Monety Kanady
Monety Kanady – monety obiegowe i kolekcjonerskie emitowane i będące w obiegu w Kanadzie. Na awersie każdej kanadyjskiej monety znajduje się portret obecnie panującego monarchy. Współczesne kanadyjskie monety bite są przez Kanadyjską Mennicę Królewską (The Royal Canadian Mint).
Nominały monet obiegowych[edytuj | edytuj kod]
Obecnie wytwarza się sześć nominałów kanadyjskich monet obiegowych. Są to: 5, 10, 25 i 50 centów kanadyjskich oraz 1 i 2 dolary kanadyjskie[1][1]. Produkcji monety jednocentowej zaprzestano w 2012 z powodu kosztów wyższych od wartości nominalnej[2].
Powszechne kanadyjskie monety o wartości poniżej jednego dolara (1¢, 5¢, 10¢, 25¢) wzorowane są na ich amerykańskich odpowiednikach – zarówno masa, średnicam, jak i potoczna nazwa są co do zasady identyczne. Różnią się one natomiast użytym w biciu metalem oraz rysunkiem awersu i rewersu.
Metale i stopy używane do produkcji monet[edytuj | edytuj kod]
W latach 1858/1870–1919 wszystkie monety 5-, 10-, 25- i 50-centowe bito ze srebra próby 925, następnie w latach 1920–1966 monety o nominałach 10, 25 i 50 centów wykonane były ze srebra próby 800[3]. Jednodolarówka, która pojawiła się w 1935 także była bita ze srebra tej próby[4]. W 1968 monety o nominale 10 i 25 centów wyemitowano w dwóch wariantach. „Stara” wersja tych monet została wybita ze srebra[5][6] (tym razem próby 500), a „nowa” z niklu[7][8]. Pozostałe dawne monety srebrne (50¢ i 1$) były bite wyłącznie w z niklu[9][10].
Jednocentówki od 1858 do 1996 były bite z brązu[11], później (do 2012) bito je stali lub cynku pokrytych cienką warstwą miedzi[12][13].
Moneta o nominale 5 centów w latach 1858–1920 była wytwarzana ze srebra[14], potem srebro zmieniono na nikiel[15]. W czasie II wojny światowej pięciocentówki bito ze stopu miedzi i cynku[16], a następnie ze stali pokrytej chromem[17]. Po wojnie powrócono do niklowych pięciocentówek[18]. W latach 1951–1954 ponownie monety te bito ze stali pokrytej chromem, jednak wkrótce od pomysłu tego odstąpiono. W latach 1982–1992 monety o nominale 5 centów wytwarzane były z miedzioniklu. W 1993 zrezygnowano z tego stopu na rzecz stali, którą tylko cienko pokrywa się niklem. Monety ze stali niklowanej są bite do dziś[19][3].
Obecne 10-, 25- i 50-centówki bije się ze stali, niklu i miedzi, a jedno- i dwudolarówki z niklu i brązu lub miedzi, niklu i aluminium[20][21]
Zwyczajowe nazwy monet[edytuj | edytuj kod]
Oficjalnie każdy nominał jest nazwany zgodnie z jego wartością (np. „moneta 25-centowa”), jednak w praktyce używa się nazw zwyczajowych (tylko pięćdziesięciocentówka jest nazywana wyłącznie zgodnie z jej wartością). Tradycyjnie trzy najmniejsze nominały określa się „nickel” (5¢), „dime” (10¢) i „quarter” (25¢). Monety jedno- i dwu dolarowe nazywa się „loonie” i „toonie”. Nazwy te pochodzą od gatunku ptaka żyjącego w Kanadzie, nura lodowca (ang. Common loon), którego wizerunek widnieje na monecie jednodolarowej – 1 loon = loonie; 2 (two) loonie = toonie. Nieprodukowana już moneta o nominale jednego centa w Kandzie zwyczajowo nazywana jest „penny”.
Kanadyjskie monety bulionowe i kolekcjonerskie[edytuj | edytuj kod]
Oprócz monet obiegowych, w Kanadzie bite są również monety kolekcjonerskie, okolicznościowe i bulionowe. Od 1935 emitowane są kanadyjskie srebrne dolary[22]. Są to monety kolekcjonerskie lub okolicznościowe bite w srebrze z wizerunkiem który dotyczy jakiegoś miejsca lub wydarzenia. Obok kolekcjonerskich srebrnych jednodolarówek bite są też monety kolekcjonerskie o innych nominałach[23] i w wytwarzane z innych metali (np. złota)[24]. Produkowane monety kolekcjonerskie mają różne nominały (m.in. 5 lub 10 dolarów)[25], jak również emitowane są w ograniczonych nakładach. Oprócz kolekcjonerskich jednodolarówek bite są też powszechnie znane monety bulionowe. Kanadyjskie monety inwestycyjne noszą nazwę Maple Leaf („Liść klonu”) i bite są w złocie, srebrze, platynie lub palladzie[26][27]
Specyfikacja współczesnych monet obiegowych[edytuj | edytuj kod]
Zdjęcie awersu | Zdjęcie rewersu | Awers | Rewers | Nominał | Materiał | Średnica | Grubość | Waga | Rant | Nazwa zwyczajowa | Bita od | Bita do | Wycofana z obiegu |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Portret aktualnie panującego monarchy
(2020: Elżbieta II) |
liście klonu | 1 cent (1¢) | 94% stal,
1,5% nikiel, 4,5% platerowane miedzią |
19,05 mm | 1,45 mm | 2,35 g | gładki | penny | 1858 | 2012 | 4 lutego 2013 | ||
bóbr | 5 centów (5¢) | 94,5% stal,
3,5% miedź, 2% platerowane niklem |
21,2 mm | 1,76 mm | 3,95 g | nickel | 1858 | nadal produkowane | nadal w obiegu | ||||
Bluenose (słynny kanadyjski szkuner) | 10 centów (10¢) | 92% stal,
5,5% miedź, 2,5% platerowane niklem |
18,03 mm | 1,22 mm | 1,75 g | ząbkowany | dime | 1858 | |||||
karibu | 25 centów (25¢) | 94% stal,
3,8% miedź, 2,2% platerowane niklem |
23,88 mm | 1,58 mm | 4,4 g | quarter | 1870 | ||||||
herb Kanady | 50 centów (50¢) | 93,1% stal,
4,75% miedź, 2,1% platerowane niklem |
27,13 mm | 27,13 mm | 6,9 g | fifty cents, 50¢ piece, half dollar | 1870 | ||||||
podróżnicy w canoe | 1 dolar
(1$) |
99% nikiel | 32,15 mm | 2,88 mm | 15,62 g | Voyageur dollar, „silver” dollar | (1935)
1968 |
1987 | zastąpiony przez 1$ „loonie” w 1987 roku. | ||||
nur lodowiec | 1 dolar
(1$) |
91,5% nikiel | 26,5 mm | 1,75 mm | 7 g | gładki, jedenastokąt | loonie | 1987 | 2011 | nadal w obiegu | |||
nur lodowiec z zabezpieczeniem przed fałszowaniem | stal platerowana mosiądzem | 6,27 g | 2012 | Nadal produkowana | |||||||||
niedźwiedź polarny | 2 dolary (2$) | pierścień: 99% nikiel
środek: |
28 mm | 1,8 mm | 7,3 g | naprzemiennie gładki i ząbkowany | toonie | 1996 | 2011 | ||||
niedźwiedź polarny z zabezpieczeniami przed fałszowaniem | pierścień: 99% nikiel
środek: |
6,92 g | gładki-ząbkowany, napis na rancie | 2012 | Nadal produkowana |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Bank of Canada Museum [online], bankofcanadamuseum.ca [dostęp 2020-08-19] (ang.).
- ↑ Department of Finance Government of Canada , Budget 2012 – Phasing Out the Penny [online], budget.gc.ca, 29 marca 2012 [dostęp 2020-08-19] .
- ↑ a b Search the coin catalogue – Numista [online], en.numista.com [dostęp 2020-08-20] .
- ↑ 1 dolar 1936, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 25 centów 1968, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 10 centów 1968, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 25 centów 1968-1978, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 10 centów 1968, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 50 centów 1968-1976, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 1 dolar 1968-1972, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 1 cent 1990–1996, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 1 cent 1997–2003, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 1 cent 2003-2012, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 centów 1920, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 centów 1922-1936, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 centów 1942, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 centów 1944-1945, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 centów 1946-1947, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 centów 2003-2020, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 10 centów 2003-2020, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 25 centów 2003-2020, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 1 dolar 1981 – Kolej transkontynentalna, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 10 dolarów 2020 – Gęś Kanadyjska, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 dolarów 2013–2015 – Diabelska Brygada, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 50 centów 2004 – Łoś, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 5 dolarów 2014-2020 – Liść klonowy /mały liść pod dużym/, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
- ↑ 50 dolarów 2013-2016 – Liść klonu, Kanada – Cena monety – uCoin.net [online], pl.ucoin.net [dostęp 2020-08-20] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Search the coin catalog – Numista (ang.)
- Kanada – Katalog monet. uCoin.net