Nazwy Jerozolimy

W ciągu stuleci miasto Jerozolima (Jeruzalem) znane było pod wieloma nazwami w różnych językach.

Nazwy

Salem

Biblijny hebrajski שלם š-l-m "cały", "kompletny" (prawdopodobnie w idiomatycznym znaczeniu "w pokoju")
Akadyjski (Uru) Salim
Asyryjski (dialekt akadyjskiego) (Ur) Salimmu

(Akadyjskie Uru oraz asyryjskie Ur współgrają z hebrajskim rdzeniem Ir ("miasto należące do..."), którego nie należy mylić z Jeru- w nazwie Jeruzalem pochodzącego od jerusza - "dziedzictwo".)

Biblijny grecki Σαλημ Salēm, Σολυμα Solyma
Klasyczna łacina Solyma
Biblijna łacina Salem
Arabski ساليم Sālīm
Hebrajski tyberiadzki שָׁלֵם Šālēm
Hebrajski standardowy שָׁלֵם Šalem
Biblijny polski Salem, Szalem

W biblijnej Księdze Rodzaju, Salem występuje jako nazwa miasta w czasach Abrahama. Panował tam Melchizedek, którego imię oznacza "król prawości".

Salem to również skrótowa nazwa Jerozolimy.

Moria

Biblijny hebrajski מוריה m-o-r-y-h "wybrane przez Jahwe"
Biblijny grecki Μωριας Mōrias
Biblijna łacina Moria
Arabski مريّا Muriyyā lub Murayyā (?)
Hebrajski tyberiadzki מוֹרִיָּה Môriyyāh
Hebrajski standardowy מוֹרִיָּה Moriyya
Biblijny polski Moria

W biblijnej księdze Rodzaju, Moria to nazwa Wzgórza Świątynnego, zanim zostało zamieszkane. W tym miejscu Abraham miał ofiarować swego syna.

Jebus

Biblijny hebrajski יבוס y-b-w-s
Biblijny grecki Ιεβους Iebous
Biblijna łacina Iebus
Arabski يبوس Yabūs
Hebrajski tyberiadzki יְבוּס Yəvûs
Hebrajski standardowy יְבוּס Yəvus
Biblijny polski Jebus, Jebuz

W Starym Testamencie jest to nazwa kananejskiej fortecy w czasach króla Dawida, które zamieszkiwali Jebuzejczycy. Dawid zdobył to miasto i uczynił je swoją stolicą, którą nazywano Miastem Dawida.

Jerozolima

Biblijny hebrajski ירושלם y-r-w-š-l-m prawdopodobnie "Dziedzictwo [podwójnego] pokoju"
Aramejski יְרוּשְׁלֶם Yərûšəlem
Biblijny grecki Ιερουσαλημ Hierousalēm, Ierousalēm, Ιεροσολυμα Hierosolyma, Ierosolyma
Syriacki ܐܘܪܫܠܡ Ūrišlem
Biblijna łacina Hierusalem
Arabski اورشليم trl. Ūršalīm, trb. Urszalim
Hebrajski tyberiadzki יְרוּשָׁלַםִ / יְרוּשָׁלָםִ Yərûšāláim / Yərûšālāim
Hebrajski standardowy יְרוּשָׁלַיִם trl. Yerušalayim, trb. Jeruszalajim
Staronordyjski Jorsalir
Biblijny polski Jerozolima, Jeruzalem

Jerozolima to nazwa miasta najczęściej występująca w Biblii i dlatego preferowana przez Żydów i chrześcijan na świecie. Arabski odpowiednik, Ūrshalīm, jest używany przez rząd Państwa Izrael w języku arabskim, oraz przez Arabów w kontekście historycznym lub biblijnym.

Greckie formy Hierousalēm i Hierosolyma oraz łacińska wersja Hierusalem przywodziły w starożytności do interpretacji nazwy w połączeniu z greckim słowem hieros czyli "święty".

Syjon

Biblijny hebrajski ציון Z-y-w-n "wysokość"
Biblijny grecki Σιων Siōn
Biblijna łacina Sion
Syryjski ܨܗܝܘܢ Zehyôn
Arabski صهيون Ṣahyūn
Hebrajski tyberiadzki צִיּוֹן Ziyyôn
Hebrajski standardowy צִיּוֹן Ziyyon
Biblijny polski Syjon, Sjon, Sion

Syjon to tradycyjna nazwa Miasta Dawida i Wzgórza Świątynnego.

Ariel

Biblijny hebrajski אריאל `-r-y-`-l "Lew Boży"
Biblijny grecki Αριηλ Ariēl
Arabski اريئيل Arī'īl
Hebrajski tyberiadzki אֲרִיאֵל `Ărî`ēl
Hebrajski standardowy אֲרִיאֵל Ari`el
Biblijny polski Ariel

Ariel to poetycka nazwa miasta.

Aelia Capitolina

Łacina Aelia Capitolina "Wzgórze Kapitolińskie (domu) Aeliusa"
Arabski إيلياء, Īlyā
Hebrajski tyberiadzki אֵילִיָּה קַפִּיטוֹלִינָה `Êliyyāh Qappîtôlînāh
Hebrajski standardowy אֵילִיָּה קַפִּיטוֹלִינָה Eliyya Qappitolina
Polski Aelia Capitolina

Aelia Capitolina to nadana przez Rzymian nazwa dana Jerozolimie po stłumieniu powstania Bar Kochby (132 - 135 n.e.). Nazwa nawiązuje do rodu Eliuszów, do którego należał Hadrian i do świątyni Jowisza Kapitolińskiego, zbudowanej na Wzgórzu Świątynnym.

Al-Quds

Arabski القدس trl. Al-Quds, trb. Al-Kuds "Święte Miejsce", القدس الشريف Al-Quds aš-Šarīf "Szlachetne Święte Miejsce"
Turecki Kudüs
Hebrajski tyberiadzki הַקֹּדֶשׁ haqQōdeš "Święte"
Hebrajski standardowy הַקֹּדֶשׁ haQódeš

Al-Quds jest najczęściej spotykaną nazwą arabską Jerozolimy, przyjętą także przez inne narody wyznające islam. Nazwa ta pochodzi prawdopodobnie od hebrajskiego określenia Ir Ha-Qodesh ("Miasto Świętości"), które dostało się do arabskiego prawdopodobnie za pośrednictwem aramejskiego.

Bayt ul-Maqdis

Arabski بيت المقدس Bayt al-Maqdis, Bayt al-Muqaddas "Dom Świętości"

Bayt al-Maqdis lub Bayt al-Muqaddas to rzadszy wariant arabskiej nazwy Jerozolimy, częściej spotykany w źródłach historycznych i to raczej chrześcijańskich. Pochodzi od hebrajskiego Beit Ha-Miqdash ("Świątynia", dosłownie "Dom Świętości").

Al-Balat

Arabski البلاط Al-Balāṭ, rzadkie poetyckie określenie Jerozolimy, z łaciny palatium "pałac".

Bibliografia

Nazwa Jerozolimy i jej historia (ang.) - dokument PDF