Przejdź do zawartości

Władykaukaz

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Władykaukaz
Владикавка́з
Дзӕуджыхъӕу
Ilustracja
Panorama Władykaukazu
Herb
Herb
Państwo

 Rosja

Republika

 Osetia Północna

Burmistrz

Ruslanbek Ikajew

Powierzchnia

291,61 km²

Wysokość

680 m n.p.m.

Populacja (2020)
• liczba ludności
• gęstość


303 597[1]
1041,11 os./km²

Nr kierunkowy

(+7) 8672

Kod pocztowy

362000–362999

Tablice rejestracyjne

15

Położenie na mapie Osetii Północnej
Mapa konturowa Osetii Północnej, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Władykaukaz”
Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Władykaukaz”
Ziemia43°01′N 44°39′E/43,016667 44,650000
Strona internetowa

Władykaukaz (ros. Владикавка́з, oset. Дзӕуджыхъӕу) – stolica i największe miasto Republiki Północnej Osetii-Alanii, położone w południowo-wschodniej części kraju, u stóp Kaukazu, nad rzeką Terek. Ludność składa się w większości z Osetyjczyków, Rosjan, Ormian i Gruzinów. We Władykaukazie była duża polska diaspora i kościół. Wcześniej nosiło nazwy Ordżonikidze (1931–1944, 1954–1990) oraz Dzaudżikau (1944–1954).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miasto zostało założone w 1784 jako twierdza w okresie rosyjskiej ekspansji na Kaukazie. Przez wiele lat była ona główną bazą wojskową w regionie. W 1799 zbudowano przez góry tzw. Gruzińską Drogę Wojenną, która łączyła miasto z Gruzją na południu, zaś w 1875 powstała linia kolejowa łącząca miasto z Rostowem nad Donem (Kolej Władykaukaska), która od 1900 uzyskała połączenie z azerbejdżańskim Baku. Władykaukaz stał się głównym centrum przemysłowym regionu, przede wszystkim w zakresie przetwórstwa ropy naftowej.

W czasie wojny domowej miasto było kilkakrotnie przedmiotem walk między siłami białych i czerwonych. W marcu 1918 r. uzbrojone oddziały robotnicze z Groznego wypędziły z niego utworzony po rewolucji lutowej i obaleniu caratu tymczasowy rząd Kozaków terskich (Tersko-Dagestański). Miasto ogłoszono stolicą Tereckiej Republiki Radzieckiej. Latem tego samego roku antybolszewiccy powstańcy kozaccy opanowali Władykaukaz ponownie, lecz w sierpniu zostali z miasta wyparci przez popierające czerwonych oddziały inguskie. Władykaukaz został wówczas poważnie splądrowany[2][3]. W lutym 1919 miasto zajęła Armia Ochotnicza gen. Denikina, by ostatecznie zostać wypartą przez Armię Czerwoną w marcu 1920[3].

W okresie bezpośrednio po I wojnie światowej we Władykaukazie funkcjonowała polska placówka o charakterze konsularnym.

W czasie II wojny światowej w listopadzie 1942 próbowała miasto zdobyć armia niemiecka (operacja Fall Blau), która dotarła do przedmieść, ale została odparta.[4] Był to najdalej wysunięty na południowy wschód punkt frontu wschodniego, do którego dotarły wojska hitlerowskich Niemiec (najdalszy na wschód to osada Terekli-Mekteb)[5].

Od 1931 do 1944, a potem od 1954 do 1990, miasto nosiło nazwę Ordżonikidze (Орджоники́дзе) pochodzącą od nazwiska gruzińskiego bolszewika Sergo Ordżonikidze. W latach 1944–1954 nosiło nazwę Dzaudżikau (Дзауджика́у). Nazwa Władykaukaz oznacza „Rządzący Kaukazem”.

Przynależność administracyjna

[edytuj | edytuj kod]

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Skład narodowościowy i etniczny w latach 1897 i 2010 na podstawie oficjalnych danych rosyjskich:

  1. Rosjanie: 28 831 (65,91%)
  2. Osetyńcy: 2916 (6,67%)
  3. Gruzini: 2527 (5,78%)
  4. Ormianie: 2049 (4,68%)
  5. Polacy: 1408 (3,22%)
  6. Ukraińcy: 1286 (2,94%)
  7. Żydzi: 1034 (2,36%)
  8. Persowie: 818 (1,87%)
  • 2010
  1. Osetyńcy: 209 604 (63,49%)
  2. Rosjanie: 80 945 (24,52%)
  3. Ormianie: 11 697 (3,54%)
  4. Gruzini: 7114 (2,15%)
  5. Ingusze: 3725 (1,13%)
  6. Azerowie: 2212 (0,67%)
  7. Ukraińcy: 1857 (0,56%)
  8. Grecy: 1719 (0,52%)

Religia

[edytuj | edytuj kod]
Kościół ormiański z XIX wieku

Władykaukaz jest od 2011 siedzibą eparchii Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego[7]. Jej katedrą jest sobór św. Jerzego we Władykaukazie[8]. We Władykaukazie znajduje się także czynny Meczet Muchtarowa[9], ormiański kościół św. Grzegorza[10] oraz parafia rzymskokatolicka pw. Wniebowstąpienia Jezusa Chrystusa.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

W mieście i okolicach zlokalizowane są zakłady przemysłu metalurgicznego, chemicznego, drzewnego, elektrotechnicznego, skórzanego i szklarskiego.

Transport

[edytuj | edytuj kod]
Dworzec kolejowy

Oświata

[edytuj | edytuj kod]

Od 1947 w mieście ma swoją siedzibę Północno-Kaukaska Suworowska Szkoła Wojskowa.

Stadion piłkarski

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года [online] [dostęp 2021-03-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-22].
  2. P. Kenez, Red Advance, White Defeat. Civil War in South Russia 1919–1920, New Academia Publishing, Washington DC 2004, ISBN 0-9744934-5-7, s. 125–126.
  3. a b Терская советская республика [online], hrono.ru [dostęp 2018-07-18].
  4. Leonard Drożdżewicz, Pocztówka z Jedwabnego Szlaku, „Znad Wilii”, nr 1 (57), 2014, s. 89, ISSN 1392-9712, indeks 327956.
  5. Wielki atlas historyczny. Wyd. 3. Warszawa: Demart, 2003, s. 126. ISBN 83-89239-57-4. (pol.).
  6. Демоскоп Weekly – Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  7. Владикавказская епархия.
  8. Кафедральный собор святого великомученика и Победоносца Георгия. blagos.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
  9. Ислам в Северной Осетии.
  10. Армяне Владикавказа.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]