Spiskie Włochy
48°57′N 20°48′E/48,950000 20,800000
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powiat | |||||
| Burmistrz |
Ľubomír Fifik[1] | ||||
| Powierzchnia |
42,21[2] km² | ||||
| Wysokość |
395[3] m n.p.m. | ||||
| Populacja (2023) • liczba ludności • gęstość |
|||||
| Nr kierunkowy |
+421 53[3] | ||||
| Kod pocztowy |
053 61[3] | ||||
| Tablice rejestracyjne |
SN | ||||
Położenie na mapie Słowacji  | |||||
Położenie na mapie kraju koszyckiego  | |||||
| 48°57′N 20°48′E/48,950000 20,800000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Spiskie Włochy[6][7] (też Włachy, słow. Spišské Vlachy, niem. Wallendorf, węg. Szepesolaszi, łac. Latina villa) – miasto we wschodniej Słowacji, w kraju koszyckim w powiecie Spiska Nowa Wieś; liczy 3610 mieszkańców (2011).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Rejon miasta od X wieku do I połowy XI w. znajdował się w granicach Polski, zapewne na terenie kasztelanii spiskiej wzmiankowanej w dokumentach polskich i węgierskich[8]. Później, w II połowie XI wieku obszar ten zajęli Węgrzy. Miejscowość ta wzmiankowana jest po raz pierwszy w 1243 w dokumencie króla węgierskiego Beli IV. Nazwa miejscowości związana jest z działalnością Walonów z pogranicza Belgii i Francji, a nie jak często mylnie się sądzi Wołochów.
Od 1412 miasto z okolicą weszło w skład tzw. zastawu spiskiego, zostało włączone do Polski i stało się częścią starostwa spiskiego. W 1769 na teren ten wkroczyli Austriacy, polskie starostwo spiskie zostało zlikwidowane a miasto włączono w skład nowo utworzonej prowincji 16 spiskich miast (Provinz der 16 Zipser Städte ) z ograniczoną autonomią, którą zlikwidowano w 1876.
Największy rozkwit miejscowość przeżywała, gdy znajdowała się pod władaniem Polski, między XVI a XVIII wiekiem. Była wtedy silnym ośrodkiem wydobycia i wytopu miedzi. Jak we wszystkich miastach spiskich ludność była wielokulturowa – mieszkali tutaj Niemcy, Polacy, Węgrzy i Słowacy.
W drugiej połowie XIX wieku przez Spišské Vlachy poprowadzono kolej z Bogumina do Koszyc (Kolej Koszycko-Bogumińska / k.k.priv. Kaschau-Oderberger Eisenbahn / cs. és kir.szab. Kassa-Oderbergi Vasút / Košicko-bohumínska železnica). Wtedy jednak miasto chyliło się powoli ku upadkowi, czego dowodem jest odebranie praw miejskich w 1923. Ponownie przyznano je dopiero w niepodległej Słowacji, w roku 1992.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Gotycki rynek z kamieniczkami i ratuszem – pierwotnie gotyckim, później po kilku pożarach wielokrotnie przebudowanym. Wieżę ratuszową wieńczy cebulasty hełm.
- Kościół św. Jana, pierwotnie romański, odnowiony w 1434 w stylu gotyckim. W środku znajduje się XV-wieczna chrzcielnica oraz krucyfiks z pracowni Mistrza Pawła w Lewoczy.
- Barokowo-klasycystyczny kościół ewangelicki, postawiony w XVIII wieku w miejscu dawnej, drewnianej świątyni. Wnętrze jest częściowo neoklasycystyczne.
- Barokowy słup maryjny z 1728; renowacja w 1873.
Stosunki demograficzne
[edytuj | edytuj kod]Rozwój demograficzny od 1880:
| Rok | Liczba mieszkańców | Liczba domów |
|---|---|---|
| 1880 | 2477 | 461 |
| 1890 | 2338 | 431 |
| 1900 | 2666 | 464 |
| 1910 | 2413 | 460 |
| 1921 | 2424 | 469 |
| 1930 | 2578 | 499 |
| 1950 | 2874 | 551 |
| 1961 | 3391 | 627 |
| 1970 | 3613 | 761 |
| 1980 | 3513 | 818 |
| 1991 | 3368 | 788 |
| 2004 | 3550 | ??? |
Znaczna większość, bo 89% deklaruje wyznanie katolickie. W nielicznych przypadkach wymieniano wyznanie prawosławne, greckokatolickie i ewangelickie. Ponad 100 osób nie zadeklarowało żadnego.
Jeśli chodzi o narodowość, to ponad 97% określiło się jako Słowacy, 1,5% jako Romowie, są też pojedyncze osoby deklarujące się jako Czesi, Rusini, Ukraińcy i Węgrzy.
Kluby sportowe
[edytuj | edytuj kod]- MŠK Tatran Spišské Vlachy – piłka nożna, słowacka V liga.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Zoznam zvolených starostov a primátorov podľa obcí, miest a mestských častí. Štatistický úrad Slovenskej republiky, 2014. [dostęp 2017-09-24]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: 42,21S_SK, om7014rr_ukaz: Rozloha (Štvorcový meter).
- ↑ a b c Statistical Office of the Slovak Republic: Základná charakteristika. 2015-04-17. [dostęp 2022-03-31]. (słow.).
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Počet obyvateľov podľa pohlavia - obce (ročne). www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7101rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Statistical Office of the Slovak Republic (www.statistics.sk): Hustota obyvateľstva - obce. www.statistics.sk. [dostęp 2024-03-28]. Ustawienia: om7014rr_obc: AREAS_SK.
- ↑ Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. KSNG, 2013. s. 266. [dostęp 2017-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Włochy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 697.
- ↑ 'Terra Scepusiensis. Stan badań nad dziejami Spiszu, Lewocza-Wrocław 2003
