Przejdź do zawartości

Wieloszpon pawi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wieloszpon pawi
Polyplectron malacense[1]
(Scopoli, 1786)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

grzebiące

Rodzina

kurowate

Podrodzina

bażanty

Plemię

Polyplectronini

Rodzaj

Polyplectron

Gatunek

wieloszpon pawi

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Wieloszpon pawi (Polyplectron malacense) – gatunek dużego ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Występuje na Półwyspie Malajskim. Zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał Giovanni Antonio Scopoli w 1786 na podstawie holotypu z Malakki. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Pavo malacensis[3][4]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza wieloszpona pawiego w rodzaju Polyplectron[5]. Uznawany był za blisko spokrewnionego z wieloszponami: lśniącym (P. napoleonis) i białobrodym (P. schleiermacheri); wymagane są jednak dalsze badania[4]. IOC uznaje gatunek za monotypowy[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi u samca 50–53 cm (na ogon przypada 24–25 cm), u samicy 40–45 cm (z czego ogon stanowi 18–19 cm); masa ciała samca 581–680 g, samicy 455–540 g[4]. Wymiary szczegółowe u samców: długość skrzydła 200–215 mm, długość ogona 240–250 mm, długość skoku 65 mm; u samic: długość skrzydła 180–185 mm, ogona 180–190 mm, skoku 60 mm. Występuje dymorfizm płciowy w upierzeniu; samice są mniejsze, bardziej matowe ze szczątkowym czubem. Plamki w górnej części grzbietu i na skrzydłach mniejsze, a te na pokrywach nadogonowych i sterówkach są niebieskie. Głowa, w tym czub, niebieskozielona, metalicznie połyskująca. Czoło i boki głowy pokrywają jasnoszare i czarne paski. Część pokryw usznych fioletowoczarna; obrzeżają czerwonawą nagą skórę z przodu głowy. Gardło jasnoszare. Spód ciała pokryty brązowymi i czarnymi prążkami, środek piersi jaśniejszy, z czarnymi i płowymi paskami. Wierzch ciała, w tym ogon i skrzydła płowobrązowe, upstrzone czarnymi kropkami. W górnej części grzbietu, na barkówkach, pokrywach skrzydłowych przed końcami piór występują niebieskie oka z czarnymi i płowymi krawędziami. Lotki I rzędu matowoczarne, bez wzorów. Wydłużone pokrywy nadogonowe i sterówki mają przed końcami zielone, metalicznie połyskujące oka z czarnymi i płowymi krawędziami[6]. Dziób i nogi czarniawe[7].

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Wieloszpony pawie występują na Półwyspie Malajskim, niemal wyłącznie na południe od przesmyku Kra, w południowej Tajlandii i kontynentalnej części Malezji. Najprawdopodobniej wymarłe w Tajlandii. Doniesienia o występowaniu na Sumatrze i w Mjanmie nie zostały potwierdzone[4].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Środowiskiem życia wieloszponów pawich są nizinne lasy dwuskrzydlcowatych, odnotowywane bywały również w dojrzałych lasach wtórnych. Najprawdopodobniej występują jedynie na obszarach płaskich lub lekko pofałdowanych, nie zaś na zboczach. Lubią gęsty podszyt, szczególnie bogaty w niewielkie palmy. Zwykle występują na wysokości 15–80 m n.p.m., odnotowywane były do 300 m n.p.m. Są to ptaki ostrożne i trudne do zaobserwowania. Najłatwiej ich obecność stwierdzić po głosach lub obszarach oczyszczonych z roślin przez samce, na których później tokują. Pożywieniem tych ptaków są owady i ich larwy, które pozyskują z podłoża. Odpoczywają samotnie 3–4 m nad ziemią[6].

Okres lęgowy zmienny, prawdopodobnie zależy od dostępności pokarmu; gniazda znajdywano w marcu, kwietniu i sierpniu. Jedno ulokowane było w zagłębieniu w mierzącej 1,4 m wysokości termitierze, dwa na ziemi wśród opadłych liści, a jedno pod osłoną powalonego drzewa. Wieloszpony pawie są poligyniczne. Zniesienie liczy tylko 1 jajo, co wyróżnia je na tle rodziny. Inkubacja w niewoli trwa 22–23 dni[6]. Młode są w pełni opierzone po 3 tygodniach życia[7].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje wieloszpona pawiego za gatunek zagrożony (EN, Endangered) od 2022 roku; wcześniej, od 1994 był uznawany za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable). Obecna liczebność populacji nie jest szacowana, wcześniej była szacowana na 2,500-9,999 dorosłych osobników, a jej trend jest spadkowy. Zagrożeniem dla tych ptaków jest wycinka lasów na nizinach i przekształcanie ich terenów w obszary rolnicze. Do wyginięcia w Tajlandii najprawdopodobniej przyczynił się odłów na mięso lub dla rozrywki oraz na handel[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Polyplectron malacense, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Polyplectron malacense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. G. A. Scopoli: Deliciae florae et faunae Insubricae. T. 2. 1787, s. 93.
  4. a b c d McGowan, P.J.K. & Kirwan, G.M.: Malay Peacock-pheasant (Polyplectron malacense). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-25].
  5. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Pheasants, partridges, francolins. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-01]. (ang.).
  6. a b c Steve Madge, Phil McGowan: Pheasants, Partridges and Grouse. A Guide to the Pheasants, Partridges, Quails, Grouse, Guineafowl, Buttonquails and Sandgrouse of the world. Christopher Helm, 2002, s. 334–335. ISBN 978-1-4081-3565-5.
  7. a b Jacek Twardowski, Kamila Twardowska: Ptaki świata. Szczegółowe opisy 800 gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2016, s. 321. ISBN 978-83-8059-276-6.
  8. Malay Peacock-pheasant Polyplectron malacense. BirdLife International. [dostęp 2022-08-23].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]