Place des Vosges
III dzielnica Paryża, IV dzielnica Paryża | |
nr rej. od 1954 na liście architektonicznych i historycznych zabytków Francji | |
Place des Vosges | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Długość |
140 m x 140 m |
Powierzchnia |
17 780 m² |
Poprzednie nazwy |
Place Royale, Place des Fédérés, Place de l'Indivisibilité, Place du Parc-d'Artillerie, Place de la Fabrication-des-Armes, Place de la République |
Plan | |
Położenie na mapie Paryża | |
Położenie na mapie Francji | |
Położenie na mapie Île-de-France | |
48°51′20,0″N 2°21′56,0″E/48,855556 2,365556 |
Place des Vosges (wymowa fr.:[plas de voʒ]), także Plac Wogezów, dawniej Place Royale (Plac Królewski) – najstarszy plac miejski w Paryżu, znajdujący się w historycznej dzielnicy Le Marais, obecnie na terenie III i IV dzielnicy Paryża. Uważany za jeden z najokazalszych i najbardziej reprezentatywnych placów stołecznych[1]. Od 26 października 1954 umieszczony na liście architektonicznych i historycznych zabytków Francji[2].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Pierwotna nazwa Placu Wogezów (Place Royale) została nadana mu w 1612 r. jako iż W wyniku zawirowań w czasie Rewolucji Francuskiej plac wielokrotnie zmieniał swoje nazewnictwo aż do 1800 roku gdy nazwę zmieniono na Place des Vosges na cześć mieszkańców departamentu Wogezy, który jako pierwszy w całości zapłacił podatki przeznaczone na kampanię armii rewolucyjnej oraz wysłał swoich ochotników z gminy Remiremont do zbrojnego wsparcia powstania.
Powrót monarchii z okresem panowania dynastii Burbonów w latach 1814-1848 oraz Napoleona III Bonaparte w 1852-1870, zwrócił mu nazwę Place Royale. Po upadku II Cesarstwa nazwę z powtórnie przemianowano na Places des Vosges[3].
Kalendarium zmian nazewnictwa placu na przestrzeni wieków
[edytuj | edytuj kod]- Lipiec 1605 r. – Place Royale (Place Royalle)
- 19 sierpnia 1792 r. – Place des Fédérés
- 4 lipca 1793 r. – Place de l'Indivisibilité
- 1793 r. – Place du Parc-d'Artillerie
- 1793 r. – Place de la Fabrication-des-Armes
- 13 września 1800 r. – Place des Vosges
- 27 kwietnia 1814 r. – Place Royale
- 1830 r.– Place de la République
- 14 marca 1848 r. – Place des Vosges
- 1852 r. – Place Royale
- 16 września 1870 r. – Place des Vosges
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na miejscu dzisiejszego placu jeszcze w XVI w. znajdował się zamek Tournelles, jedna z rezydencji królewskich. Jednak po tym, gdy w zamkowym turnieju został śmiertelnie ranny Henryk II Walezjusz, Katarzyna Medycejska rozkazała obiekt zburzyć. Wybudowania w tym miejscu reprezentacyjnego placu dokonano w latach 1605-1612 za rządów Henryka IV, który zlecił budowę placu dwóm architektom – Claude’owi Chastillon oraz Louisowi Métezeau.
Plac Wogezów jest jednym z pięciu placów królewskich w Paryżu (Les Places Royales de Paris). Pozostałe to: Place Dauphine (1614 r.), Place des Victoires (1686 r.), Place Vendôme (1699 r.) oraz Place de la Concorde (1772 r.).
Dla zachowania oryginalnego wyglądu i stylu kamienic plac od lat 60. XX wieku chroniony jest rozporządzeniem francuskiego ministerstwa kultury, zabraniającym m.in. ingerencji w wygląd i układ architektoniczny domów. Zasada ta dotyczy szczególnie fasad budynków[4].
Architektura
[edytuj | edytuj kod]Place des Vosges zbudowany jest na planie czworokąta, zbliżonego do kwadratu o boku 140 metrów. Plac zamyka 36 trójkondygnacyjnych, kamienic w stylu Henryka IV[5][a] (po 9 z każdej strony placu). Budynki zdobi elewacja z czerwonej cegły Brique-et-pierre. Domy oparte są na wspartych na kwadratowych filarach, sklepionych arkadach, tworzących przejście dookoła całego placu. Nad fasadami dominują strome, mansardowe z niebieskiego łupku oraz niewielkie ozdobne lukarny, oparte na okapie dachowym. Domy zbudowane są na planie schematycznej, jednolitej kompozycji projektu Baptysty Jacques’a I Androuet'a du Cerceau. Wyjątek stanowią celowo nieco wyższe: Pawilon Króla (Le pavillon du roi) – ulokowany w centrum południowej części placu, oraz Pawilon Królowej (Le pavillon de la reine) – w północnej; oba mają po trzy arkady przejazdowe umożliwiające dostęp na plac. Rezydencje te zaprojektowano z okazji inauguracji placu, jednak nigdy nie zamieszkał w nich żaden monarcha (z wyjątkiem Anny Austriaczki, która przez krótki czas rezydowała w Pawilonie Królowej)[3].
Koncepcja ciągnących się w pierwszej kondygnacji kamienicy arkad, która pierwszy raz pojawiła się we Francji (z wyjątkiem wcześniejszych średniowiecznych bastyd), posłużyła później za wzór do projektów licznych placów i ulic w całej Europie. Przykładami podobnego zastosowania podcieni w architekturze są np. Rue de Rivoli w Paryżu, wytyczona i wybudowana na polecenie Napoleona I Bonaparte, oraz nieistniejący kompleks zabudowań Marywil w Warszawie.
Wiele budynków w Paryżu jest bardzo zbliżonych do architektury Place des Vosges. Przykładem może być Hôpital Saint Louis (Szpital Świętego Ludwika) wybudowany przez Claude’a Chastillon, znajdujący się w X dzielnicy Paryża.
Wewnętrzną przestrzeń placu zajmuje Skwer Ludwika XIII (fr. Square Louis-XIII) – niewielki ogrodzony park publiczny, obsadzony rzędami lip z czterema symetrycznie ustawionymi, barokowymi fontannami, zaprojektowanymi przez Jeana-Pierre'a Cortot. W centrum parku stoi replika konnego pomnik Ludwika XIII z 1825 r. autorstwa Charles'a Dupaty. Oryginalny posąg odsłonięty w 1639 r. zniszczono w czasie Rewolucji Francuskiej.
-
Widok na Square Louis-XII oraz zabudowania Place des Vosges.
-
Widok na jedną z alei na skwerze
-
Pomnik Ludwika XIII autorstwa Louis'a Dupaty i Jeana-Pierre'a Cortot
-
Pomnik Ludwika XIII
-
Jedna z barokowych fontann
-
Widok na Place des Vosges wiosną
-
Latarnie wokół parku
Słynni mieszkańcy placu
[edytuj | edytuj kod]Plac niemal od początku swojego istnienia stał się popularnym obszarem osiedlania się francuskiej arystokracji. Place des Vosges zamieszkiwało wiele znamienitych osobistości z francuskich środowisk artystycznych, politycznych oraz medialnych.
Znani mieszkańcy Place des Vosges
[edytuj | edytuj kod]- Jacques-Bénigne Boussuet,
- Pierre Bourdieu,
- Marc-Antoine Charpentier,
- Sidonie-Gabrielle Colette,
- François Couperin,
- Alphonse Daudet,
- Georges Dufrénoy,
- Isadora Duncan,
- Rachel Félix,
- Théophile Gautier,
- Annie Girardot oraz Renato Salvatori,
- Victor Hugo,
- Jack Lang,
- kardynał Armand-Jean Richelieu
- Markiza de Sévigné,
- Delphine Seyrig,
- Georges Simenon,
- Dominique Strauss-Kahn,
- Wilhelm Uhde
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Fasady kamienic
-
Arkady w podcieniach budynków
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Budowle w stylu Henryka IV to m.in. Place des Vosges, Pont Neuf, Place Dauphine czy niektóre części Rezydencji królewskiej w Fontainebleau
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Autour de la Place des Vosges [online], paristoric.com [dostęp 2021-08-12] (fr.).
- ↑ Francuskie Ministerstwo Kultury , Place des Vosges [online], pop.culture.gouv.fr [dostęp 2021-08-12] (fr.).
- ↑ a b Alexandre Gady , De la place Royale à la place des Vosges, Action Artistique De Paris, 15 stycznia 1997 (fr.).
- ↑ Le plan de sauvegarde et de mise en valeur [online], culture.gouv.fr [dostęp 2021-08-13] (fr.).
- ↑ Henry IV style, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-07] (ang.).