Przejdź do zawartości

Olga Romanowa (królowa Grecji)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Olga Romanowa
Όλγα
Ilustracja
ilustracja herbu
podpis
Królowa Grecji
Okres

od 27 października 1867
do 18 marca 1913

Jako żona

Jerzego I Greckiego

Poprzedniczka

Amalia Oldenburg

Następczyni

Zofia Pruska

Dane biograficzne
Dynastia

Romanowowie

Data i miejsce urodzenia

3 września 1851
Pawłowsk

Data i miejsce śmierci

18 czerwca 1926
Rzym

Ojciec

Konstanty Mikołajewicz Romanow

Matka

Aleksandra z Saksonii-Altenburga

Mąż

Jerzy I Grecki

Dzieci

Konstantyn I
Jerzy
Aleksandra
Mikołaj
Maria
Olga
Andrzej
Krzysztof

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Zbawiciela (Grecja) Dama Orderu Królowej Marii Luizy (Hiszpania) Krzyż Królewskiego Czerwonego Krzyża

Olga Konstantynowna Romanowa (gr. Όλγα; ros. О́льга Константи́новна; ur. 22 sierpnia?/3 września 1851 w Pawłowsku, zm. 18 czerwca 1926 w Rzymie) – wielka księżna Rosji, królowa Grecji w latach 1867–1913 jako żona Jerzego I Greckiego.

Była córką wielkiego księcia Konstantego Mikołajewicza Romanowa, brata cara Aleksandra II, oraz Aleksandry z Saksonii-Altenburga, córki księcia Saksonii-Altenburg, Józefa Wettyna.

W 1867 roku wyszła za mąż za króla Grecji, Jerzego I, z którym miała ośmioro dzieci – króla Grecji, Konstantyna I (1868–1923), Jerzego (1869–1957), Aleksandrę (1870–1891), Mikołaja (1872–1938), Marię (1876–1940), Olgę (1881), Andrzeja (1882–1944) i Krzysztofa (1888–1940). Wnukami Olgi byli trzej królowie Grecji, Jerzy II Grecki (1890-1947), Aleksander Grecki (1893–1920) i Paweł I Grecki (1901–1964), a także mąż królowej brytyjskiej, Elżbiety II, Filip, książę Edynburga (1921–2021).

Olga z matką i czworgiem rodzeństwa – Mikołajem, Wierą, Konstantym i Dymitrem (1863)

Dzieciństwo

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się 22 sierpnia[a]/ 3 września 1851 roku w pałacu w Pawłowsku jako drugie dziecko i pierwsza córka Konstantego Romanowa i jego żony, Aleksandry z Saksonii-Altenburga. Przez ojca dziewczynka była wnuczką cara Mikołaja I, bratanicą cara Aleksandra II i kuzynką cara Aleksandra III.

Otrzymała imię Olga, które było dość często nadawane dziewczynkom związanym z rosyjską rodziną cesarską – nosiła je chociażby jej ciotka, siostra jej ojca, Olga Romanowa (królowa Wirtembergii). Imię Olga nosiła również św. Olga Kijowska, wielka księżna kijowska, święta Kościoła katolickiego i prawosławnego.

W dzieciństwie Olga nazywana była Muguet (fr. konwalia) i była opisywana jako bardzo spokojna i nieśmiała, zwłaszcza w porównaniu do swojej siostry, Wiery. „Moja Olga to urocze dziecko, jest moją radością i powodem do dumy. Jest tak słodka, wesoła, prosta i posłuszna” – pisała o dziewczynce jej matka, Aleksandra[1]. Natomiast najbliższe relacje łączyły Olgę z jej starszym bratem, Mikołajem, z którym utrzymywała kontakt nawet po jego wygnaniu.

W 1862 ojciec Olgi, Konstanty, został mianowany przez swojego brata, Aleksandra II, namiestnikiem Królestwa Polskiego. Nie został jednak dobrze przyjęty przez Polaków, o czym świadczy fakt, że dzień po tym, gdy przybył z rodziną do Warszawy, dokonano na niego nieudanego zamachu. Po wybuchu powstania styczniowego Konstanty został odwołany przez cara ze swojej funkcji, a następnie powrócił z rodziną do Petersburga[2].

Królowa Grecji

[edytuj | edytuj kod]

Małżeństwo

[edytuj | edytuj kod]
Olga z mężem (1867)

W 1863 roku król Grecji, Jerzy I, odwiedził Rosję, aby podziękować stryjowi Olgi, carowi Aleksandrowi II, za jego wsparcie w osadzeniu go na greckim tronie. Tam też mężczyzna po raz pierwszy spotkał Olgę. Dziewczyna miała wówczas dwanaście lat. Ich drugie spotkanie miało miejsce cztery lata później, w 1867 roku. Wówczas Jerzy przyjechał do Rosji, aby odwiedzić swoją siostrę, Dagmarę Duńską, która rok wcześniej wyszła za mąż za carewicza Aleksandra. Nie doszło jednak do zawarcia oficjalnych zaręczyn pomiędzy Olgą a Jerzym. Konstanty uważał, że jego piętnastoletnia córka jest za młoda na małżeństwo. Postanowiono odczekać z zaręczynami do momentu ukończenia przez Olgę szesnastu lat[3].

Olga w tradycyjnym greckim stroju (ok. 1870)

27 października 1867 roku w kaplicy Pałacu Zimowego Olga wyszła za mąż za Jerzego i stała się królową Grecji. Małżeństwo było sukcesem rosyjskiej dyplomacji, ponieważ wzmocniło stosunki dyplomatyczne Grecji i Rosji i zbliżyło do siebie oba panujące dynastie. Niezwykle ważne było wzmocnienie pozycji Rosji w tym regionie Morza Śródziemnego, zwłaszcza w przededniu zagrożenia konfliktem zbrojnym z Turcją. Ślub Olgi i Jerzego został przyjęty z entuzjazmem również wśród Greków, między innymi ze względów religijnych – Jerzy był luteraninem, natomiast Olga – tak jak większość Greków – wyznawała prawosławie[3].

Trudne początki

[edytuj | edytuj kod]

Do swojego nowego kraju przyjechała z wyprawą ślubną i ukrytą w niej kolekcją lalek. Przed wyjazdem do Grecji zdążyła otrzymać wskazówkę od stryja, Aleksandra II, aby „kochać swoją nową Ojczyznę dwa razy bardziej niż własną”. Olga nie była jednak przygotowana do pełnienia roli królowej i początkowo była przytłoczona nową sytuacją. Potwierdza to fakt, że podczas jednego z oficjalnych przyjęć Olga zaginęła, a gdy wreszcie udało się ją odnaleźć – płakała, ściskając swojego ulubionego misia[1].

Aby jak najlepiej spełniać się w roli królowej, posłuchała rady swojej matki i zaczęła interesować się archeologią oraz historią Grecji. Chciała w ten sposób zyskać poparcie społeczne. Oprócz tego w niecały rok nauczyła się języka greckiego i angielskiego. Olga mogła liczyć również na wsparcie swojego męża – wraz z Jerzym stanowili bardzo zżytą ze sobą parę i – wbrew panującym wówczas zwyczajom na dworach królewskich – spędzali dużo czasu ze swoimi dziećmi[4].

Życie rodziny królewskiej było stosunkowo spokojne, a dwór nie był tak okazały jak ten w Petersburgu. Olga przez cały czas pobytu w Grecji tęskniła za Rosją. Jej pokój wypełniony był ikonami z jej ojczyzny, a w pałacowej kaplicy śpiewała z dziećmi słowiańskie pieśni. Często odwiedzała rosyjskie statki cumujące w Pireusie i zapraszała rosyjskich marynarzy do pałacu królewskiego. Ponadto była jedyną kobietą w historii mającą tytuł Admirała Imperialnej Marynarki Wojennej Rosji, który otrzymała jeszcze w dniu ślubu[4].

Kiedy w 1888 roku urodził się Krzysztof, ósme i ostatnie dziecko Olgi i Jerzego, kobieta postanowiła uczynić go „małym Rosjaninem”. Świadczy o tym chociażby to, że dziecko królowa postanowiła urodzić w swoim rodzinnym Pawłowsku, w przeciwieństwie do pozostałych dzieci, które przyszły na świat w Grecji. Oprócz tego rodzicami chrzestnymi chłopca został car Rosji, Aleksander III, z żoną, Marią Fiodorowną.

Działalność charytatywna

[edytuj | edytuj kod]

Szacunek swoich poddanych Olga zaskarbiła sobie dzięki swojej działalności charytatywnej. Królowa angażowała się w niesienie pomocy ubogim i sierotom. Została patronką sierocińca Amalieion założonego przez poprzednią królową Grecji, Amalię Oldenburg. Ponadto podjęła się również reformy systemu więziennictwa. Dzięki niej powstały osobne więzienia dla kobiet i młodocianych przestępców.

Pod koniec XIX wieku Olga w centrum Aten założyła największy szpital w Grecji – Evangelismos. Uważa się, że spośród wszystkich przedsięwzięć charytatywnych, które podejmowała królowa, to właśnie ten szpital był jej ulubionym[5].

Dzięki wsparciu Olgi wybudowano również przytułki dla nieuleczalnie chorych i niepełnosprawnych starszych osób, a także sanatorium dla chorych na zapalenie płuc. Oprócz tego królowa zaangażowała się również w niesienie pomocy niezamożnym dziewczętom – utworzyła dla nich szkołę gotowania czy szkołę tkacką[6].

Olga przyczyniła się do wybudowania rosyjskiego szpitala w Pireusie. Utworzyła go, aby upamiętnić swoją najstarszą córkę, Aleksandrę, która zmarła w Moskwie w 1891 roku. Choć szpital był przeznaczony głównie dla rosyjskich marynarzy, niósł pomoc wszystkim marynarzom. Królowa wspierała również zakładanie szpitali w czasie trwania konfliktów pomiędzy Grecją a jej sąsiadami, zwłaszcza podczas wojny grecko-tureckiej i I wojny bałkańskiej. Za pracę na rzecz rannych Olga i jej synowa, Zofia Pruska, w grudniu 1897 roku zostały odznaczone Krzyżem Królewskiego Czerwonego Krzyża przez królową brytyjską, Wiktorię.

Przy całym swoim oddaniu działalności charytatywnej, Olga przez cały czas była pokorna. Świadczą o tym jej słowa, które powiedziała kiedyś do swojej przyjaciółki: „Jakżebym chciała być bardziej przydatna dla ludzi!”. Gdy jej rozmówczyni zapewniła ją, że jest bardzo pomocna dla swoich poddanych, Olga miała odpowiedzieć: „Ze mnie jest wielkie zero i nawet nie staraj się tego podważyć”[1].

Królowa Olga od 1879 roku objęła honorowy patronat (szefostwo) nad 2. ekwipażem rosyjskiej Floty Bałtyckiej, a w 1908 roku nad załogą krążownika „Admirał Makarow”, dla których w 1904 roku przekazała kapitał dla wypłaty zapomóg marynarzom[7].

Kontrowersje

[edytuj | edytuj kod]

Krótko po klęsce Grecji w wojnie grecko-tureckiej w 1897 roku niezadowoleni Grecy rok później oddali strzały do męża i córki Olgi. Pomimo zamachu Olga nalegała, aby mogła kontynuować swoje obowiązki bez ochrony wojskowej. Jej syn, Mikołaj, napisał w swoich pamiętnikach, że gdy pewnego dnia powiedział swojej matce o znaczeniu opinii publicznej, Olga miała odpowiedzieć: „Wolę być rządzona przez dobrze urodzonego lwa niż przez czterysta szczurów takich jak ja”[8][9].

Największe kontrowersje dotyczące Olgi związane są z Evangeliką. Odwiedzając żołnierzy, którzy zostali ranni we wspomnianej wojnie grecko-tureckiej, królowa – jako żarliwa wyznawczyni prawosławia – czytała im Biblię. Pismo Święte było wówczas dostępne w Grecji jedynie w niezrozumiałej dla przeciętnych ludzi koine (historycznej formie języka greckiego), dlatego odwiedzani przez nią ludzie go nie rozumieli. Olga była świadoma, że problem niezrozumienia Biblii nie dotyczy jedynie żołnierzy, ale również innych, niewykształconych greckich obywateli. Dlatego też postanowiła przetłumaczyć Pismo Święte na język, którym posługiwali się przeciętni Grecy. Gdy tłumaczenie było już gotowe, zostało wysłane do metropolity Aten oraz Synodu, aby otrzymać zgodę na jego publikację. Wiadomość o tym oburzyła większość duchownych, dlatego ostatecznie Synod nie zgodził się na publikację tłumaczenia.

Ilustracja francuskiej gazety Le Petit Journal z okazji srebrnej rocznicy ślubu Olgi i Jerzego (1892)

Mimo próśb i nalegań Olgi, hierarchowie nie zmienili zdania w tej kwestii. Zdeterminowana królowa postanowiła wydać tłumaczenie bez zgody Synodu. Ponieważ były one niedrogie, szybko zostały sprzedane. Wywołało to jednak powszechne oburzenie. Do utrzymania porządku zostało wezwane wojsko[10].

Wdowieństwo

[edytuj | edytuj kod]

Śmierć Jerzego I

[edytuj | edytuj kod]
Ilustracja francuskiej gazety Le Petit Journal przedstawiająca zamach na męża Olgi, Jerzego I (1913)

W 1913 roku I wojna bałkańska zakończyła się klęską Imperium Osmańskiego, które zostało pokonane przez zjednoczone siły greckie, bułgarskie, serbskie i czarnogórskie. W wyniku konfliktu terytorium Grecji znacznie się powiększyło, ale państwa sojusznicze szybko się podzieliły, a Grecja i Bułgaria zaczęły rywalizować o swoje wpływy w Salonikach i okolicach. Aby potwierdzić kontrolę Grecji nad tym terytorium mąż Olgi, król Jerzy I, udał się tam z wizytą. 18 marca 1913 roku, podczas popołudniowego spaceru, został zamordowany przez Aleksandrosa Schinasa (gr. Αλέξανδρος Σχινάς). Zamachowiec prawdopodobnie należał do organizacji socjalistycznej[11]. Olga często powtarzała, że „zakochała się w człowieku, nie w królu”, dlatego bardzo przeżyła odejście ukochanego męża, chociaż samą śmierć określiła „wolą Bożą”. Do Salonik przybyła dzień po dokonanym zamachu. Tam, wraz z rodziną, odwiedziła miejsce, gdzie został zamordowany jej mąż. Nabożeństwo żałobne odbyło się natomiast w Katedrze Zwiastowania Matki Bożej w Atenach, głównej świątyni Greckiego Kościoła Prawosławnego.

W wyniku śmierci męża nowym królem Grecji został najstarszy syn Olgi, Konstantyn, a królową – jego żona, Zofia Pruska. Olga, choć otrzymała do dyspozycji jedno ze skrzydeł pałacu królewskiego, postanowiła wrócić do rodzinnej Rosji, aby spędzić czas ze swoim bratem, Konstantym, oraz jego rodzinnym w Pawłowsku, gdzie się urodziła.

I wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]
Portret Olgi autorstwa Georgiosa Jakobidesa (1915)

W chwili wybuchu wojny Olga przebywała w Rosji, gdzie postanowiła pozostać. Tam, wraz ze swoją szwagierką, Elżbietą, założyła szpital dla rannych żołnierzy. Zdała sobie również sprawę z zagrożenia rewolucją. Próbowała uświadomić to carycy Aleksandrze, ale bezskutecznie[12]. Później naraziła się kobiecie, gdy podpisała petycję z prośbą o ułaskawienie dla jej wnuka, Dymitra, który został zesłany na front perski za udział w zabójstwie faworyta Aleksandry, Grigorija Rasputina.

Po upadku caratu Olga pozostała w Rosji, gdzie jej sytuacja materialna była bardzo trudna. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej zdała sobie sprawę z konieczności opuszczenia kraju, jednak rewolucjoniści odmówili jej pozwolenia na wyjazd, a kłopoty wewnętrzne Grecji uniemożliwiły interwencje w jej sprawie. Po apelach o pomoc, otrzymała paszport w ambasadzie duńskiej. Jesienią 1918 roku wyjechała do Niemiec, dołączając do najstarszego syna i jego rodziny w Szwajcarii na początku 1919 roku[13].

Regentka Grecji

[edytuj | edytuj kod]

Wielkim ciosem dla Olgi była wiadomość o śmierci jej dwóch braci, Mikołaja i Dymitra. „Moi bracia zginęli i pozostałam ostatnia z rodziny, niczym żałosny relikt przeszłości” – pisała w jednym z listów[1][14]. Rodzina królowej zmagała się nie tylko z bolesnymi informacjami dotyczącymi rewolucji w Rosji, ale również z problemami finansowymi. Ponadto rząd grecki ograniczał kontakty rodziny z królem Aleksandrem Greckim, wnukiem Olgi, który zachorował na sepsę połączoną z gangreną po tym, gdy ugryzła go małpa. Mimo pomocy sprowadzonych przez premiera Wenizelosa czołowych, europejskich lekarzy, mężczyzna zmarł[15]. Z całej rodziny na jego pogrzebie obecna była jedynie –przybyła pospiesznie ze Szwajcarii – Olga. Reszta królewskich krewnych demonstracyjnie zachowywała nieprzejednanie wobec decyzji politycznych i osobistych Aleksandra, jak też nie byliby mile widziani i zapewne nie zostaliby do Grecji wpuszczeni[16].

Rząd Grecji, po śmierci Aleksandra, zaproponował tron jego młodszemu bratu, Pawłowi. Mężczyzna jednak nie zgodził się na to, chcąc zachować się lojalnie względem ojca, Konstantyna, oraz starszego brata, Jerzego, odmówił. W międzyczasie doszło w Grecji do wyborów parlamentarnych, w których premier Wenizelos poniósł ogromną klęskę. Nowym premierem został Dimitrios Ralis, który – chcąc rozwiązać problem bezkrólewia – poprosił Olgę, aby została regentką Grecji[17]. Kobieta zgodziła się na to i pełniła tę funkcję do 19 grudnia 1920 roku, kiedy to jej syn, Konstantyn, ponownie został królem Grecji[9].

Wygnanie i śmierć

[edytuj | edytuj kod]

Sytuacja w Grecji, pomimo powrotu Konstantyna na tron, nie była łatwa. Wciąż trwała rozpoczęta w 1919 roku wojna grecko-turecka. We wrześniu 1921 roku Grecy ponieśli klęskę w bitwie pod Sakaryą (Sangarios), przez co nastąpił odwrót sił greckich z Anatolii, a ostatecznie przegrana w całej wojnie we wrześniu 1922 roku.

Niezadowolenie społeczne w Grecji przerodziło się w rewolucję, której skutkiem była abdykacja króla Konstantyna, na rzecz najstarszego syna – Jerzego. Olga, która wyjechała wówczas z Grecji, aby leczyć pogarszający się wzrok, ze smutkiem przyjęła wiadomość o abdykacji i wygnaniu najstarszego syna[18].

Okres wygnania Olga spędziła w wielu miejscach, między innymi w: Villi Anastasia w Rzymie i Spencer House w Londynie (należących do jej syna, Krzysztofa), Regent’s Park (gdzie apartament wynajmowała jej córka, Maria) oraz Sandringham House (należącego do szwagierki, Aleksandry).

Portret Olgi autorstwa Philipa de László (1914)

Olga zmarła 18 czerwca 1926 roku w Villi Anastasia w Rzymie[19]. Została pochowana w cerkwi prawosławnej we Florencji, gdzie po śmierci spoczął również jej najstarszy syn, były król Grecji, Konstantyn. Po przywróceniu monarchii w Grecji w 1935 roku jej ciało złożono w mauzoleum greckiej rodziny królewskiej w majątku Tatoi koło Aten[20].

Małżeństwo i potomstwo

[edytuj | edytuj kod]
Olga z matką, wnuczką – Marią i prawnukiem – Lennartem (1909)

27 października 1867 roku wyszła za mąż za króla Grecji, Jerzego I. Para królewska miała razem ośmioro dzieci:

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Genealogia

[edytuj | edytuj kod]
Prapradziadkowie

Piotr III Romanow
(1728–1762)
∞ 1745
Katarzyna II Wielka
(1729–1796)

Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski
(1732–1797)
∞ 1753
Fryderyka Dorota Zofia z Brandenburgii-Schwedt
(1736–1798)

Fryderyk Wilhelm II Pruski
(1744–1797)
∞ 1769
Fryderyka Luiza z Hesji-Darmstadt
(1751–1805)

Karol II Meklemburski
(1741–1816)
∞ 1768
Fryderyka Karolina z Hesji-Darmstadt
(1752–1782)

Ernest Fryderyk III
(1727–1780)
∞ 1758
Ernestyna z Saksonii-Weimar-Eisenach
(1740–1786)

Karol II Meklemburski
(1741–1816)
∞ 1768
Fryderyka Karolina z Hesji-Darmstadt
(1752–1782)

Fryderyk Eugeniusz Wirtemberski
(1732–1797)
∞ 1753
Fryderyka Dorota Zofia z Brandenburgii-Schwedt
(1736–1798)

Karol Krystian z Nassau-Weilburg
(1735–1788)
∞ 1760
Karolina Orange-Nassau
(1743–1787)

Pradziadkowie

Paweł I Romanow
(1754–1801)
∞ 1776
Maria Romanowa
(1759–1828)

Fryderyk Wilhelm III Pruski
(1770–1840)
∞ 1793
Luiza Pruska
(1776–1810)

Fryderyk z Saksonii-Altenburga
(1763–1834)
∞ 1785
Charlotta Georgina Meklemburska
(1769–1818)

Ludwik Wirtemberski
(1756–1817)
∞ 1797
Henrietta z Nassau-Weilburg
(1780–1857)

Dziadkowie

Mikołaj I Romanow
(1796–1855) ∞ 1817
Aleksandra Romanowa
(1798–1860)

Józef z Saksonii-Altenburga
(1789–1868) ∞ 1817
Amelia Wirtemberska
(1799–1848)

Rodzice

Konstanty Romanow (1827–1892)
∞ 1848
Aleksandra z Saksonii-Altenburga (1830-1911)

Olga Romanowa (1851-1926), królowa Grecji

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Julia P. Gelardi, From Splendor to Revolution: The Romanov Women, 1847-1928, 2011.
  2. Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – dzieciństwo [online], Blue Blood, 23 lutego 2018 [dostęp 2021-08-28].
  3. a b Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – zaręczyny, ślub i zniknięcie [online], Blue Blood, 15 marca 2018 [dostęp 2021-08-29].
  4. a b Gabriela, Blue Blood: Za kulisami królewskiego życia – a gdy nie widzą nas inni... [online], Blue Blood, 11 kwietnia 2018 [dostęp 2021-08-30].
  5. Gabriela, Blue Blood: "Chciałabym być bardziej przydatna" – działalność charytatywna cz. 2 [online], Blue Blood, 28 kwietnia 2018 [dostęp 2021-08-31].
  6. Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – "Królowa biednych" [online], Blue Blood, 15 kwietnia 2018 [dostęp 2021-08-31].
  7. Siergiej Winogradow, Aleksiej Fiedieczkin: Bronienosnyj kriejsier «Bajan» i jego potomki. Od Port-Artura do Moonzunda. Moskwa: Jauza / Eksmo, 2011, s. 145. ISBN 978-5-699-51559-2. (ros.).
  8. Walter Christmas, 1914, p. 129.
  9. a b Gabriela, Blue Blood: Witaj z powrotem – regentka [online], Blue Blood, 4 listopada 2018 [dostęp 2021-09-01].
  10. Gabriela, Blue Blood: Kontrowersyjna Biblia, kontrowersyjna królowa [online], Blue Blood, 7 maja 2018 [dostęp 2021-09-01].
  11. Gabriela, Blue Blood: "Zakochałam się w człowieku, a nie w królu" – Królowa – Wdowa [online], Blue Blood, 2 czerwca 2018 [dostęp 2021-09-01].
  12. Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – I wojna światowa [online], Blue Blood, 1 lipca 2018 [dostęp 2021-09-01].
  13. John Van der Kiste: The Romanovs, 1818-1959. Alexander II of Russia and his family. Stroud: Sutton Publishing, 1998, s. 198–202. ISBN 978-0-7509-1631-8.
  14. Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – Królowa Wygnana [online], Blue Blood, 22 października 2018 [dostęp 2021-09-01].
  15. Clogg R.: Historia Grecji nowożytnej. Kraków: Książka i Wiedza, 2006, s. 115. ISBN 83-05-13465-2.
  16. Biograficzny program dokumentalny greckiej telewizji publicznej ERT, wyemitowany przez kanał NET, 25.04.2013.
  17. Bonarek J., Czekalski T., Sprawski S., Turlej S.: Historia Grecji. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2005, s. 546. ISBN 83-08-03819-0.
  18. Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – z dala of Grecji, czyli II wygnanie [online], Blue Blood, 12 listopada 2018 [dostęp 2021-09-02].
  19. Gabriela, Blue Blood: Królowa Grecji Olga – odeszła niczym święta [online], Blue Blood, 19 listopada 2018 [dostęp 2021-09-02].
  20. Groby władców Grecji.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]