Wiązowna
52°10′18″N 21°18′24″E/52,171667 21,306667| wieś | |
 Kościół pw. św. Wojciecha | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
2490[2] |
| Strefa numeracyjna |
22 |
| Kod pocztowy |
05-462[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WOT |
| SIMC |
0010100[4] |
Położenie na mapie gminy Wiązowna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu otwockiego  | |
| 52°10′18″N 21°18′24″E/52,171667 21,306667[1]
| |
| Strona internetowa | |
Wiązowna .– wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Wiązowna[5][4].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 1057775 | Annopol | część wsi |
| 1057841 | Piekło | część wsi |
| 1057864 | Płachta | część wsi |
| 0010116 | Wiązowna Kościelna | część wsi |
| 1058036 | Zdroja | część wsi |
Miejscowość jest siedzibą gminy Wiązowna. Wieś dzieli się na trzy sołectwa: Wiązownę Gminną (871 mieszkańców), Wiązownę Kościelną (1478 mieszkańców) oraz Osiedle Parkowe (141 mieszkańców)[2].
Wieś jest siedzibą Kościoła rzymskokatolickiej parafii św. Wojciecha Biskupa i Męczennika w Wiązownie[6]. W Wiązownie Kościelnej przy ulicy Kościelnej znajduje się kościół, wybudowany w latach 1794–1797[7].
Wieś szlachecka Wiezowno położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego[8]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa warszawskiego.
Bogactwem Wiązowny jest przyroda; ponad 70% obszaru całej gminy objęte jest różnego rodzaju formami ochrony (rezerwaty przyrody, Mazowiecki Park Krajobrazowy itp.). Obszary chronionego krajobrazu, które obejmują swoim zasięgiem większość terenów leśnych, łąkowych i polnych, położone są w centralnej i południowej części gminy. Ochroną objęte są również rzeki Świder i Mienia wraz z dolinami (pow. 238 ha).
Co roku w Wiązownie odbywa się półmaraton Wiązowski.
Zespół pałacowo-parkowy
[edytuj | edytuj kod]We wsi znajduje się zespół pałacowo-parkowy Lubomirskich, później Branickich, Potockich, Radziwiłłów, Mostowskich, Maltzhanów, Szlenkierów i Neumanów, powstały w XVIII w. 6 maja 1809 roku książę Józef Poniatowski ogłosił tu odezwę „Do Polaków w zaborze austriackim”. Walory zespołu pałacowo-dworskiego były inspiracją do opisów z powieści „Trędowata” Heleny Mniszkówny, a w latach 30. XX wieku kręcono tu sceny do znanych obrazów polskiego kina, takich jak „Ułan księcia Józefa” i „Trędowata”. We wrześniu 1939 r. kwaterowała tu grupa operacyjna gen. Władysława Andersa. W czasie okupacji, w pałacu urzędowali Niemcy budujący okoliczne fortyfikacje. W czasach PRL gościło w jego murach wiele instytucji, m.in. szkoła rolnicza, ośrodek szkolenia ZMP, ośrodek kolonijny Urzędu Rady Ministrów. Po 1981 r. obiekt został przejęty przez Urząd Gminy. Znalazły się tu: ośrodek zdrowia, apteka i klasy szkoły podstawowej. W okresie transformacji lat 90., zespół pałacowo-parkowy przechodził w kolejne prywatne władania, m.in. w posiadanie firmy Polska Grupa Interim (2002). Pałac otacza park krajobrazowy o pow. 4,5 ha, projektu Waleriana Kronenberga, z kilkoma pomnikowymi drzewami (m.in. dąb szypułkowy o obwodzie 557 cm i wysokości 25 m[9]).
1 stycznia 2014 do Wiązowny przyłączono sąsiednią Wiązownę Kościelną, w tym jej integralne części: Annopol, Piekło, Płachta i Zdroja[10].
Kościół pod wezwaniem św. Wojciecha
[edytuj | edytuj kod]Kościół parafialny pw. św. Wojciecha powstał z fundacji właścicielki dóbr wiązowskich, miecznikowej litewskiej Marii z Lubomirskich Radziwiłłowej. Budynek został oddany do użytku w 1797 roku. Stanął na miejscu dawnego drewnianego kościółka, wzniesionego w 1580 roku z fundacji starosty czerskiego Wojciecha Radzymińskiego. Nawa główna jest trójprzęsłowa, o rzucie prostokąta i o ściętych wewnątrz narożach. Od zachodu przylega do niej kruchta z chórem, od wschodu natomiast, węższe prezbiterium. Na ścianie frontowej znajduje się monumentalny, czterokolumnowy portyk joński, zwieńczony trójkątnym szczytem z okiem opatrzności. Na prawej ścianie od strony południowej, znajduje się namalowany (prawdopodobnie przez Antoniego Brodowskiego przebywającego w Wiązownie w 1820 roku) obraz „Ukrzyżowanie”.
Transport
[edytuj | edytuj kod]Przez Wiązownę przebiega droga wojewódzka nr 721 (Duchnów – Józefów – Konstancin-Jeziorna – Piaseczno – Nadarzyn), natomiast obwodnicą przebiega droga krajowa nr 17 (Warszawa – Garwolin – Lublin – Zamość – Hrebenne).
Przez miejscowość przebiegają linie podmiejskie warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego:
| Linia | Rodzaj linii | Pętla początkowa | Pętla końcowa | Częstotliwość (szczyt/międzyszczyt/sobota i święto) |
|---|---|---|---|---|
| 720 | podmiejska stała | Wiatraczna | Rzakta | 90/120/150 |
| 722 | podmiejska stała | Wiatraczna | Osiedle Radiówek | 30-90/180/60-120 |
| 730 | podmiejska stała | Wiatraczna | Brzeziny | 90/120/180 |
Ludzie związani z Wiązowną
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 145543
- ↑ a b Strona gminy. Demografia. Stan ludności w dniu 31.12.2023
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1446 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ Oficjalna strona Gminy Wiązowna. wiazowna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-02)]..
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 5: Mazowsze, Warszawa 1895, s. 251.
- ↑ Kałuszko Jacek, Ajdacki Paweł: Otwock i okolice. Pruszków: Oficyna Wydawnicza REWASZ, 2006.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2013 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz ustalenia nazwy obiektu fizjograficznego (Dz.U. z 2013 r. poz. 1629).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Kałuszko Jacek i Ajdacki Paweł, Otwock i okolice, Oficyna Wydawnicza REWASZ, Pruszków, 2006, ISBN 83-89188-49-X.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Serwis gminy Wiązowna
- Wiązowna, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 279.
- Wiązowna i okolice – przeszłość i teraźniejszość. wiazowna.info.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-28)].
- Wiązowna Kościelna – cmentarz parafialny. cmentarzeswiata.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. Zdjęcia
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Części wsi |
|
| Nieoficjalna część wsi | |
| Zniesione części wsi |
