Wikipedysta:Circusgirlpl/Cyrk współczesny

Cyrk współczesny (znany również jako nowy cyrk, w krajach francuskojęzycznych znany jako nouveau cirque i cirque contemporain) to gatunek sztuk scenicznych rozwinięty pod koniec XX wieku, w którym historia lub motyw są przedstawiane za pomocą tradycyjnych dyscyplin cyrkowych. Ten rozpoznawalny gatunek może kojarzyć się varieté (formatu znanego w USA jako wodewil), ponieważ w tego typu przedstawieniach zwierzęta są rzadko wykorzystywane, a tradycyjne umiejętności cyrkowe są mieszane z zastosowaniem choreografii lub postaciach. W porównaniu z tradycyjnymi cyrkami znanymi z przeszłości, cyrk współczesny przywiązuje większą wagę do ogólnych wrażeń estetycznych, postaci i opowiadanych historii. Częściej również wykorzystuje oświetlenie, oryginalną muzykę i kostiumy jako narzędzia wzmacniające przekaz lub pomagające w opowiedzeniu historii.

Historia

Fragment spektaklu Dralion autorstwa Cirque du Soleil.Wiedeń, 2004.

Początki ruchu cyrku współczesnego datuje się na okres od wczesnych lat 70. do połowy lat 80. XX wieku, głównie we Francji, w Wielkiej Brytanii i Australii oraz na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Czerpał on z ruchu teatralnego „nowej fali” oraz teatru ulicznego, a także z tradycyjnego cyrku.

Wcześni pionierzy nowego cyrku to: The Royal Lichtenstein Quarter-Ring Sidewalk Circus założony w San Jose w Kalifornii w 1969 roku przez Nicka Webera; Circus Oz stworzony w Australii w 1977 roku, Pickle Family Circus założony w San Francisco w 1975 roku; Ra-Ra Zoo powstały w 1984 roku w Londynie; Nofit State Circus założony w 1984 roku w Walii; Cirque du Soleil założony w Quebecu w 1984 roku; Cirque Plume (1984) i Archaos (1986) z Francji.

Nowsze przykłady to: Cirque Éloize (założony w Quebecu w 1993 roku); nowojorski Bindlestiff Family Cirkus (1995); szwedzki Cirkus Cirkör (1995); Flam Chen z Arizony (1996); Teatro ZinZanni założony w Seattle w 1998); zachodnioafrykański Baobab Circus (koniec lat 90.), Les 7 doigts de la main z Montrealu (założony w 2002 roku); Vau De Vire Society z San Francisco, Wanderlust Circus z Portland w stanie Oregon, Circa z Australii (2004), Cirque Mechanics (2004), The Fox and Beggar Theater z Asheville w Karolinie Północnej (2013), amerykańskie grupy cirque noir Lucent Dossier Experience (2004), PURE Cirkus (2004), Red Light Variety Show of Boise z Idaho (2008) oraz Recirquel Company z Budapesztu (2012).

Gatunek ten reprezentują także inne trupy cyrkowe, takie jak Circus Smirkus z Vermontu (założony w 1987 roku przez Roba Mermina), Le Cirque Imaginaire (później przemianowany na Le Cirque Invisible; oba cyrki zostały założone i były prowadzone przez Victorię Chaplin, córkę Charliego Chaplina), Tiger Lillies i Dislocate. Skewed Circus z północnej Anglii łączy punk, rap, muzykę taneczną, komedię i akrobatykę, aby zapewnić młodej miejskiej publiczności rozrywkę „pop-cyrkową”.

Można sugerować, że połączenie tradycyjnej sztuki cyrkowej ze współczesną estetyką i technikami teatralnymi wzbudziło zainteresowanie cyrkiem wśród szerszej publiki. Bez wątpienia najbardziej znana jest historia sukcesu Cirque du Soleil, kanadyjskiej firmy cyrkowej, której szacowany roczny przychód przekroczył w 2018 roku 840 milionów dolarów amerykańskich, i której spektakle w duchu nouveau cirque obejrzało prawie 90 milionów widzów w ponad 450 miastach zlokalizowanych w 60 krajach na całym świecie.

Charakterystyka

Cyrk współczesny czasem łączy tradycyjne dyscypliny cyrkowe i techniki teatralne, aby za ich pomocą przedstawić historię lub wybrany motyw. Występy mogą wykorzystywać dziedziny takie jak akrobatyka, żonglerka, akrobatyka powietrzna, aktorstwo, komedia, iluzja, muzyka i wiele innych. Współczesne produkcje cyrkowe są wystawiane w teatrach lub w namiotach rozbijanych w plenerze. Muzyka jest często komponowana wyłącznie na potrzeby danej produkcji, a wpływy estetyczne czerpią w równym stopniu ze współczesnej kultury, co z tradycji cyrkowej. Numery z udziałem zwierząt pojawiają się w cyrku współczesnym rzadziej niż w tradycyjnym. Funkcję płynnych przejść między poszczególnymi numerami mogą pełnić krótkie scenki teatralne lub gagi w wykonaniu klaunów, przez co rola tradycyjnego konferansjera staje się zbędna.

Poniżej można znaleźć tabelę porównującą kilka aspektów tradycyjnych i współczesnych przedstawień cyrkowych.

	Cyrk tradycyjny	Cyrk współczesny
Wykonawcy	Rodziny cyrkowe	Artyści wykształceni w specjalistycznych szkołach lub będący samoukami
Typowy format inscenizacji	Siedzenia dla publiki rozmieszczone na wielu poziomach wokół owalnej lub okrągłej areny zwanej maneżem, pod dużym namiotem cyrkowym	Występy są prezentowane na scenie typu proscenium lub en ronde, pod namiotem, na ulicy lub w innych przestrzeniach
Typowy format produkcji	Seria widowiskowych numerów prowadzonych przez konferansjera pełniącego rolę podobną do mistrza ceremonii	Seria teatralnych aktów opartych na postaciach i powiązanych ze sobą poprzez narrację lub abstrakcyjny temat
Typowa muzyka	Marsze, walce itp. Celem muzyki jest podniesienie poziomu energii i stworzenie atmosfery spektaklu	Różnorodne gatunki i nastroje. Muzyka pomaga także w zbudowaniu dramaturgii tematów, postaci i/lub narracji