Przejdź do zawartości

Norweskie okręty podwodne typu A

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Norweskie okręty podwodne typu A
Ilustracja
Kraj budowy

 Cesarstwo Niemieckie

Stocznia

Germaniawerft, Kilonia

Zbudowane

4

Użytkownicy

 Norweska KMW
 Kaiserliche Marine

Typ następny

B

Służba w latach

1914-1940

Stracone

3

Uzbrojenie:
torped
Wyrzutnie torpedowe:
• dziobowe
• rufowe


2 x 450 mm
1 x 450 mm

Załoga

17-21 oficerów i marynarzy

Wyporność:
• na powierzchni

268-270 ton

• w zanurzeniu

342-355 ton

Rodzaj kadłuba

dwukadłubowy

Zanurzenie testowe

50 m

Długość

46,5-46,7 m

Szerokość

4,8 m

Zanurzenie

2,7-2,8 m

Napęd:
2 silniki wysokoprężne o łącznej mocy 700 KM
2 silniki elektryczne o łącznej mocy 380 KM
2 śruby
Prędkość:
• na powierzchni
• w zanurzeniu


14,2-14,5 węzła
7,3-9 węzłów

Zasięg:
• na powierzchni

900 Mm przy prędkości 10 węzłów

• w zanurzeniu

76 Mm przy prędkości 3,3 węzła

Okręty podwodne typu Anorweskie okręty podwodne z początku XX wieku. W latach 1911-1914 w niemieckiej stoczni Germaniawerft w Kilonii zbudowano cztery okręty tego typu. Trzy jednostki (A-2 – A-4) weszły do służby w marynarce norweskiej, a jedną (SM U-A, ex-norweski A-5) wcielono po wybuchu I wojny światowej do Kaiserliche Marine. U-A do 1916 roku pływał w składzie Flotylli Bałtyckiej, a następnie pełnił funkcje szkoleniowe; po wojnie przypadł Francji, gdzie został zezłomowany. Okręty norweskie służyły do momentu napaści Niemiec w kwietniu 1940 roku, kiedy to uległy zniszczeniu.

Projekt i budowa

[edytuj | edytuj kod]

Okręty podwodne typu A zostały zamówione przez rząd Norwegii w Niemczech po pozyskaniu z tego kraju pierwszego okrętu podwodnego, którym był „Kobben”(inne języki)[1]. Norwegowie byli bardzo zadowoleni z parametrów tej zbudowanej w 1909 roku jednostki i już w listopadzie 1910 roku wystosowali zapytania ofertowe skierowane do niemieckich stoczni w celu pozyskania kolejnych okrętów[1]. Najlepszy z punktu widzenia zamawiającego projekt przygotowała stocznia Germaniawerft, który był powiększoną i silniej uzbrojoną wersją zbudowanego dla Regia Marina okrętu podwodnego „Atropo[2]. Głównym konstruktorem okrętów był dr Hans Techel(inne języki)[3]. W maju 1911 roku Norwegowie zamówili trzy jednostki, powiększając w 1912 roku zamówienie o jeszcze jeden okręt[4]. Zmianą w stosunku do poprzednich konstrukcji Germaniawerft było przesunięcie rufowych sterów za śruby; nowością było wyposażenie tak małych jednostek w żyrokompasy[4].

Wszystkie jednostki typu A zostały zbudowane w stoczni Germaniawerft w Kilonii[5][6]. Stępki okrętów położono w latach 1911–1912, a zwodowane zostały w latach 1913–1914[5][7].

Okręt Stocznia Początek budowy Wodowanie Wejście do służby
A-2 Germaniawerft 1911 1913 1914
A-3
A-4
A-5 (SM U-A) październik 1912 9 maja 1914 14 sierpnia 1914

Dane taktyczno-techniczne

[edytuj | edytuj kod]

Jednostki typu A były przybrzeżnymi okrętami podwodnymi konstrukcji dwukadłubowej o długości całkowitej od 46,5 do 46,7 metra, szerokości 4,8 metra i zanurzeniu 2,7-2,8 metra[3][7]. Kadłub sztywny miał 34,45 metra długości i 3,15 metra szerokości[8]. Wysokość (od stępki do szczytu kiosku) wynosiła 6,47 metra[8]. Wyporność normalna w położeniu nawodnym wynosiła 268-270 ton, a w zanurzeniu od 342 do 355 ton[3][5][a]. Okręty napędzane były na powierzchni przez dwa 6-cylindrowe, dwusuwowe nienawrotne silniki wysokoprężne Germaniawerft o łącznej mocy 700 KM, a pod wodą poruszały się dzięki dwóm silnikom elektrycznym SSW o łącznej mocy 380 KM[3][7][b]. Dwa wały napędowe poruszające dwoma śrubami zapewniały prędkość od 14,2 do 14,5 węzła na powierzchni i 7,3-9 węzłów w zanurzeniu[3][7]. Zapas paliwa wynosił od 12,8 do 15 ton[4][9]. Zasięg wynosił 900 Mm przy prędkości 10 węzłów w położeniu nawodnym i 76 Mm przy prędkości 3,3 węzła w zanurzeniu[3][7]. Dopuszczalna głębokość zanurzenia wynosiła 50 metrów[4][10]. Czas zanurzenia wynosił 75 sekund[9][c].

Okręt wyposażony był w trzy wyrzutnie torped kalibru 450 mm: dwie dziobowe i jedną rufową, z łącznym zapasem pięciu torped[4][10]. Od 1917 roku U-A wyposażono w działo pokładowe kal. 8,8 cm TK C/14 L/45, z zapasem amunicji wynoszącym 108 naboi[8][10].

Załoga składała się z 17 (okręty norweskie) lub 21 (U-A) oficerów, podoficerów i marynarzy[3][11][d].

Służba

[edytuj | edytuj kod]

Okręty norweskie (A-2, A-3 i A-4)

[edytuj | edytuj kod]

Po ukończeniu, na początku 1914 roku A-2, A-3 i A-4 odbyły wspólny rejs z Kilonii do Norwegii, dopływając do bazy w Horten[4]. W tym roku jednostki zostały przyjęte do służby w marynarce wojennej[7]. W chwili rozpoczęcia II wojny światowej okręty były już przestarzałe[7]. W momencie inwazji Niemiec na Norwegię w kwietniu 1940 roku A-2, A-3 i A-4 wchodziły w skład 1. dywizjonu okrętów podwodnych z bazą w Horten[12]. Podczas działań wojennych A-2 został zdobyty przez Niemców, po czym zezłomowany, a A-3 i A-4 zostały samozatopione nieopodal Tønsberg w Oslofjorden[7][13].

SM U-A

[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu I wojny światowej A-5 został 5 sierpnia 1914 roku zarekwirowany przez Niemców i wcielony do służby w Kaiserliche Marine 14 sierpnia tego roku pod nazwą U-0 (zmienioną wkrótce na U-A)[14][15]. Po uzyskaniu gotowości bojowej jednostkę skierowano do Flotylli Bałtyckiej[16][17]. W 1915 roku okręt uczestniczył w kilku operacjach floty niemieckiej, m.in. w zajęciu portu w Lipawie czy forsowaniu Zatoki Ryskiej[18][19].

W 1916 roku okręt został przeniesiony do szkolenia[14][15]. W wyniku podpisania rozejmu w Compiègne SM U-A został poddany 24 listopada 1918 roku, a następnie trafił do Francji[3][10][e]. Jednostka została zezłomowana w Tulonie latach 1920–1921[3][f].

  1. Gardiner i Chesneau 1980 ↓, s. 379 podaje, że wyporność okrętów norweskich wynosiła 260/340 ton; Parkes 1933 ↓, s. 384 i Lipiński 1999 ↓, s. 607 podają, że 250/355 ton, zaś Rössler 1989 ↓, s. 36 – 268/353 tony.
  2. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 180 podaje, że silniki wysokoprężne były czterosuwowe; Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają natomiast, że ich łączna moc wynosiła 900 KM.
  3. Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 313 podają, że czas zanurzenia wynosił 67 sekund.
  4. Parkes 1933 ↓, s. 384 podaje, że liczebność załogi okrętów norweskich wynosiła 15 osób.
  5. Informację potwierdzają Gibson i Prendergast 2014 ↓, s. 333. Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 180 i Gozdawa-Gołębiowski 1994 ↓, s. 561 podają natomiast, że po wojnie okręt przypadł Wielkiej Brytanii i tam został zezłomowany w latach 1919–1920.
  6. Fontenoy 2007 ↓, s. 96 podaje, że okręt zezłomowano w 1919 roku.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]