Przejdź do zawartości

National Railway Museum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
National Railway Museum
Narodowe Muzeum Kolejnictwa
Ilustracja
Państwo

 Wielka Brytania

Kraj

 Anglia

Miejscowość

York

Adres

Leeman Road, York, North Yorkshire, Anglia

Data założenia

1975

Dyrektor

Andrew J Scott

Położenie na mapie North Yorkshire
Mapa konturowa North Yorkshire, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „National Railway Museum”
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii
Mapa konturowa Wielkiej Brytanii, po prawej znajduje się punkt z opisem „National Railway Museum”
Położenie na mapie Anglii
Mapa konturowa Anglii, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „National Railway Museum”
Ziemia53°57′38,09″N 1°05′47,44″W/53,960580 -1,096510
Strona internetowa

National Railway Museum (NRM, z ang. Narodowe Muzeum Kolejnictwa) – muzeum położone w Yorku, w Anglii, będące częścią National Museum of Science and Industry. Muzeum traktuje o historii transportu kolejowego w Wielkiej Brytanii oraz jego wpływie na społeczeństwo. Muzeum jest laureatem wielu nagród, w tym m.in. European Museum of the Year Award (nagroda dla najlepszego muzeum roku w Europie) w 2001. W muzeum znajduje się wiele znaczących pod względem historycznym lokomotyw i składów kolejowych, także kolekcja gadżetów i przedmiotów użytkowych związanych z kolejnictwem. Muzeum odwiedza średnio 744 000 turystów rocznie[1].

Przegląd

[edytuj | edytuj kod]

W skład kolekcji zgromadzonej przez NRM wchodzi ponad 100 lokomotyw oraz niemal 200 innych pojazdów kolejowych (wykorzystywanych wcześniej głównie na terenie Wielkiej Brytanii). Na powierzchni ponad 8 hektarów zaprezentowane również kilka setek tysięcy najrozmaitszych przedmiotów związanych z przemysłem kolejowym o wartości technicznej, artystycznej i historycznej; składowane są one w trzech dużych halach w pobliżu stacji kolejowej w Yorku, blisko miejsca, gdzie przebiega East Coast Main Line. NRM jest największym muzeum kolejnictwa na świecie. Jest największym położonym poza Londynem muzeum w Wielkiej Brytanii, jeśli chodzi o liczbę podejmowanych rocznie turystów[2].

NRM znajduje się w swoim macierzystym miejscu (York North) od 1975, kiedy to zajęło miejsce dwóch mniejszych muzeów administrowanych przez British Rail: w Clapham w Londynie i York Railway Museum, które znajdowało się na obrzeżach miasta.

Muzeum znajduje się w niewielkiej odległości od stacji kolejowej w Yorku (można się do niego dostać z niektórych platform stacji poprzez korytarz i klatkę schodową lub z ulicy). Do muzeum można dojechać autobusem z York Minster do Leeman Road. Przystanek obsługuje również system York park and ride, obsługiwany przez korporację FirstGroup (numer 2 (Rawcliffe Bar-York)). Od 2001 wejście do muzeum jest darmowe. Jest otwarte codziennie od 10:00 do 18:00.

Panorama muzeum - widok na lokomotywy ustawione w Great Hall

W 2004 otwarto Shildon Locomotion Museum, mzueum kolejnictwa w Shildon, Durham, które jest zarządzane przez NRM w porozumieniu z władzami hrabstwa Durham. Kolekcja jest zgromadzona w nowoczesnym budynku (mieścił się tam kiedyś sklep i pracownia, których właścicielem był Timothy Hackworth); muzeum odwiedza średnio 100 000 turystów rocznie.

National Collection

[edytuj | edytuj kod]

National Collection (pol. Narodowa Kolekcja) składa się z ok. 280 lokomotyw i pociągów, z czego w NRM znajduje się ok. 100, reszta jest podzielona pomiędzy Shildon Locomotion Museum, inne muzea i zespół pociągów retro. Najwcześniejsze maszyny pochodzą z ok. 1815. Kolekcja zawiera tzw. „Palaces on Wheels”, kolekcję pokoi w pociągach używanych od czasów królowej Wiktorii do lat 70. XX wieku; wśród nich znajduje się kilka pojazdów, które jako pierwsze zostały objęte ochroną i stały się eksponatami muzealnymi[3][4][5]. Inne historyczne eksponaty przentowane w NRM to m.in.: lokomotywa Furness Railway No. 3 „Coppernob” (1846) oraz parowozy – Flying Scotsman klasy A3 (dołączył do muzeum w 2004)[6][7], Mallard(inne języki) klasy A4 i Duchess of Hamilton(inne języki) klasy Coronation(inne języki), należąca do London, Midland and Scottish Railway[8]. Flying Scotsman jest jako jeden z niewielu eksponatów w muzeum sporadycznie wykorzystywany do obsługi pasażerów.

Muzeum zaimportowało kilka ważnych eksponatów do swojej kolekcji, m.in. chińska lokomotywa Class KF (1981) oraz wagon sypialny ekskluzywnej firmy Wagons-Lits (1980), który był czasem wykorzystywany na nocnej trasie Paryż-Londyn. W 2001 do muzeum sprowadzono jednostkę Bullet Train z serii Shinkansen; pojazd został sfinansowany przez West Japan Railway Company - jest to jedyny Bullet Train znajdujący się poza Japonią.

Niektóre pojazdy umieszczone na wystawie są wymieniane na inne z innymi muzeami i organizacjami; czasami muzeum nieco zmienia swoją kolekcję wypożyczając całe serie lokomotyw.

Inne duże eksponaty to Gaunless Bridge należący do Stockton and Darlington Railway oraz kilka silników parowych i wiatrowych.

Wystawę uzupełniają semafory i urządzenia świetlne, fragmenty torów, modele statków, plakaty, ilustracje i inne prace artystyczne[9], bilety, mundury służbowe, zegary ścienne, zegarki, meble i sprzęt pochodzący ze związanymi z przemysłem kolejowym hoteli (wraz z oryginalnymi pieczęciami); ponadto muzeum zaopatrzone jest w szeroką kolekcję modeli, które eksponowane są w elektrycznej kolejce wykonanej w skali zero (od 1982)[10].

Muzeum posiada również zbiór rysunków inżynieryjnych z warsztatów kolejowych i oficjalnych fotografii. Głównie dzięki inicjatywie R. C. (Dicka) Rileya kolekcja została uzupełniona o zbiór fotografii amatorskich, autorami większości z nich są Eric Treacy i H. Gordon Tidey[11][12][13][14]. Fotografowie związani z muzeum uczestniczyli m.in. w procesie konstrukcji Eurotunelu. Na przełomie 1999 i 2000 muzeum rozpoczęło kolekcjonowanie nagrań związanych z kolejnictwem na potrzeby National Archive of Railway Oral History. Muzeum otrzymało archiwalne nagrania autorstwa Petera Handforda[15]. Biblioteka przyłączona do NRM posiada kolekcję magazynów o tematyce kolejowej[16], rozkładów jazdy i oficjalnych publikacji. System Search Engine umożliwia dostęp do archiwów i biblioteki muzeum w celach edukacyjnych; system jest sprawny od początku 2008. W 2009 do zbiorów dodano Forsythe Collection - kolekcję gadżetów związanych z kolejnictwem[17][18].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Pochodzenie

[edytuj | edytuj kod]

Pomimo tego, że pierwsze próby utworzenia muzeum kolejnictwa datuje się na koniec XIX wieku[19], National Collection powstała w wyniku sukcesu dwóch odrębnych inicjatyw. Jedna została wysunięta przez władze sektora muzeów w Anglii, zaś druga przez przemysł kolejowy, przede wszystkim przez North Eastern Railway, rozwinięte z historycznego Stockton and Darlington Railway.

Kolekcja zaprezentowana później w Science Museum w Londynie została zgromadzona przez Patent Office w latach 60. XIX wieku[20]. Zbiór zawierał tak historyczne i rzadkie okazy jak Puffing Billy, Rakieta i Agenoria (pochodna lokomotywa Stourbridge Lion); lokomotywy te zostały przetransportowane do Yorku.

Problemem wówczas była regularna i doraźna konserwacja lokomotyw. Niektóre z nich były naprawiane w prywatnych garażach, część została zniszczona. Niektóre z nich posłużyły jako atrakcje turystyczne, prezentowane na wystawach lub cokołach na stacjach kolejowych (m.in. Coppernob w Barrow-in-Furness, Derwent i Locomotion w Darlington i Tiny w Newton Abbot).

Pierwsze w Europie muzea kolejnictwa zostały otwarte w Hamar w Norwegii (1897) i Norymberdze (1899). Sprowokowało to rozmowy na ten temat w Wielkiej Brytanii pod koniec XIX i na początku XX wieku, nie podjęto jednak żadnych decyzji. Co więcej, dwie lokomotywy należące do Great Western Railway, North Star i Lord of the Isles, składowane w Swindon, zostały zniszczone w 1906 z powodu braku miejsca na ich przetrzymywanie.

Od 1880, J. B. Harper tworzył okazała kolekcję zbiorów związanych z historią kolejnictwa, która została przedstawiona na uroczystości z okazji stulecia S.& D.R. w 1925[21]. Zbiory te stanowił podstawę muzeum utworzonego przez London and North Eastern Railway w Yorku w 1928; dyrektorem został E. M. Bywell.

Mniejsze eksponaty były składowane w budynkach stacji kolejowej, zaś większe przedmioty w garażach należących do zarządu York and North Midland Railway (zburzone po zamknięciu muzeum)[22][23][24]. Lokomotywy ustawione zostały na krótkich odcinkach torów, co dało podwaliny pod sposób prezentowania pociągów w NRM.

Muzeum zostało zdominowane przez eksponaty pochodzące z Great Northern Railway i North Eastern Railway. Inne spółki nie wykazały dużego zainteresowania inicjatywą LNER, ofiarowując jedynie po jednej lokomotywie - GWR 3700 Class 3440 City of Truro (Great Western Railway), Columbine (London and North Western Railway), Gladstone (London, Brighton and South Coast Railway). Wraz z GWR w muzeum znajduje się wiele niewielkich przedmiotów złożonych na Paddington station; w 1925 zbudowano replikę lokomotywy North Star. GWR podejmował lokomotywy City of Truro[25] i Tiny w 1931 i Shannon w 1946.

LMS posiada niezależną kolekcję przedmiotów związanych z kolejnictwem na Euston Station. Muzeum zgromadziło również kilka lokomotyw, m.in. Caledonian 123, Columbine, Cornwall, Hardwicke, Highland 103, Midland 118 i Pet. Trzy inne, składowane w Crewe Works, zostały zniszczone w 1932. LMS zarezerwowała sobie jeszcze jedną lokomotywę, Midland 158A, która została jednak stracona wskutek nacjonalizacji. Zdołano przeprowadzić akcję ochrony kilku kwater królewskich w miejscowości Wolverton oraz zbudowano replikę lokomotywy Rocket wraz z sześcioma wagonami; replika została przygotowana na stulecie Liverpool and Manchester Railway w 1930. Skonstruowano również replikę Travelling Post Office jednej z pierwszych linii kolejowych w Wielkiej Brytanii, Grand Junction Railway.

Southern Railway odziedziczyła trzy pociągi należące pierwotnie do Bodmin and Wadebridge Railway, eksploatowane w Yorku i na Waterloo Station. Ryde był chroniony w latach 1934-1940; inną lokomotywą chronioną przez SR był Boxhill w 1947 (Gladstone zajęło się Stephenson Locomotive Society) jako inicjatywa ludowa, zaś w 1959 zostało sfinsansowane przez British Transport Commission[26].

Nacjonalizacja sektora transportowego w Wielkiej Brytanii w 1948 dała możliwość prowadzenia wzmożonych starań o budowę muzeum; w 1951 wydany został raport British Transport Commission[27]. Dokument sugerował powołanie kuratora opiekującego się eksponatami zgromadzonymi później w NRM (John M. Scholes), zakładał założenie kilku muzeów kolejnictwa w całym kraju (nie zostały jednak wykonane w sposób zasugerowany w raporcie), powstanie niewielkiej wystawy kolejowych eksponatów na Euston Station, a także utworzenie dużego muzeum kolejnictwa w Londynie. Jako lokalizację faworyzowaną stację kolejową w dzielnicy Nine Elms, ostatecznie w 1961 otwarto Museum of British Transport w zajezdni autobusowej w Clapham[28][29]. Sporządzona została oficjalna lista chronionych lokomotyw[30][31][32]; niektóre składowane były bezpośrednio w budynki zajezdni, inne w garażach z całym kraju, kilka wypożyczono do lokalnych muzeów. Spora część eksponatów wchodzących w skład National Collection w dalszym ciągu jest składowana w Swindon Steam Railway Museum i Glasgow Museum of Transport, chociaż niektóre prezentowane tam maszyny (m.in. NBR, K 'Glen' Class, 4-4-0 czy No. 256 Glen Douglas - obecnie[33] wchodzą w skład Bo'ness & Kinneil Railway) nie są już wliczane w skład National Collection[34].

Modernizacja British Rail pod koniec lat 60. spowodowała, że spółka zdecydowała o rezygnacji z prowadzenia muzeum; z inicjatywy historyka L. T. C. Rolta i jego przyjaciół zdecydowano powołać do życia nowe muzeum[35]. Warunki założenia muzeum ustalono w porozumieniu z ustawą o transporcie (Transport Act 1968) - zdecydowano o nazwie (National Railway Museum) i zwierzchnictwie muzeum (National Museum of Science and Industry, którego dyrektorem była wówczas Margaret Weston), a także o jego wstępnej lokalizacji (poza Londynem).

Jako lokalizację muzeum wybrano parowozownię położoną w York North (przebudowaną w latach 50.), na trasie East Coast Main Line. Stare muzea (oraz to w Clapham) zostały zamknięte w 1973. Miejsce muzeum w Clapham obecnie zajmuje supermarket sieci Sainsbury’s. Niektóre eksponaty zostały zabezpieczone i przekazane London Transport Museum w Covent Garden. Niektóre eksponaty z Yorku zostały przekazane Darlington Railway Centre and Museum. Wystawę nowego muzeum stanowiły eksponaty z muzeów w Yorku i Clapham, a także lokomotywy z Preston Park w Brighton. Ostatecznmą decyzję o zbudowaniu i otwarciu muzeum podjęli: jego właściciel, Dr John Coiley[36], jego zastępca Peter Semmens[37], John van Riemsdijk[38], przedstawiciel Science Museum i David Jenkinson[39].

Rozwój (1975-2000)

[edytuj | edytuj kod]

Uroczystego otwarcia muzeum dokonał Filip Mountbatten, książę Edynburga w 1975. Data otwarcia zbiegła się ze 150-leciem istnienia Stockton & Darlington Railway, której ofiarowano kilka eksponatów. W porównaniu do wcześniejszych muzeów, NRM posiadał stosunkowo dużą ilość wagonów i pociągów osobowych a także lokomotyw nie napędzanych parą; nowy eksponat, lokomotywa No. 35029 Ellerman Lines zmusiła władze NRM do pokazania więcej parowozów. W pierwszym roku istnienia muzeum odwiedziło ponad milion turystów, zaś instytucja została dobrze oceniona przez krytykę[40][41].

W 1979 przeprowadzono renowację wybranych wagonów jadalnych, by uczcić stulecie cateringu kolejowego[42][43]; ponadto muzeum zorganizowało okazyjną wystawę, by podkreślić stulecie używania silnika elektrycznego w kolejnictwie[44]. W 1979 muzeum otrzymało replikę parowozu Stephenson's Rocket z okazji 150. lecia Liverpool and Manchester Railway (1980)[45]. Replika reprezentuje muzeum na wystawach na całym świecie.

W 1985 do zbiorów muzeum dołączyła replika lokomotywy Iron Duke (z okazji 150-lecia Great Western Railway).

W 1990 władze muzeum zaniepokoiły się alarmowym stanem betonowego dachu muzeum. Władze Yorku podarowały muzeum dodatkowy budynek (znany jako Peter Allen Building), również na Leeman Road (obecnie w budynku znajduje się sklep z pamiątkami z muzeum); budynek został zaadaptowany do wystawiania pociągów, co wraz z South Yard utworzyło The Great Railway Show[46]. Utworzono również niewielką przenośną wystawę, prezentowaną w Swindon Works, pod nazwą National Railway Museum on Tour[47]. W międzyczasie dach w oryginalnym budynku został zrekonstruowany z użyciem jedynie jednej z dwóch obrotnic z 1954[48]. Budynek został otwarty ponownie w 1992 pod nazwą Great Hall; hala umożliwiała turystom podziwianie wielu dotąd magazynowanych semaforów i nagrań; turystom udostępniono również most kolejowy i część Eurotunelu. Dotychczasowe eksponaty zostały zebrane w jedną wystawę pod nazwą Station Hall.

W 1995 muzeum wraz z University of York prowadziło warsztaty edukacyjne pod nazwą Institute of Railway Studies (and Transport History)[49]. Wraz z York College muzeum współtworzyło Yorkshire Rail Academy.

W 1996 dobudowano plac zabaw i tzw. Museum Garden, gdzie postawiono miniaturową kolejkę.

XXI wiek

[edytuj | edytuj kod]

W celu ochrony Workshop Gallery przed wchodzeniem tam przez turystów zmontowano rodzaj specjalnej windy, pokazującej turystom wystawę (znana jako National Railway Museum Inclinator). Inclinator pokazuje również wystawę dotyczącą kolei linowo-terenowej. Eksponaty wchodzące w skład tej wystawy są zaprezentowane na zewnątrz, zbudowano również niewielką kolejkę[50].

W 2004 do muzeum wprowadzono kilka kluczowych ulepszeń. Zorganizowano Railfest – święto, które upamiętniało kilka rocznic związanych z kolejnictwem[51][52]. Podobnego rodzaju uroczystości zorganizowani w dniach 25-30 maja 2008, kiedy wspominano rozwój kolejnictwa w latach 60. W Shildon otwarto Shildon Locomotion Museum, które zgromadziło duża kolekcję zwłaszcza lokomotyw (ze względu na dogodne warunki i rozległe tereny do zagospodarowania); znaczną część kolekcji stanowią eksponaty przetransportowane tam z NRM. Ponadto muzeum prowadzi zakrojoną na szeroką skalę kampanię wspieraną przez National Heritage Memorial Fund, której celem jest zakup lokomotywy Flying Scotsman[53], który gościł muzeum z okazji festiwalu Railfest.

Pod koniec 2007 uruchomiono Search Engine - system, który w łatwy sposób umożliwia turystom dostęp do archiwów i biblioteki muzeum[54][55].

W dniach 18 lipca-23 sierpnia 2008 w muzeum York Theatre Royal wystawiał sztukę The Railway Children (Edith Nesbit); The Guardian dał sztuce maksymalną ocenę[56][57]. Sztuka ma być wystawiana ponownie w 2009, od 23 lipca do 9 września.

Obecnie przeprowadzany jest plan pod kryptonimem NRM+, który ma odświeżyć i przeprowadzić renowację wystawy Great Hall; plan wspiera Heritage Lottery Fund[58]; muzeum w dalszym ciągu poszukuje partnerów finansowych[59].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. NRM Annual Reviews. [dostęp 2009-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-26)].
  2. Monthly museum & gallery visits figures. culture.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-16)]. of the Department for Culture, Media and Sport; również Government Funded Museum Visitor Numbers Live Online; autor: David Prudames, 7 października 2004, culture24.org.
  3. Kumar, Amba: Stately Progress: Royal Train Travel since 1840. York: National Railway Museum, 1997. ISBN 1-872826-09-1.
  4. Jenkinson, David: Palaces on Wheels: Royal Carriages at the National Railway Museum. Townend, Gwen. London: H.M.S.O, 1981. ISBN 0-11-290366-5.
  5. Ellis, C. Hamilton: Royal Journey. London: British Transport Commission, 1953.
  6. Hughes, Geoffrey: Flying Scotsman: the people’s engine. York: Friends of the National Railway Museum Enterprises, 2004. ISBN 0-9546685-3-7.
  7. Roden, Andrew: Flying Scotsman. London: Aurum, 2007. ISBN 978-1-84513-241-5.
  8. Blakemore, Michael and Rutherford, Michael: 46229 Duchess of Hamilton. Newburn House, 1984.
  9. Roe, Sonia (ed.): Oil paintings in public ownership in North Yorkshire. London: Public Catalogue Foundation, 2006.
  10. Treasure in Reserve. „Railway Magazine”, s. 41–52, June 1993. 
  11. Bartholomew, Ed & Blakemore, Michael: Railways in Focus: photographs from the National Railway Museum collection. Penryn: Atlantic, 1998. ISBN 0-906899-91-5.
  12. Garratt, Colin (ed.): Great Railway Photographers: Maurice Earley. Newton Harcourt: Milepost, 1996. ISBN 1-900193-60-4.
  13. Garratt, Colin (ed.): Great Railway Photographers: E. R. Weathersett. Newton Harcourt: Milepost, 1996. ISBN 1-900193-65-5.
  14. Harris, Nigel. The National Railway Museum Photographic Archive. „Steam World”. 51, s. 6–13, September 1991. 
  15. Sloman, Tony: Peter Handford. [w:] The Independent [on-line]. 2007-11-30. [dostęp 2007-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-12-01)].
  16. National Railway Museum Library Serials Collection. 1993.
  17. forsythe.demon.co.uk [online], www.forsythe.demon.co.uk [dostęp 2017-11-25] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-02].
  18. NRM text of press release regarding the Forsythe Collection issued 16th June 2009. [dostęp 2009-06-18].
  19. Steel, Ernest A. and Elenora H.: The Miniature World of Henry Greenly. Kings Langley: Model & Allied Publications, 1973, s. 45–8. ISBN 0-85242-306-3.
  20. The Patent Office Museum and the beginnings of railway locomotive preservation. W: Liffen, John, Lewis, M. J. T. (ed.): Early Railways 2. London: Newcomen Society, 2003, s. 202–20. ISBN 0-904685-13-6.
  21. London & North Eastern Railway: Catalogue of the Collection of Railway Relics and Modern Stock at Faverdale, Darlington. L.N.E.R, 1925.
  22. Household, H.G. W.. The Railway Museum, London & North Eastern Ry., York. „Locomotive”. 33-4, s. 332–4, 387–9, 49–52, 1927-8. 
  23. Appleby, Ken: Britain’s Rail Super Centres – York. Shepperton: Ian Allan, 1993. ISBN 0-7110-2072-8.
  24. The North Eastern Railway Museum York – 'the germ of a truly National Railway Museum'. W: Hopkin, Dieter, Evans, A. K. B. and Gough, J. V. (ed.): The Impact of the Railway on Society in Britain. Aldershot: Ashgate, 2003, s. 243–58. ISBN 0-7546-0949-9.
  25. Harris, Nigel (ed.): City of Truro, a locomotive legend. Carnforth: Silver Link Publishing, 1985. ISBN 0-947971-02-5.
  26. Barker, R.. Lost preserved railway rolling stock. „Transport History”. 9, s. 100–9, 1978. 
  27. The Preservation of Relics and Records: report to the British Transport Commission. London: British Transport Commission, 1951.
  28. Rolt, L. T. C.: Transport Treasures. London: British Transport Commission, 1962.
  29. Ellis, C. Hamilton: Popular Carriage. London: British Transport Commission, 1954.
  30. Skeat, W. O.. The Consultative Panel and the transport museums. „Journal of the Stephenson Locomotive Society”. 42, s. 263–73, 1966. 
  31. Nock, O. S.: Historical Steam Locomotives. London: A. & C. Black, 1959.
  32. Nock, O. S.: Steam Locomotive. London: British Transport Commission, 1955.
  33. Dane na rok 2009.
  34. NRM - Collections - Locomotives. [dostęp 2008-12-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-10)].
  35. Rolt, L. T. C.: Landscape with figures. Stroud: Alan Sutton, 1992, s. 217–21. ISBN 0-86299-998-7.
  36. Coiley, John Arthur (1932–1998). W: Divall, Colin: Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press, 2004. [dostęp 2008-01-14].
  37. Peter Semmens. [w:] Daily Telegraph [on-line]. 2007-04-09. [dostęp 2007-08-17].
  38. Hall-Patch, Tony: John van Riemsdijk: curator who helped set up the National Railway Museum. [w:] The Guardian [on-line]. 2008-11-27. [dostęp 2008-12-04].
  39. van Riemsdijk, John. David Jenkinson. „Backtrack”. 18, s. 508–9, 2004. 
  40. Cossons, Neil. The National Railway Museum, York. „Museums Journal”. 76, s. 63–5, 1976. 
  41. Simmons, Jack: Dandy-Cart to Diesel: the National Railway Museum. London: H.M.S.O, 1981. ISBN 978-0112902997.
  42. Centenary Express: a guide to the National Railway Museum Catering Centenary Train. H.M.S.O, 1979.
  43. Jenkinson, David, Emma St John-Smith. The National Railway Museum Catering Centenary Train. „Yesteryear Transport”. 3, s. 84–7, 1980 Winter. 
  44. Gibbon, R. H.. The electric traction exhibits of the National Collection. „Friends of the National Railway Museum Newsletter”. 75, s. 14–18, May 1996. 
  45. Satow, M. G.. Rocket reborn. „Railway Magazine”. 125, s. 472–4, 1979. 
  46. Blakemore, Michael: Great Railway Show at the National Railway Museum, York: souvenir booklet. National Museum of Science & Industry, 1990.
  47. Heap, Christine (ed.): National Railway Museum on Tour – Swindon, 1990. National Museum of Science & Industry, 1990.
  48. Coiley, J. A.. York locoshed furore: NRM replies. „Steam Railway”. 116, s. 76, December 1989. 
  49. Railway Studies - Railway Studies, The University of York [online], www.york.ac.uk [dostęp 2017-11-25].
  50. Press Release - Green Railways. National Railway Museum, 2006-05-23. [dostęp 2007-10-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-10-01)].
  51. Railfest: official souvenir programme. Steam Railway, 2004.
  52. Gwynne, Bob: Celebrating Rail: the story of Railfest. Kendal: Nostalgia Road, 2005. ISBN 1-903016-56-8.
  53. Scott, Andrew. How we saved the Flying Scotsman. „Railway Magazine”. 150 (1238), s. 14–19, June 2004. 
  54. Foster, Richard (ed.). Search Engine: opening the archives of the NRM. „Steam Railway”. 324, June 2006-July 13. 
  55. Richards, Stephen. Changing the face of the National Railway Museum. „Steam Railway”. 325, s. 38–41, July 2006-10 August. 
  56. Pick of the week: Theatre. [w:] The Guardian [on-line]. 2008-08-23. [dostęp 2008-10-12].
  57. The Railway Children. „National Railway Museum Review”. 125, s. 14–17, 2008 Autumn. 
  58. Heritage Lottery Fund announces support for three iconic heritage projects. [dostęp 2009-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-01)].
  59. Hopkins, Danny. You provide the venue and we'll provide the show. „Steam Railway”. 357, s. 6–7, December 12 January 8 2008/9. 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]