie tradycyjnych ceremonii Noongar odwiedzają rzekę lub zbiornik wodny, wrzucają do wody garść piasku. Jest to tradycja w której następuje nawiązanie kontaktu z duchem Waugal. Noongar postrzegają rzeki i inne zbiorniki wodne jako bezpośrednio związany z dobrostanem Waugal. Częścią tradycji Noongar jest troska o kraj i krajobraz kulturowy. Jest on zapewnienie, gdy wodne zbiorniki gdzie przebywa Waugal nie zostaną zakłócone. Jeśli zbiornik wodny zostanie zakłócony, oznacza to również zakłócenie spokoju Waugal. Brak kontynuowania tej tradycji może spowodować liczne szkody i liczne nieszczęścia. Kiedy ten zwyczaj jest zachowany, woda jest bezpieczna i można w niej plywac ( djabooly-djabooly), pić wodę ( djoriny), łowić ryby (gil-git) lub spotkać żółwie (yakkan, yakkinn, ya-gyne).

Medycyna naturalna

Ziołolecznictwo

Lecznicze zioła.

Balga w Parku Narodowym "Bibbulmun".