Strojnogłowik obrożny

Strojnogłowik obrożny
	Arremon torquatus
	(d’Orbigny & Lafresnaye, 1837)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	pasówki
Rodzaj	Arremon
Gatunek	strojnogłowik obrożny
Synonimy
	Buarremon torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837); Embernagra torquata d’Orbigny & Lafresnaye, 1837; Atlapetes torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837);
	Buarremon torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837); Embernagra torquata d’Orbigny & Lafresnaye, 1837; Atlapetes torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837);
Podgatunki
	A. t. torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837); A. t. fimbriatus (Chapman, 1923); A. t. borellii (Salvadori, 1897);
	A. t. torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837); A. t. fimbriatus (Chapman, 1923); A. t. borellii (Salvadori, 1897);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Strojnogłowik obrożny^[4], zaroślak obrożny^[5] (Arremon torquatus) – gatunek małego ptaka z rodziny pasówek (Passerellidae). Opisany po raz pierwszy w 1837. W starszym ujęciu systematycznym za strojnogłowika obrożnego uznawano ptaki, których zasięg występowania rozciągał się od Kostaryki do północnej Argentyny; takson ten został jednak podzielony na 8 gatunków, z których strojnogłowik obrożny występuje najbardziej na południe z nich. Jest gatunkiem najmniejszej troski.

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali Alcide d’Orbigny i Frédéric de Lafresnaye, nadając mu nazwę Embernagra torquata. Opis ukazał się w 1837 roku w „Magasin de Zoologie”; jako miejsce typowe autorzy wskazali Yungas w Boliwii^[2]^[6]^[7]. Strojnogłowik obrożny zaliczany bywał do rodzaju Atlapetes, a także do nieuznawanego już Buarremon. Obecnie zaliczany jest do rodzaju Arremon. W oparciu o badania filogenetyczne i różnice w mtDNA takson ten podzielono na 8 gatunków: strojnogłowik szarobrewy (A. assimilis), strojnogłowik szaropręgi (A. costaricensis), strojnogłowik kolumbijski (A. basilicus), strojnogłowik górski (A. perijanus), strojnogłowik nadbrzeżny (A. phygas), strojnogłowik wyżynny (A. atricapillus), strojnogłowik płowy (A. phaeopleurus) i strojnogłowik obrożny (A. torquatus)^[8]^[9].

Wyróżnia się trzy podgatunki A. torquatus^[7]^[10]^[11]^[12]^[13]:

A. t. torquatus (d’Orbigny & Lafresnaye, 1837)
A. t. fimbriatus (Chapman, 1923)
A. t. borellii (Salvadori, 1897)

Etymologia

Arremon: gr. αρρημων arrhēmōn, αρρημονος arrhēmonos „cichy, bez mowy”, od negatywnego przedrostka α- a-; ῥημων rhēmōn, ῥημονος rhēmonos „mówca”, od ερω erō „będę mówić”, od λεγω legō „mówić”^[14].
torquatus: łac. torquatus – kołnierzyk, obrożny^[15].

Morfologia

Nieduży ptak ze średniej wielkości, dosyć długim dziobem w kolorze czarnym (16–17 mm). Tęczówki ciemnobrązowe. Nogi cieliste do szarawych. Brak dymorfizmu płciowego. Góra głowy i twarz czarne z trzema, paskami – szarym wąskim środkowym paskiem ciemieniowym oraz białymi szerokimi paskami nad łukami brwiowymi, rozciągającymi się od dzioba do tyłu szyi. Pomimo polskiej nazwy brak na szyi paska w formie obroży. Gardło, podgardle i podbródek białe. Górna część ciała, skrzydła i ogon oliwkowozielone. Białawo-szare upierzenie brzucha przechodzi w szarawe, a następnie w oliwkowo-szare w okolicach kupra. Długość ciała z ogonem: 19 cm, długość skrzydła 85–89 mm, długość ogona 83–86 mm. Średnia masa ciała: samce 33 g, samice 32 g^[7]^[11].

Zasięg występowania

Strojnogłowik obrożny jest gatunkiem występującym w Andach w przedziale wysokości 400–3400 m n.p.m.^[11] Jest gatunkiem osiadłym. Jego zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje 333 tys. km²^[16].

Poszczególne podgatunki występują:

A. t. torquatus – w najbardziej na południe wysuniętej części Peru (region Puno), w zachodniej Boliwii w departamencie La Paz i zachodniej części departamentu Cochabamba^[7]^[11].
A. t. fimbriatus – w Boliwii we wschodniej części departamentu Cochabamba, zachodniej części Santa Cruz oraz w departamencie Chuquisaca.
A. t. borellii – w niższych partiach Andów w południowej Boliwii (departamenty Chuquisaca i Tarija) i północno-zachodniej Argentynie (prowincje Jujuy i Salta).

Ekologia

Głównym habitatem strojnogłowika obrożnego jest runo leśne i podszyt wilgotnych lasów górskich, także ich zakrzaczone obrzeża i lasy wtórne^[11].

Informacje o diecie tego gatunku są bardzo skąpe. Obejmuje ona owady, nasiona i owoce (te ostatnie stanowią główny składnik diety w porze deszczowej). Żeruje na ziemi, przeszukując dziobem ściółkę. Występuje zazwyczaj pojedynczo lub w parach^[11]. Długość pokolenia jest określana na 3,8 lat^[16].

Rozmnażanie

Strojnogłowik obrożny buduje gniazda w kształcie otwartego kielicha, usytuowane na krzewach i drzewach na wysokości od 2 do 8,3 m nad ziemią. Okres lęgowy w północno-zachodniej Argentynie rozciąga się od początku października do początku stycznia. W lęgu zazwyczaj 2 białe lub jasnoniebieskie jaja, o wymiarach 24,3×16,7 mm i masie około 3,77 g. Okres inkubacji wynosi średnio 15,8 dnia. Jaja wysiadują wyłącznie samice, które w tym okresie są karmione przez samce. Okres przebywania piskląt w gnieździe to 18,8 ± 0,2 dnia^[11]^[17].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN strojnogłowik obrożny jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie jest określona, zaś jej trend jest uznawany za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk. Jest opisywany jako rzadki^[11]^[16].

Przypisy

↑ ^a ^b Arremon torquatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c Denis Lepage: Stripe-headed Brush-Finch Arremon torquatus. Avibase. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
↑ Arremon torquatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850–1851 – pasówki – New World Sparrows and allies (wersja: 2022-05-16), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2022-09-26] .
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.
↑ AlcideA. d’Orbigny AlcideA., Frédéric deF. Lafresnaye Frédéric deF., Synopsis Avium, „Magasin de Zoologie”, 7 cl. 2, Paryż: Lequien fils, 1837, s. 34 (łac.).
↑ ^a ^b ^c ^d Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 577. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ Cadena, C.D., Cheviron, Z.A. and Funk, W.C.. Testing the molecular and evolutionary causes of a ‘leapfrog’ pattern of geographical variation in coloration. „Journal of Evolutionary Biology”. 24 (2), s. 402–414, 2011.
↑ C.D.C.D. Cadena C.D.C.D., Species limits in Arremon torquatus. Proposal (468) to South American Classification Committee [online], 2010 [zarchiwizowane z adresu 2013-04-12] (ang.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-26]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Delaney R. Quick & David L. Slager: White-browed Brushfinch Arremon torquatus , version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).
↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-10-16] .
↑ Alan P. Peterson: PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, New World Sparrows. Zoonomen Nomenclatural data, 2022. [dostęp 2022-10-17]. (ang.).
↑ Arremon, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).
↑ torquatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Species factsheet: Arremon torquatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-10-17]. (ang.).
↑ Auer, S.K., R.D. Bassar, J.J. Fontaine & T.E. Martin. Breeding biology of songbirds in a subtropical montane forest in northwestern Argentina. „The Condor”. 109, s. 321–333, 2007. DOI: 10.1093/condor/109.2.321.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Arremon torquatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] Denis Lepage: Stripe-headed Brush-Finch Arremon torquatus. Avibase. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).

[iucn-3] Arremon torquatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M.P.M.& M. Kuziemko P. Mielczarek & M.P.M.& M., Rodzina: Passerellidae Cabanis & Heine, 1850–1851 – pasówki – New World Sparrows and allies (wersja: 2022-05-16), [w:] Kompletna lista ptaków świata [online], Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego [dostęp 2022-09-26] .

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 378, 1999.

[oryg-6] AlcideA. d’Orbigny AlcideA., Frédéric deF. Lafresnaye Frédéric deF., Synopsis Avium, „Magasin de Zoologie”, 7 cl. 2, Paryż: Lequien fils, 1837, s. 34 (łac.).

[HBW_16-7] Handbook of the Birds of the World. Josep del Hoyo, Andrew Elliott & David Christie (red.). T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 577. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[GEN-8] Cadena, C.D., Cheviron, Z.A. and Funk, W.C.. Testing the molecular and evolutionary causes of a ‘leapfrog’ pattern of geographical variation in coloration. „Journal of Evolutionary Biology”. 24 (2), s. 402–414, 2011.

[sacc-9] C.D.C.D. Cadena C.D.C.D., Species limits in Arremon torquatus. Proposal (468) to South American Classification Committee [online], 2010 [zarchiwizowane z adresu 2013-04-12] (ang.).

[ioc-10] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-10-26]. (ang.).

[botw-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Delaney R. Quick & David L. Slager: White-browed Brushfinch Arremon torquatus , version 1.0. [w:] Birds of the World (red. T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2022-10-22]. (ang.).

[hbwcheck6-12] HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021 [dostęp 2022-10-16] .

[Zoon-13] Alan P. Peterson: PASSERIFORMES, PASSERELLIDAE Barker 2013, New World Sparrows. Zoonomen Nomenclatural data, 2022. [dostęp 2022-10-17]. (ang.).

[14] Arremon, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).

[15] torquatus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-10-22] (ang.).

[birdlife-16] Species factsheet: Arremon torquatus, Data table and detailed info. BirdLife International, 2022. [dostęp 2022-10-17]. (ang.).

[Auer2007-17] Auer, S.K., R.D. Bassar, J.J. Fontaine & T.E. Martin. Breeding biology of songbirds in a subtropical montane forest in northwestern Argentina. „The Condor”. 109, s. 321–333, 2007. DOI: 10.1093/condor/109.2.321.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]