Przejdź do zawartości

Or Jehuda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Or Jehuda
‏אור יהודה‎
Ilustracja
Nowoczesne budownictwo Or Yehuda
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Izrael

Dystrykt

Tel Awiw

Burmistrz

David Yosef

Powierzchnia

5,141 km²

Wysokość

24 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności
• gęstość


32 700
6361 os./km²

Nr kierunkowy

+972 3

Kod pocztowy

60000, 60312

Położenie na mapie Izraela
Mapa konturowa Izraela, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Or Jehuda”
Ziemia32°01′52″N 34°50′45″E/32,031111 34,845833
Strona internetowa

Or Jehuda (hebr. אור יהודה; arab. أور يهودا; ang. Or Yehuda; pol. dosł. Światło Judy) – miasto położone w Dystrykcie Tel Awiwu w Izraelu. Leży na równinie Szaron nad Morzem Śródziemnym, w zespole miejskim Gusz Dan.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]
Lokalizacja Or Jehuda w metropolii Gusz Dan

Or Jehuda jest położony na kontynencie azjatyckim, na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego 32°01′52″N 34°50′45″E/32,031111 34,845833. Miasto leży na nadmorskiej równinie Szaron, na historycznej drodze lądowej łączącej Europę, Azję i Afrykę.

Miasto Or Jehuda jest położone w odległości 50 km na północny zachód od Jerozolimy i 98 km na południe od Hajfy[1]. Leży w otoczeniu miast Tel Awiwu, Ramat Gan, Kirjat Ono i Jehud-Monosson, miasteczek Savyon i Azor, oraz moszawów Cafrijja i Chemed. Na południe od miasta jest międzynarodowy port lotniczy im. Ben-Guriona, natomiast na północ jest baza wojskowa Tel-Hashomer należąca do Sił Obronnych Izraela[2].

Środowisko naturalne

[edytuj | edytuj kod]

Miasto powstało na stosunkowo mało żyznych gruntach.

Klimat

[edytuj | edytuj kod]

Or Jehuda ma klimat śródziemnomorski, który charakteryzuje się gorącymi i wilgotnymi latami oraz chłodnymi i deszczowymi zimami[3]. Wiosna rozpoczyna się w marcu, a w drugiej połowie maja rozpoczyna się lato. Średnia temperatura latem wynosi 26 °C, a zimą 12 °C (średnia z lat 1988–2000)[4]. Opady śniegu są rzadkością, ale zdarza się spadek temperatury do 5 °C. Największe opady deszczu występują pomiędzy październikiem a kwietniem. Suma rocznych opadów atmosferycznych wynosi 530 mm[5].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2009 roku w mieście żyło 32,7 tys. mieszkańców, z czego 98,9% stanowią Żydzi, a 1,1% inne narodowości[6].

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Or Jehuda w 2000 było 10 281 zatrudnionych pracowników i 1079 pracujących na własny rachunek. Pracownicy otrzymujący stałe pensje zarabiali w 2000 średnio 5069 NIS, i otrzymali w ciągu roku podwyżki średnio o 10,8%. Przy czym mężczyźni zarabiali średnio 6220 NIS (podwyżka o 8,9%), a kobiety zarabiały średnio 3901 NIS (podwyżka o 12,9%). W przypadku osób pracujących na własny rachunek średnie dochody wyniosły 6638 NIS. W 2000 roku w Or Jehuda było 598 osób otrzymujących zasiłek dla bezrobotnych i 1605 osób otrzymujących świadczenia gwarantowane.

Populacja miasta pod względem wieku:

Wiek (w latach) Procent populacji w %
0-4 9,6%
5-9 9,0%
10-14 7,7%
15-19 7,9%
20-29 16,4%
30-44 20,2%
45-59 17,7%
ponad 60 11,6%

Źródło danych: Central Bureau of Statistics.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Pomnik bohaterów wojennych w Or Jehuda

Pierwotnie znajdowała się tutaj arabska wioska Saqiya (arab. ساقِية), która została zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny w dniu 25 kwietnia 1948[7].

W 1949 na miejscu zniszczonej arabskiej wioski utworzono obóz dla żydowskich imigrantów z Turcji, Iraku i Libanu. W 1950 powstała rolnicza osada Or Jehuda, w której zamieszkali Żydzi sefardyjscy. W 1988 Or Jehuda otrzymała prawa miejskie[8].

23 kwietnia 2001 palestyńscy terroryści z Hamasu zdetonowali bombę ukrytą w samochodzie-pułapce przed sklepem w Or Jehuda. Rannych zostało 8 osób[9].

20 maja 2008 grupa studentów lokalnych jesziw spaliło publicznie kilkaset egzemplarzy Nowego Testamentu, protestując w ten sposób przeciwko działalności chrześcijańskich misjonarzy w Izraelu[10]. Policja wszczęła w tej sprawie śledztwo[11].

W 2008 do miasta włączono część obszaru samorządu regionu Ef’al, w tym wioskę Ramat Pinkas (hebr. רָמַת פִּנְקָס).

Miasto nazwano na cześć Elkalai Jehudy, jednego z przywódców Syjonizmu w XIX wieku[8].

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
Lybian Jewish Heritage Museum w Or Jehuda

W Or Jehuda znajduje się Muzeum Żydów Babilońskich (ang. The Babylonian Jewry Heritage Center), które reprezentuje bogactwo kultury Żydów z Iraku. Muzeum zostało założone w 1988 i obecnie spełnia rolę ważnego centrum kultury[12]. Osobnym muzeum jest Muzeum Dziedzictwa Żydów Libijskich.

Edukacja i nauka

[edytuj | edytuj kod]

W mieście znajduje się 10 szkół podstawowych i 6 szkół średnich, w których uczy się 5,1 tys. uczniów. Niektóre szkoły to: Oranim, Saadia Gaon, Ner David, Hadarim, Ha-Pardes, Arazim, Sheizaf, Makif Ferka’uf, Ma’ale Savionim, Ba-Ma’ale i Amram Gaon.

Z uczelni religijnych są tutaj: Rogozin Religious High School, Birkat Itschak Jeshiva, Ha-Jeshiva Ha-Gdola, Jeshiva High School Or Hanna i Chabad of Or Yehuda[13].

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Przy międzynarodowym porcie lotniczym im. Ben-Guriona utworzono strefę przemysłową, w której działają liczne przedsiębiorstwa (nanotechnologia, telekomunikacja, high-tech i inne).

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Wzdłuż północnej granicy miasta przebiega droga nr 461 , którą jadąc na zachód dojeżdża się do autostrady nr 4 (ErezKefar Rosz ha-Nikra), a jadąc na wschód dojeżdża się do miasta Jehud-Monosson. Prowadząca na północ droga nr 4622 prowadzi do miasta Kirjat Ono i miasteczka Savyon. Wzdłuż południowej granicy miasta przebiega droga nr 412 , którą jadąc na południowy zachód dojedzie się do moszawu Chemed i węzła drogowego z autostradą nr 1 (Tel AwiwJerozolima).

Transport w Or Jehuda jest obsługiwany tylko przez autobusy. Będąc częścią aglomeracji miejskiej Gusz Dan, wszystkie linie autobusowe wychodzą poza granice miasta, tworząc dogodne połączenia z sąsiednimi miastami. Największą liczbę linii autobusowych w mieście obsługuje Dan Bus Company i Egged.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. time and date.com: Current local times and distance from Tel Aviv. [dostęp 2009-10-21]. (ang.).
  2. Israel Science and Technology Homepage: Map of Israel. [dostęp 2008-05-21]. (ang.).
  3. Israeli Encarta. [dostęp 2008-05-21]. (ang.).
  4. Israel Central Bureau of Statistics: Weather averages for Tel Aviv. [dostęp 2009-10-20]. (ang.).
  5. Israel Central Bureau of Statistics: Precipitation. [dostęp 2009-10-17]. (ang.).
  6. Israel Central Bureau of Statistics. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2008-05-20]. (ang.).
  7. Palestine Remembered: Welcome To Saqiya. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
  8. a b Flags Of The World: Iriyat Or Yehuda. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
  9. Israel Insider: Car bomb explodes in center of Or Yehuda. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
  10. Orthodox Jewish Youths Burn New Testaments in Or Yehuda. haaretz.com, 20 maja 2008. [dostęp 2017-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-11-12)]. (ang.).
  11. Intellect or Insanity: The same political group behind the Or-Yehuda book burning is the group who wishes to censor the internet. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
  12. The Israel Genealogical Society: The Babylonian Jewry Heritage Center – Or Yehuda- Museum & Archive. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
  13. Chabad Centers: Chabad of Or Yehuda. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]