Mundur strzelecki

Mundur Związku Strzeleckiego – umundurowanie członków Związku Strzeleckiego w latach 1910–1914, 1919–1939 oraz organizacji nawiązujących do historii Związku Strzeleckiego istniejących po roku 1989.

Okres 1910–1914

Wraz z rozrostem struktury "Strzelca" starano się o wprowadzenie własnego stroju w formie munduru wojskowego. Mundur strzelecki powstał w roku 1913. Składał się z charakterystycznej czapki "maciejówki" (przyjęta już w roku 1912) do której przypinano orzełka strzeleckiego wzorowanego na orzełku wojskowym z okresu powstania listopadowego, bluzy, spodni oraz dwurzędowego płaszcza w kolorze szarym, a w późniejszym okresie szaroniebieskim^[1]^[2].

Bluza strzelecka o kroju wzorowanym na kurtkach angielskich zapinana na kryte kościane guziki. Posiadała cztery kieszenie i kołnierz stojąco-wykładany. Nie posiadała natomiast naramienników. Spodnie posiadały zwężane ku dołowi nogawki. Noszono je z owijaczami lub sztylpami. Całość ubioru dopełniał płaszcz z naramiennikami. Wszyscy strzelcy nosili jednolity mundur, bez względu na pełnione funkcje^[1]^[2]. Taką decyzję podjęto nie tylko kierując się zasadą względnej równości w związku, ale także względami taktycznymi^[3].

Oznaczenia stopni oraz funkcji noszono w formie patek na kołnierzu bluzy. Patki nakładano podczas zbiórek i wykładów. Dowódca okręgu przysługiwał patką złotą, dowódca kompanii – czerwoną, plutonu – niebieską, a sekcji – białą^[1]^[2].

Mimo że w założeniu mundur strzelecki miał być tani, tak aby mógł się w niego wyposażyć każdy strzelec, nie wszystkich było stać na własny mundur. Części musiała wystarczyć maciejówka, bardziej sportowe ubranie i dobre buty^[1]^[2].

Między innymi na mundurze strzeleckim wzorowano krój późniejszego munduru legionowego^[2].

Okres 1919-1939

Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Okres po 1989

Związek Strzelecki "Strzelec" OSW

Osobny artykuł: Związek Strzelecki "Strzelec" Organizacja Społeczno-Wychowawcza.

Mundurem strzeleckim noszonym w Związku Strzeleckim "Strzelec" Organizacji Społeczno-Wychowawczej jest mundur wojsk lądowych z oznakami strzeleckimi, którymi są: orły strzeleckie, oznaki przynależności państwowej, oznaki stopni strzeleckich i oznaki rozpoznawcze.

Mundur Związku Strzeleckiego "Strzelec" OSW składa się z ubiorów: wyjściowego, polowego, roboczego i specjalnego. Ponadto wyróżniamy sorty przeznaczone na lato oraz zimę^[a].

Mundur wyjściowy w kolorze khaki noszony jest przez kadrę związku podczas odpraw kadry, wyjazdów służbowych (jeśli z ich charakteru nie wynika konieczność występowania w mundurze polowym), osobistego stawiennictwa i meldowania się u wyższych przełożonych, raportu służbowego, posiedzeń Strzeleckiego Sądu Honorowego oraz Naczelnej Rady Strzeleckiej, Walnego Zjazdu delegatów ZS Strzelec – OSW, reprezentowania Związku przed władzami państwowymi i samorządowymi oraz nadawania odznaczeń państwowych i resortowych.

W skład munduru wyjściowego wchodzą:

Beret koloru zielonego^[b] lub czapka futrzana^[c]
Koszulo-bluza z krótkim rękawem wz. wojsk lądowych
Spodnie munduru wyjściowego wz. wojsk lądowych lub spódnica w przypadku kobiet
Koszula oficerska wz. wojsk lądowych
Sweter oficerski wz. wojsk lądowych
Kurtka nieprzemakalna wz. wojsk lądowych^[c]
Pasek skórzany oficerski w kolorze czarnym
Półbuty w kolorze czarnym
Rękawiczki skórzane w kolorze czarnym^[c]
Szalokominiarka^[c]

Strzeleckim mundurem polowym jest mundur polowy wz. 93 z oznakami strzeleckimi. Mundur polowy noszony jest przez kadrę i strzelców podczas: zajęć na terenie jednostek strzeleckich, placów ćwiczeń, strzelnic, alarmu, szkolenia poligonowego i ćwiczeń w terenie, podróży służbowej (gdy obowiązuje wykonywanie zadań w ubiorze polowym), przebywania strzelców w rejonie zakwaterowania jednostki strzeleckiej w czasie wolnym od zajęć służbowych, obchodów świąt państwowych, uroczystych apeli oraz innych wystąpień zbiorowych przez wszystkich strzelców, a także podczas reprezentowania Związku przez strzelców nie będących kadrą.

W skład munduru polowego wchodzą:

Beret koloru zielonego^[b]lub czapka futrzana^[c]
Bluza i spodnie munduru polowego wz. 93
Koszulobluza wz. 93
Kurtka polowa wz. 93^[c]
Szalokominiarka^[c]
Rękawice skórzane koloru czarnego^[d] lub rękawice polowe wz. 93^[c]
Trzewiki koloru czarnego
Pas strzelecki koloru czarnego
Peleryna oficera koloru khaki^[d]

Ubiór roboczy nosi się podczas obsługiwania uzbrojenia i sprzętu technicznego, wykonywania prac remontowych i gospodarczych oraz innych prac określonych przez przełożonego.

Strzeleckim ubiorem specjalnym jest wojskowy ubiór czołgisty. Umundurowanie specjalne noszone jest podczas zajęć specjalistycznych z zakresu: wspinaczki górskiej, działań antyterrorystycznych, działań specjalnych i konwojów i zabezpieczenia mienia oraz akcji ratowniczych.

Oznaki strzeleckie umieszcza się na następujących sortach mundurowych:

orzeł strzelecki (na berecie i czapce futrzanej, wykonany metodą haftu lub tłoczenia)
oznaki przynależności państwowej (w formie naszywek w kształcie flag RP na obu rękawach bluzy polowej wz. 93, koszulobluzy wz. 93 i kurtki polowej w odległości 3 cm poniżej wszycia rękawa)
oznaki stopni strzeleckich (na koszulobluzach i bluzie polowej wz. 93 w formie patek; na kurtce polowej i swetrze oficerskim w formie kwadratowej naszywki nad lewą górną kieszenią)
oznaki rozpoznawcze
- naszywka z napisem "STRZELEC" (bluza wz. 93 i kurtka polowa wz. 93 na klapie kieszeni lewego rękawa; koszulobluza w odległości 2 cm poniżej oznak przynależności państwowej; koszulobluza wyjściowa, sweter oficerski i kurtka nieprzemakalna 3 cm poniżej wszycia rękawa)
- emblemat jednostki organizacyjnej (bluza wz. 93 i kurtka polowa wz. 93 centralnie na kieszeni lewego rękawa; koszulobluza wz. 93, koszulobluza wyjściowa, sweter oficerski i kurtka nieprzemakalna 2 cm poniżej naszywki z napisem "STRZELEC")

Związek Strzelecki "Strzelec"

Umundurowanie noszone w Związku Strzeleckim "Strzelec" składa się z dwóch ubiorów: służbowego i taktycznego.

Mundur służbowy noszony jest w czasie pełnienia służby wartowniczej, wewnętrznej lub garnizonowej, w czasie zajęć szkoleniowych, podczas wyjazdów służbowych (jeżeli z celu wyjazdu nie wynika konieczność lub możliwość wystąpienia w innym ubiorze) lub na rozkaz przełożonego.

W skład munduru służbowego wchodzi:

Nakrycie głowy w postaci: beretu koloru czarnego z orłem strzeleckim, czapki "maciejówki" w kolorze szarym (lub zgodnym z barwą munduru) z metalowym orłem strzeleckim lub czapki zimowej “uszatki” z metalowym orłem strzeleckim
Bluza i spodnie munduru polowego wz. 93
Koszulobluza wz. 93
Trzewiki wojskowe koloru czarnego
Pas główny koloru czarnego^[e]
Kurtka polowa wz. 93^[c]
Rękawice wełniane lub skórzane w kolorze czarnym^[c]
Szal koloru zatwierdzonego przez komendanta jednostki strzeleckiej^[c]

Oznaczenia stopni strzeleckich nosi się na berecie oraz w formie pochewek na naramiennikach bluzy, kurtki polowej lub koszulobluzy.

Na lewym rękawie bluzy munduru, koszulobluzy oraz kurtki polowej umieszcza się oznakę taktyczną ZS "S". Ponadto na kołnierzach bluzy mundurowej i koszuli letniej naszyte są patki zgodnie z regulaminem stopni ZS "Strzelec".

Ponadto poczty sztandarowe posiadają biało-czerwone szafy przepasane przez prawe ramię, czarne skórzane rękawice. W przypadku uroczystych parad dowódcy pododdziałów i pocztów sztandarowych, występujący w mundurze galowym, mogą posiadać szablę oficerską wz. 21 lub wz. 76.

Mundur taktyczny noszony jest wyłącznie w czasie zajęć terenowych. Na mundurze taktycznym umieszcza się wyłącznie oznaczenie stopnia i oznakę taktyczną ZS "Strzelec". Wzór munduru taktycznego określa dowódca jednostki w zależności od potrzeb i możliwości.

Uwagi

↑ Regulamin wyróżnia okres zimowy (1 października – 30 kwietnia) oraz okres letni (1 maja – 30 września). Miesiące są marzec, kwiecień, październik i listopad stanowią okres przejściowy
↑ ^a ^b Osoby które pełniły służbę w jednostkach desantowo-szturmowych WP mają prawo nosić beret bordowy
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k W okresie zimowym
↑ ^a ^b Tylko kadra
↑ Oficerom zezwala się na noszenie czarnych skórzanych pasów z koalicyjkami

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Michał Klimecki: Strzelcy. W: pod red. Witold Sienkiewicz: Legenda Legionów. Opowieść o Legionach i ludziach Józefa Piłsudskiego. Wyd. 2008 r. Warszawa: Demart SA, 2008, s. 5. ISBN 978-83-7427-444-9. (pol.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Krzysztof Filipow: Mundury i „znaki militarne”. W: pod red. Witold Sienkiewicz: Legenda Legionów. Opowieść o Legionach i ludziach Józefa Piłsudskiego. Wyd. 2008 r. Warszawa: Demart SA, 2008, s. 382-391. ISBN 978-83-7427-444-9. (pol.).
↑ Siwy Strzelca Strój. W: Jerzy Osiecki, Stanisław Wyrzycki: Legionowym szlakiem... Z dziejów oddziałów Józefa Piłsudskiego na Kielecczyźnie 1914-1915. Kielce: Wydawnictwo XYZ, 2008, s. 128. ISBN 978-83-7442-845-3. (pol.).

Bibliografia

Regulamin mundurowy Związku Strzeleckiego „Strzelec”
Regulamin Mundurowy ZS „Strzelec” - OSW. js2010.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-28)].

[4] Regulamin wyróżnia okres zimowy (1 października – 30 kwietnia) oraz okres letni (1 maja – 30 września). Miesiące są marzec, kwiecień, październik i listopad stanowią okres przejściowy

[desant-5] Osoby które pełniły służbę w jednostkach desantowo-szturmowych WP mają prawo nosić beret bordowy

[zima-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k W okresie zimowym

[kadra-7] Tylko kadra

[8] Oficerom zezwala się na noszenie czarnych skórzanych pasów z koalicyjkami

[legenda_legionów1-1] Michał Klimecki: Strzelcy. W: pod red. Witold Sienkiewicz: Legenda Legionów. Opowieść o Legionach i ludziach Józefa Piłsudskiego. Wyd. 2008 r. Warszawa: Demart SA, 2008, s. 5. ISBN 978-83-7427-444-9. (pol.).

[legenda_legionów2-2] Krzysztof Filipow: Mundury i „znaki militarne”. W: pod red. Witold Sienkiewicz: Legenda Legionów. Opowieść o Legionach i ludziach Józefa Piłsudskiego. Wyd. 2008 r. Warszawa: Demart SA, 2008, s. 382-391. ISBN 978-83-7427-444-9. (pol.).

[3] Siwy Strzelca Strój. W: Jerzy Osiecki, Stanisław Wyrzycki: Legionowym szlakiem... Z dziejów oddziałów Józefa Piłsudskiego na Kielecczyźnie 1914-1915. Kielce: Wydawnictwo XYZ, 2008, s. 128. ISBN 978-83-7442-845-3. (pol.).

[1]

[2]

[3]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]