Szarota Hoppego

Szarota Hoppego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	Omalotheca / szarota
Gatunek	szarota Hoppego
	Nazwa systematyczna
	Omalotheca hoppeana (W.D.J.Koch) F.W.Schultz & Sch.Bip.; Arch. Fl. 2: 311 (1861)
Synonimy
	Gnaphalium hoppeanum W.D.J.Koch; Gnaphalium supinum subsp. hoppeanum (W.D.J.Koch) Neuman;
	Gnaphalium hoppeanum W.D.J.Koch; Gnaphalium supinum subsp. hoppeanum (W.D.J.Koch) Neuman;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Szarota Hoppego^[4] (Omalotheca hoppeana (W.D.J.Koch) F.W.Schultz & Sch.Bip.^[3]^[5]) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych.

Zasięg występowania

Występuje tylko w Europie na obszarze od Hiszpanii po Ukrainę, gdzie rośnie w górach^[3]: w Alpach, Pirenejach, Górach Kantabryjskich, Karpatach i górach Półwyspu Bałkańskiego oraz na pojedynczych stanowiskach w Apeninach i w Jurze^[6]. W Polsce występuje tylko w Tatrach Zachodnich, skąd podana została z około 15 stanowisk. Większość z nich znajduje się w Czerwonych Wierchach: Ciemniak, Dolina Litworowa, Dolina Małej Łąki, Dolina Mułowa, Gładkie Upłaziańskie, Krzesanica, Małołączniak, Wielka Świstówka, Wielka Turnia. Poza Czerwonymi Wierchami stwierdzono jeszcze jej występowanie na Giewoncie, Grzybowcu, Kominiarskim Wierchu, przełęczy Liliowe, Łysankach i Skupniowym Upłazie^[6].

Morfologia

Łodyga: Prosta, wzniesiona, pojedyncza, o wysokości do 10 cm. Jest gęsto pokryta białoszarymi, wełnistymi włoskami. Oprócz pędu kwiatowego zazwyczaj w kępie występuje wiele pędów płonnych^[6].

Liście: Ulistnienie skrętoległe. Na łodydze występują zwykle 2-4 wąskolancetowate liście. Wszystkie są obustronnie filcowate (na spodniej stronie nieco silniej) i mają szarobiały odcień^[6].

Kwiaty: Kwiatostan złożony: niewielkie siedzące koszyczki tworzące kłos na szczycie pędów. Szeroko błoniasto obrzeżone listki okrywy tworzą 3 szeregi. Pokryte są wełnistymi włoskami. Zewnętrzne żeńskie kwiaty w koszyczku są nitkowate, żółtawobrązowe i wyrastają w jednym szeregu. Wewnątrz koszyczka występuje 4-6 obupłciowych kwiatów rurkowatych. Kielich przekształcony w pierzasty puch kielichowy^[7].

Owoc: Niełupki o długości ok. 1,5 mm z puchem kielichowym^[6].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od lipca do sierpnia. Rośnie w szczelinach skalnych, na półkach i piargach, wyłącznie na wapiennym podłożu^[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla rzędu (O.) Arabidetalia coeruleae^[8]. Liczba chromosomów 2n = 28^[6].

Zagrożenia

Umieszczony w Polskiej czerwonej księdze roślin oraz na polskiej czerwonej liście w kategorii VU (narażony)^[9]^[10]. Gatunek według klasyfikacji IUCN z 2001 jest gatunkiem narażonym na wyginięcie w Karpatach polskich (kategoria VU). W Polsce, mimo że występuje na niewielkim obszarze i nielicznych stanowiskach, bezpośrednio nie jest zagrożony. Wszystkie jego stanowiska znajdują się bowiem na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego, przeważnie na obszarze ochrony ścisłej. Wskazane jednak jest objęcie tych stanowisk monitoringiem^[6].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Omalotheca hoppeana (W.D.J.Koch) F.W.Schultz & Sch.Bip., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-22] .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Kadereit J. W., Albach D.C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych. Warszawa. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).

[powo-3] Omalotheca hoppeana (W.D.J.Koch) F.W.Schultz & Sch.Bip., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-22] .

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[5] Kadereit J. W., Albach D.C., Ehrendorfer F., Galbany-Casals M. i inni. Which changes are needed to render all genera of the German flora monophyletic?. „Willdenowia”. 46, s. 39 – 91, 2016. DOI: 10.3372/wi.46.46105.

[K-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-7] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[8] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych. Warszawa. ISBN 83-01-14439-4.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]