Wanilia płaskolistna

Wanilia płaskolistna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Podrodzina	waniliowe
Rodzaj	wanilia
Gatunek	wanilia płaskolistna
	Nazwa systematyczna
	Vanilla planifolia Andrews; Bot.Repos.8:t.538
Synonimy
	Vanilla fragrans Ames;
	Vanilla fragrans Ames;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2018-09 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Wanilia płaskolistna (Vanilla planifolia Andrews) – gatunek pnącza z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Występuje w stanie dzikim w lasach tropikalnych w Ameryce Południowej i Środkowej. Użytkowane są owoce zbierane przed ich dojrzeniem, suszone i preparowane. Zawierają one substancję o charakterystycznym smaku i zapachu – wanilinę.

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek ten występuje naturalnie w strefie tropikalnej Ameryce Południowej i Środkowej. Rośnie między innymi w takich państwach jak Gwatemala, Belize, Kostaryka, Panama, Kolumbia, Wenezuela, Ekwador, Peru oraz Brazylia^[4]. W Brazylii został zaobserwowany w stanach: Amazonas, Amapá, Pará, Alagoas, Bahia, Ceará, Maranhão, Paraíba, Pernambuco, Sergipe, Mato Grosso i Rio de Janeiro^[5].

Morfologia

Pokrój: Liana osiągająca do 10 m długości^[6].
Liście: Mięsiste^[6], sztywne, eliptyczno-lancetowate, całobrzegie, płaskie i jasnozielone.
Kwiaty: Duże, pachnące, o woskowym połysku i kolorze zielonkawo-żółtym, płatki od 5 do 7 cm. Kwitną ok. 8 godzin na dobę. Wanilia kwitnie co dwa, trzy lata; okres kwitnienia trwa ok. 2-3 miesiące. W Meksyku okres kwitnienia przypada od maja do sierpnia. Kwiaty są obupłciowe. Najczęściej każdy kłosokształtny kwiatostan składa się z 10-20 kwiatów.
Owoce: Zielona, strąkokształtna torebka nasienna zawierająca tysiące nasion^[6].

Zastosowanie

Roślina przyprawowa: Źródłem przyprawy są strąkokształtne torebki zbierane w fazie niepełnej dojrzałości. Poddawane są w kilku powtórzeniach suszeniu i fermentacji w wyniku czego przybierają ciemnobrązową barwę i powstaje wanilina. W ten sposób powstają tzw. laski wanilii (nazwa handlowa). Poza tym wanilia używana jest w postaci proszku, olejku lub cukru waniliowego (minimum 27% wanilii). Jest stosowana jako popularna przyprawa w cukiernictwie oraz w przemyśle spożywczym i perfumeryjnym, między innymi do produkcji likierów i przyprawiania czekolady. W wielu zastosowaniach jest obecnie zastępowana przez syntetyczną wanilinę.

Roślina lecznicza: Wanilię stosuje w formie nalewki w stanach gorączkowych oraz zaburzeniach trawienia, a także pomocniczo w blednicy.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-01] (ang.).
↑ Vanilla planifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Vanilla planifolia. Neotropical Flora - Google Map. [dostęp 2017-05-26]. (ang.).
↑ Vanilla planifolia Jacks. ex Andrews. [w:] Lista de Espécies da Flora do Brasil [on-line]. Instituto de Pesquisas Jardim Botânico do Rio de Janeiro. [dostęp 2017-05-26]. (port.).
↑ ^a ^b ^c Ben-Erik VanB.E.V. Wyk Ben-Erik VanB.E.V., Food plants of the world : an illustrated guide, Portland, Or.: Timber Press, 2005, s. 378, ISBN 0-88192-743-0, OCLC 59360314 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-08-01] (ang.).

[iucn-3] Vanilla planifolia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[4] Vanilla planifolia. Neotropical Flora - Google Map. [dostęp 2017-05-26]. (ang.).

[5] Vanilla planifolia Jacks. ex Andrews. [w:] Lista de Espécies da Flora do Brasil [on-line]. Instituto de Pesquisas Jardim Botânico do Rio de Janeiro. [dostęp 2017-05-26]. (port.).

[wyk-6] Ben-Erik VanB.E.V. Wyk Ben-Erik VanB.E.V., Food plants of the world : an illustrated guide, Portland, Or.: Timber Press, 2005, s. 378, ISBN 0-88192-743-0, OCLC 59360314 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]