Szablon:Dobry artykuł/archiwum/2010/03

Aktualnie na stronie głównej

Dzikan zaroślowy – gatunek ssaka z rodziny świniowatych, jeden z dwóch gatunków swego rodzaju obok dzikana rzecznego. Występuje w Afryce, w tym także na Madagaskarze. Wiedzie stadny tryb życia, jak swoi krewniacy. W grupie znajduje się od sześciu do dwunastu zwierząt. Należy do nich pojedynczy dorosły samiec, któremu towarzyszy jedna bądź kilka loch wraz z urodzonymi przez nie młodymi. Aktywność dzikana zaroślowego przypada na noc, nie licząc chłodniejszych miesięcy w obrębie chłodniejszych terenów na południu kontynentu, gdzie zwierzę podejmuje aktywność za dnia, kiedy to jest cieplej. W dzień zazwyczaj jednak dzikan zaroślowy wypoczywa, leżąc wśród gęstej roślinności. Może sporządzać sobie gniazdo, na miejsce takie wybiera chłodniejszą część swego areału. Lubianą przez dzikana zaroślowego aktywnością jest wylegiwanie się w bajorkach, od czego nie stronią i inne świniowate. Świetnie pływa, potrafi też szybko biegać. Dziennie przemierza od 0,5 do 6 km. Czytaj więcej…

Inne Dobre Artykuły • Jak pisać w stylu encyklopedycznym?

Archiwum ekspozycji dobrych artykułów

Archiwum artykułów, które zostały umieszczone na stronie głównej w rubryce Dobry Artykuł.

31 marca

Pierwszą komercyjną wytwórnią filmową na świecie była Black Maria. Została wybudowana w 1892 roku przez Williama K.L. Dicksona w West Orange w stanie New Jersey, na terenie, na którym znajdowały się laboratoria należące do Thomas Alva Edison. W latach 1893–1901 produkowano w niej filmy wytwórni Edison Manufacturing Company. Filmy wyprodukowane w tej wytwórni należą do najstarszych w historii filmu. Trwały mniej niż minutę i były pokazywane w kinetoskopach, a od roku 1896 wyświetlane na ekranach. Przez lata na scenie Black Marii filmowane były występy znanych cyrkowców, artystów wodewilu, fragmenty sztuk teatralnych i sceny z życia codziennego.

30 marca

Najkrótszą na świecie krajową siecią kolejową jest sieć watykańska. Składa się ona z dwóch trzystumetrowych odcinków torów. Tory i stacja zostały zbudowane podczas pontyfikatu papieża Piusa XI. Na podstawie Traktatów Laterańskich z 1929 toku kolej ma zagwarantowane połączenie z siecią włoską. Większość pracy przewozowej w Watykanie to ruch towarowy, w szczególności import, sporadycznie odbywa się również transport pasażerski, zwykle podczas świąt, kiedy to Stolicę Apostolską odwiedza zwiększona liczba pielgrzymów i przewozy autokarowe byłyby niewystarczające.

29 marca

Jedynym przedstawicielem Rurykowiczów połockich, który panował w Wielkim Księstwie Kijowskim, był Wsiesław Briaczysławicz. Rządy nad księstwem objął po obaleniu księcia Izjasława I. Wsiesław panował w Kijowie przez siedem miesięcy: na wieść o tym, że Izjasław zdobył wsparcie militarne ze strony Bolesława Śmiałego i postanowił odzyskać tron, książę opuścił Kijów i uciekł do Połocka. Jednak został stamtąd wygnany, a na tron Izjasław wyniósł swojego syna, Mścisława Iziasławicza, który wkrótce zmarł. Namiestnikiem Izjasława w Połocku został jego drugi syn – Świętopełk Iziasławicz.

28 marca

Za najstarszy dokument chrześcijański uznaje się napisany prawdopodobnie około 50 roku 1. List do Tesaloniczan. List został napisany przez św. Pawła i był zaadresowany do gminy w Tesalonice. W Liście Paweł wyraża radość z wiary, nadziei i miłości Tesaloniczan, a jednocześnie tłumaczy trudny problem powrotu Jezus Chrystusa na ziemię oraz zachęca do wytrwałości wśród prześladowań. List przynosi pouczenia na temat losu zmarłych, czasu i sposobu powtórnego przyjścia Jezusa oraz wynikające z tej wiedzy praktyczne wskazania. Rzuca również światło na wczesne stadium teologii świętego Pawła i życie jednej z najstarszych wspólnot chrześcijańskich.

27 marca

Leki z grupy inhibitorów pompy protonowej stosowane są w terapii schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego, głównie w zapobieganiu i leczeniu choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Ich działanie polega na zahamowaniu wytwarzania kwasu solnego przez pompę protonową znajdującą się w komórkach okładzinowych błony śluzowej żołądka. Pierwszym lekiem z grupy IPP, który został wprowadzony do leczenia, był omeprazol. Miało to miejsce w Stanach Zjednoczonych w 1988 roku. Następne w kolejności były tzw. IPP o opóźnionym uwalnianiu – lanzoprazol w 1995, rabeprazol w 1999, pantoprazol w 2000 i esomeprazol w 2001 roku.

26 marca

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę egzarchą patriarchy Moskwy na ziemiach II Rzeczypospolitej został Jerzy. W styczniu 1922 roku został wybrany na metropolitę warszawskiego. Metropolita Jerzy, we współpracy z rządem polskim, rozpoczął starania o uzyskanie przez Kościół prawosławny w Polsce statusu Kościoła autokefalicznego, zakończone przez jego następcę metropolitę Dionizego. 8 lutego 1923 został zastrzelony w swojej rezydencji w Warszawie przez archimandrytę Smaragda.

25 marca

W latach 1929−1939 w miejscu, w którym obecnie znajduje się Pomnik Wspólnego Męczeństwa Żydów i Polaków, znajdowało się boisko należące do Sportowego Klubu Robotniczo-Akademickiego SKRA. Z chwilą zajęcia Warszawy przez Niemców wydany został zakaz uprawiania sportu. Gdy Niemcy utworzyli getta, stadion stał się miejscem masowej eksterminacji Żydów i Polaków. W latach 1940−1943 na terenie stadionu Niemcy rozstrzelali i pogrzebali ponad siedem tysięcy osób. Współcześnie pomnik znajduje się na terenie warszawskiej dzielnicy Wola i osiedla Młynów.

24 marca

Pierwszą komercyjną wytwórnią filmową na świecie była Black Maria. Została wybudowana w 1892 roku przez Williama K.L. Dicksona w West Orange w stanie New Jersey, na terenie, na którym znajdowały się laboratoria należące do Thomas Alva Edison. W latach 1893–1901 produkowano w niej filmy wytwórni Edison Manufacturing Company. Filmy wyprodukowane w tej wytwórni należą do najstarszych w historii filmu. Trwały mniej niż minutę i były pokazywane w kinetoskopach, a od roku 1896 wyświetlane na ekranach. Przez lata na scenie Black Marii filmowane były występy znanych cyrkowców, artystów wodewilu, fragmenty sztuk teatralnych i sceny z życia codziennego.

23 marca

Największym europejskim przedstawicielem płazów ogoniastych jest salamandra plamista. Zwierzę posiada walcowate, krępe ciało. Jego głowa jest duża, płaska i szeroka, pysk – zaokrąglony, oczy – wyłupiaste, o okrągłych, ciemnych źrenicach. Z boku głowy występują pokaźne pigmentowane gruczoły przyuszne. Wilgotna i błyszcząca skóra salamandry plamistej ubarwiona jest jaskrawo. Czarny i błyszczący wierzch ciała kontrastuje z żółtymi lub pomarańczowymi plamami bądź pasami. Prowadzi samotniczy, drapieżny tryb życia. W Polsce podlega ścisłej ochronie, jako gatunek wymagający ochrony czynnej.

22 marca

Obecny kształt Piaskowego Stopnia Wodnego we Wrocławiu jest wynikiem realizacji wielu inwestycji, rozłożonych czasie, rozszerzających lub zmieniających zakres i sposób pracy stopnia. Przypuszcza się, że po założeniu grodu w X wieku rozpoczęto tu budowę pierwszych konstrukcji piętrzących wodę. Kolejne budowle związane były z energetycznym wykorzystaniem rzeki, tj. budową młynów wodnych w XIII wieku, później także ujęcia wody dla miasta. Na początku XX wieku powstały budowle hydrotechniczne, które częściowo dotrwały do dnia dzisiejszego. XX wiek to też utrata znaczenia dla transportu wodnego tego szlaku wodnego w związku z budową tzw. Drogi Wielkiej Żeglugi.

21 marca

Za najstarszy dokument chrześcijański uznaje się napisany prawdopodobnie około 50 roku 1. List do Tesaloniczan. List został napisany przez św. Pawła i był zaadresowany do gminy w Tesalonice. W Liście Paweł wyraża radość z wiary, nadziei i miłości Tesaloniczan, a jednocześnie tłumaczy trudny problem powrotu Jezus Chrystusa na ziemię oraz zachęca do wytrwałości wśród prześladowań. List przynosi pouczenia na temat losu zmarłych, czasu i sposobu powtórnego przyjścia Jezusa oraz wynikające z tej wiedzy praktyczne wskazania. Rzuca również światło na wczesne stadium teologii świętego Pawła i życie jednej z najstarszych wspólnot chrześcijańskich.

20 marca

Meshuggah podczas koncertu 18 września 2008

W 1987 roku z inicjatywy wokalisty i gitarzysty Jensa Kidmana powstał zespół Meshuggah. Do 2008 wydał sześć albumów studyjnych oraz szereg minialbumów i kompilacji, które zostały pozytywnie ocenione zarówno przez fanów, jak i krytyków muzycznych. W swej twórczości poruszył zagadnienia przyszłości, egzystencjalizmu, apokalipsy i chaosu. Odbył szereg tras koncertowych na całym świecie, uczestniczył m.in. w Ozzfest w Stanach Zjednoczonych. Zespół został dwukrotnie nominowany do nagrody szwedzkiego przemysłu fonograficznego Grammis. Magazyn "Rolling Stone" określił Meshuggah jako "jeden z dziesięciu najważniejszych zespołów metalowych".

19 marca

W 1997 roku Markus Schulze opracował metodę oddawania i liczenia głosów w celu wybierania jednego zwycięzcy w głosowaniu preferencyjnym. Głosowanie odbywa się przez wpisanie liczby przy każdym kandydacie. Wyborca oddaje głos, oznaczając wybranych kandydatów numerami: zaznaczając 1 obok najbardziej preferowanego kandydata, 2 obok następnego w kolejności preferencji, itd. Metoda ta może zostać użyta także w celu wyłonienia listy zwycięzców.

18 marca

Główną świątynią Kościoła Polskokatolickiego w RP jest katedra św. Ducha. Katedra położona jest w Warszawie przy ul. Szwoleżerów 2, u zbiegu tej ulicy z ul. Czerniakowską. Została wzniesiona jako wojskowa cerkiew prawosławna, którą to funkcję spełniała do opuszczenia Warszawy przez większość ludności rosyjskiej w 1915. W okresie międzywojennym był to kościół garnizonowy 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego. Od 1945 znajduje się w rękach Kościoła Polskokatolickiego jako jego katedra.

17 marca

W dniach 10–17 stycznia 2010 roku w hali widowiskowej Wembley Arena w Londynie został rozegrany turniej Masters Snooker 2010. W turnieju wzięło udział osiemnastu zawodników. Najlepszych czternastu z oficjalnej listy rankigowej automatycznie zakwalifikowano do pierwszej rundy. Zawodnicy z miejsc 15. i 16. zagrali w rundzie wstępnej ze zwycięzcą kwalifikacji i beneficjentem dzikiej karty. Obrońcą tytułu mistrzowskiego był Ronnie O’Sullivan, który przegrał w powtórce finału z 2009 roku z Markiem Selby 9:10.

16 marca

Naukę gry na gitarze Cezary Strokosz rozpoczął w Państwowej Szkole Muzycznej I st. w Lubinie. Jest absolwentem Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku. W programach koncertów Strokosza wiele miejsca zajmują jego własne kompozycje. Niektóre z nich zostały wydane przez wydawnictwa gitarowe w Polsce i za granicą. Jako gość uczestniczył w rolach wykonawcy, wykładowcy, jurora w festiwalach, konkursach i warsztatach gitarowych. Strokosz jest obecnie pedagogiem szkół muzycznych w Gryficach, Nowogardzie i Stargardzie Szczecińskim.

15 marca

4 czerwca 1942 roku na wyspie Akutan, położonej na archipelagu Aleutów, rozbił się japoński myśliwiec Mitsubishi A6M Zero typu 0, modelu 21. Samolot ochrzczono mianem "Zero z Akutan". Amerykanie przejęli maszynę w stanie nienaruszonym w lipcu 1942, przez co stał się drugim, zdatnym do użytku, samolotem tego typu, przechwyconym przez Stany Zjednoczone w czasie II wojny światowej. Samolot ten określano mianem "zdobyczy nieomal bezcennej dla Stanów Zjednoczonych" oraz "najprawdopodobniej jednej z najbardziej istotnych zdobyczy całej wojny na Pacyfiku".

14 marca

Powieść Louisa Aragona Dzwony Bazylei była pierwszą z cyklu Świat rzeczywisty. Została opublikowana po raz pierwszy w 1934 roku i była dziełem przełomowym w dorobku autora, potwierdzającym jego zerwanie z lansowanym wcześniej surrealizmem na rzecz realizmu o wyraźnej wymowie ideologicznej. Louis Aragon zadedykował powieść swojej żonie Elsie Triolet, która miała szczególny wpływ na kształt utworu. Triolet na bieżąco czytała powstające fragmenty powieści i była ich pierwszą recenzentką.

13 marca

Meshuggah podczas koncertu 18 września 2008

W 1987 roku z inicjatywy wokalisty i gitarzysty Jensa Kidmana powstał zespół Meshuggah. Do 2008 wydał sześć albumów studyjnych oraz szereg minialbumów i kompilacji, które zostały pozytywnie ocenione zarówno przez fanów, jak i krytyków muzycznych. W swej twórczości poruszył zagadnienia przyszłości, egzystencjalizmu, apokalipsy i chaosu. Odbył szereg tras koncertowych na całym świecie, uczestniczył m.in. w Ozzfest w Stanach Zjednoczonych. Zespół został dwukrotnie nominowany do nagrody szwedzkiego przemysłu fonograficznego Grammis. Magazyn "Rolling Stone" określił Meshuggah jako "jeden z dziesięciu najważniejszych zespołów metalowych".

12 marca

Wychowanek zespołu AC Milan, Alberto Paloschi, początkowo nie był wyróżniającym się zawodnikiem wśród rówieśników, jednak z czasem stawał się coraz ważniejszą postacią Primavery – zespołu Milanu do lat 20. W 2007 roku został włączony do dorosłej kadry tej drużyny i w siedmiu meczach Serie A strzelił dwie bramki. 27 sierpnia 2008 roku Paloschi został zawodnikiem drugoligowej Parmy, która wykupiła połowę praw do jego karty. Z nowym klubem zajął drugie miejsce w Serie B i powrócił do pierwszej ligi. Paloschi ma za sobą występy w młodzieżowych reprezentacjach Włoch. W 2007 roku wywalczył srebrny medal Mistrzostw Europy U-19.

11 marca

Zadaniem uczestnika w teleturnieju Who Wants to Be a Millionaire? jest udzielenie poprawnych odpowiedzi na 12 pytań (do 2007 roku na 15) z wiedzy ogólnej. Gracz wybiera poprawną odpowiedź spośród czterech zaproponowanych wariantów. Czas na podjęcie decyzji jest nieograniczony. W oryginalnej, brytyjskiej edycji główna nagroda wynosi 1 000 000 funtów, pozostałymi nagrodami są sumy pieniężne od 500 £ do 500 000 £. Program powstał w Wielkiej Brytanii, gdzie po raz pierwszy wyemitowano go 4 września 1998 roku. Od początku istnienia prowadzącym jest Chris Tarrant. Lokalne wersje formatu od momentu premiery wyemitowane zostały w ponad 100 krajach na świecie. Polską edycją jest program pt. Milionerzy.

10 marca

Granicę północną powiatu gryfickiego na odcinku 40 km wyznacza brzeg Morza Bałtyckiego, od zachodu graniczy z powiatami: kamieńskim i goleniowskim, granicę wschodnią stanowi powiat kołobrzeski, a od południa powiat gryficki graniczy z powiatem łobeskim, którego utworzenie w 2002 roku wpłynęło na obecny kształt powiatu gryfickiego. Powiat leży na Pobrzeżu Szczecińskim, obejmując w większości Równinę Gryficką, środkową część Wybrzeża Trzebiatowskiego, a także małe fragmenty równin: Nowogardzkiej i Goleniowskiej.

9 marca

21 sierpnia 2009 roku w Europie ukazał się album Necropolis, będący ósmym albumem studyjnym polskiej grupy deathmetalowej Vader. Jest to pierwszy album zespołu zrealizowany z udziałem perkusisty Pawła "Paula" Jaroszewicza. Pomimo członkostwa w zespole basista Tomasz "Reyash" Rejek i gitarzysta Wacław "Vogg" Kiełtyka nie wzięli udziału w sesji nagraniowej albumu. W lutym 2010 roku album Necropolis uzyskał nominację do nagrody polskiego przemysłu fonograficznego Fryderyka w kategorii: album roku heavy metal.

8 marca

7 lutego 2007 roku Marek Hamšík zadebiutował w reprezentacji Słowacji w towarzyskim spotkaniu z reprezentacją Polski, zakończonym remisem 2:2. Po objęciu przez Vladimíra Weissa stanowiska szkoleniowca Słowaków w 2008 roku Hamšík stał się podstawowym graczem reprezentacji. W plebiscycie na najlepszego słowackiego piłkarza dwukrotnie uplasował się na drugiej pozycji za Martinem Škrtelem i dwa razy z rzędu otrzymał nagrodę dla najlepszego słowackiego piłkarza młodego pokolenia.

7 marca

Powieść Louisa Aragona Dzwony Bazylei była pierwszą z cyklu Świat rzeczywisty. Została opublikowana po raz pierwszy w 1934 roku i była dziełem przełomowym w dorobku autora, potwierdzającym jego zerwanie z lansowanym wcześniej surrealizmem na rzecz realizmu o wyraźnej wymowie ideologicznej. Louis Aragon zadedykował powieść swojej żonie Elsie Triolet, która miała szczególny wpływ na kształt utworu. Triolet na bieżąco czytała powstające fragmenty powieści i była ich pierwszą recenzentką.

6 marca

Meshuggah podczas koncertu 18 września 2008

W 1987 roku z inicjatywy wokalisty i gitarzysty Jensa Kidmana powstał zespół Meshuggah. Do 2008 wydał sześć albumów studyjnych oraz szereg minialbumów i kompilacji, które zostały pozytywnie ocenione zarówno przez fanów, jak i krytyków muzycznych. W swej twórczości poruszył zagadnienia przyszłości, egzystencjalizmu, apokalipsy i chaosu. Odbył szereg tras koncertowych na całym świecie, uczestniczył m.in. w Ozzfest w Stanach Zjednoczonych. Zespół został dwukrotnie nominowany do nagrody szwedzkiego przemysłu fonograficznego Grammis. Magazyn "Rolling Stone" określił Meshuggah jako "jeden z dziesięciu najważniejszych zespołów metalowych".

5 marca

Wychowanek zespołu AC Milan, Alberto Paloschi, początkowo nie był wyróżniającym się zawodnikiem wśród rówieśników, jednak z czasem stawał się coraz ważniejszą postacią Primavery – zespołu Milanu do lat 20. W 2007 roku został włączony do dorosłej kadry tej drużyny i w siedmiu meczach Serie A strzelił dwie bramki. 27 sierpnia 2008 roku Paloschi został zawodnikiem drugoligowej Parmy, która wykupiła połowę praw do jego karty. Z nowym klubem zajął drugie miejsce w Serie B i powrócił do pierwszej ligi. Paloschi ma za sobą występy w młodzieżowych reprezentacjach Włoch. W 2007 roku wywalczył srebrny medal Mistrzostw Europy U-19.

4 marca

Zadaniem uczestnika w teleturnieju Who Wants to Be a Millionaire? jest udzielenie poprawnych odpowiedzi na 12 pytań (do 2007 roku na 15) z wiedzy ogólnej. Gracz wybiera poprawną odpowiedź spośród czterech zaproponowanych wariantów. Czas na podjęcie decyzji jest nieograniczony. W oryginalnej, brytyjskiej edycji główna nagroda wynosi 1 000 000 funtów, pozostałymi nagrodami są sumy pieniężne od 500 £ do 500 000 £. Program powstał w Wielkiej Brytanii, gdzie po raz pierwszy wyemitowano go 4 września 1998 roku. Od początku istnienia prowadzącym jest Chris Tarrant. Lokalne wersje formatu od momentu premiery wyemitowane zostały w ponad 100 krajach na świecie. Polską edycją jest program pt. Milionerzy.

3 marca

Granicę północną powiatu gryfickiego na odcinku 40 km wyznacza brzeg Morza Bałtyckiego, od zachodu graniczy z powiatami: kamieńskim i goleniowskim, granicę wschodnią stanowi powiat kołobrzeski, a od południa powiat gryficki graniczy z powiatem łobeskim, którego utworzenie w 2002 roku wpłynęło na obecny kształt powiatu gryfickiego. Powiat leży na Pobrzeżu Szczecińskim, obejmując w większości Równinę Gryficką, środkową część Wybrzeża Trzebiatowskiego, a także małe fragmenty równin: Nowogardzkiej i Goleniowskiej.

2 marca

Termin Overhill Cherokee odnosi się do mieszkańców dawnych osad Czirokezów w dzisiejszym stanie Tennessee w południowo-wschodnich Stanach Zjednoczonych. Nazwę tę nadali XVIII-wieczni europejscy badacze i kupcy, którzy, by dostać się do tych osad, musieli przekraczać główne pasmo Appalachów, podróżując z angielskich kolonii na wybrzeżu Atlantyku. W końcu XVIII i na początku XIX wieku coraz liczniejszy napływ angloamerykańskich osadników doprowadził do upadku osad "za górami", co było skutkiem zawierania kolejnych, niekorzystnych dla Indian traktatów.

1 marca

Około 5,7-milionowa grupa żołnierzy Armii Czerwonej została wzięta do niewoli przez wojska niemieckie w latach 1941–1945 w trakcie działań wojennych prowadzonych na froncie wschodnim II wojny światowej. Spośród nich blisko 3,3 miliona nie przeżyło niewoli. Większość jeńców sowieckich zginęła na skutek wyniszczających warunków, świadomie stworzonych przez Niemców w obozach jenieckich. Ponadto setki tysięcy wziętych do niewoli czerwonoarmistów padły ofiarą bezpośredniej eksterminacji, prowadzonej między innymi w nazistowskich obozach koncentracyjnych.