Przejdź do zawartości

Rym średniówkowo-klauzulowy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Rym średniówkowo-klauzulowy – układ rymów, w którym współbrzmią ze sobą słowa stojące w średniówce i w klauzuli wersu[1].

Rymy średniówkowo-klauzulowe występują na przykład u Samuela Taylora Coleridge'a w poemacie Rymy o starym marynarzu[2]:

The fair breeze blew, the white foam flew,
The furrow followed free;
We were the first that ever burst
Into that silent sea.

Rymy średniówkowo-klauzulowe zastosował w wierszu The Owl and the Pussy-cat Edward Lear:

Pussy said to the Owl, "You elegant fowl!
How charmingly sweet you sing!
O let us be married! too long we have tarried:
But what shall we do for a ring?"
They sailed away, for a year and a day,
To the land where the Bong-Tree grows
And there in a wood a Piggy-wig stood
With a ring at the end of his nose,
His nose,
His nose,
With a ring at the end of his nose.

Rymy średniówkowo-klauzulowe są obecne również w literaturze polskiej:

Po morzach wędrował – był kiedyś Farysem,
Pod palmą spoczywał, pod ciemnym cyprysem,
Z modlitwą Araba był w gmachach Khaaba,
Odwiedzał Proroka grobowce.

Koń jego arabski był biały bez skazy.
Siedmiokroć na koniu przeleciał step Gazy,
I stał przed kościołem, i kornym bił czołem,
Jak czynią w Solimie wędrowce.
(Juliusz Słowacki, Duma o Wacławie Rzewuskim)

Rymy średniówkowo-klauzulowe są stałym elementem strofy mickiewiczowskiej[3]:

«Wyżej… w prawo… pomału, czekaj mego wystrzału,
Pierwej musi w łeb dostać pan młody»…
Kozak odwiódł, wycelił, nie czekając wystrzelił
I ugodził w sam łeb — wojewody.
(Adam Mickiewicz, Czaty)

Mickiewicz zastosował rymy średniówkowo-klauzulowe w wierszu Do B(ohdana) Z(aleskiego):

Słowiczku mój! a leć, a piej!
Na pożegnanie piej
Wylanym łzom, spełnionym snom,
Skończonej piosnce twej!

Słowiczku mój! twe pióra zzuj,
Sokole skrzydła weź,
I w ostrzu szpon, zołoto-stron
Dawidzki hymn tu nieś!

Bo wyszedł głos, i padł już los,
I tajne brzemię lat
Wydało płód! i stał się cud!
I rozraduje świat.

Omawiany układ rymowy Leopold Staff wykorzystał w Balladzie o złotych kulach. W drugiej zwrotce rymuję się w ten sposób słowa: włos : ros i kłos : trzos.

Natomiast Bolesław Leśmian wykorzystał rymowanie wewnętrzno-zewnętrzne w wierszu Zielony dzban:

Chmurzą się błękity, płacze deszcz obfity,
Na trawie w murawie leży dzban rozbity,

Dzban rozbity leży, leży, A śpi pod nim stu rycerzy, A wiatr znikąd ku nim bieży, Kurzawą okryty!

Rymy średniówkowo-klauzulowe stanowiły cechę wyróżniającą leoninu, czyli średniowiecznego heksametru.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Aleksandra Okopień-Sławińska, Rym, [w:] Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 2002.
  2. Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, Kraków 2003, s. 130.
  3. Wiktor Jarosław Darasz, Mały przewodnik po wierszu polskim, o.c., s. 131.