Moisiej Uricki
Data i miejsce urodzenia |
14 stycznia 1873 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
30 sierpnia 1918 |
przewodniczący Czeka obwodu północnego RFSRR | |
Okres |
od 10 marca 1918 |
Przynależność polityczna | |
Poprzednik |
powstanie organizacji |
Następca |
Moisiej Sołomonowicz Uricki (ros. Моисей Соломонович Урицкий, ur. 2 stycznia?/14 stycznia 1873 w Czerkasach, zm. 30 sierpnia 1918 w Piotrogrodzie) – rosyjski socjaldemokrata i komunista pochodzenia żydowskiego. Działacz Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji różnych frakcji (kolejno: Bund, mienszewicy, międzydzielnicowcy, bolszewicy). Od września 1917 członek Komitetu Centralnego SDPRR(b), następnie Rosyjskiej Partii Komunistycznej (bolszewików), szef piotrogrodzkiego Czeka.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w rodzinie żydowskiego kupca. W 1897 ukończył prawo na Uniwersytecie św. Włodzimierza w Kijowie, rok później wstąpił do Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, gdzie zajmował się kolportażem bezdebitowych wydawnictw partyjnych. W 1899 został aresztowany i zesłany do Olokminska w obwodzie jakuckim. W składzie SDPRR był członkiem Bundu, który był jej członem autonomicznym (podobnie jak SDKPiL). W 1903 opowiedział się za mienszewikami. W 1905 wziął udział w rewolucji w Petersburgu i Krasnojarsku, za co w 1906 został zesłany do Wołogdy i guberni archangielskiej.
W sierpniu 1912 uczestniczył w zjeździe SDPRR w Wiedniu. W czasie I wojny światowej członek frakcji międzydzielnicowców w SDPRR. Po rewolucji lutowej i obaleniu caratu wrócił do Piotrogrodu, po połączeniu frakcji międzydzielnicowców z bolszewikami wszedł we wrześniu 1917 w skład Komitetu Centralnego Socjaldemokratycznej Partii Robotników Rosji (bolszewików), wszedł również w skład Piotrogrodzkiej Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich z ramienia bolszewików. Pisywał do "Prawdy", "Wpieriod" i innych gazet bolszewickich.
W czasie rewolucji październikowej członek Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego w Piotrogrodzie, później komisarz w komisariacie ludowym spraw zagranicznych. W demokratycznych wyborach w listopadzie 1917 wybrany na deputowanego do Konstytuanty z listy partii bolszewików. W styczniu 1918 uczestniczył w rozpędzeniu Konstytuanty. Niechętnie odnosił się do podpisania przez bolszewików traktatu brzeskiego[1].
Od marca 1918 stał na czele piotrogrodzkiej Czeka, był również komisarzem spraw wewnętrznych obwodu północnego RFSRR. Odpowiedzialny za zbrodnie czerwonego terroru w Piotrogrodzie i jego okolicach. 30 sierpnia został zabity przez poetę Leonida Kannegisera[2] w westybulu piotrogrodzkiego komisariatu spraw wewnętrznych przy Placu Pałacowym. Pochowano go na Polu Marsowym w Piotrogrodzie. Jego śmierć, równoległa do zamachu na Lenina dokonanego przez Fanny Kapłan stała się pretekstem do wydania przez bolszewików dekretów o masowym "czerwonym terrorze" i udzielenia Czeka nieograniczonych pełnomocnictw w tym zakresie[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Моисей Соломонович Урицкий | Государственное управление в России в портретах [online] [dostęp 2021-07-08] (ros.).
- ↑ Mariusz Żurawski, Literatura czerwonego dworu. Bellona 2015, s.278.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Absolwenci i studenci Cesarskiego Uniwersytetu Kijowskiego Świętego Włodzimierza
- Bolszewicy
- Członkowie Komitetu Centralnego RKP(b) i WKP(b)
- Deputowani do Zgromadzenia Ustawodawczego Rosji 1918
- Funkcjonariusze Czeki
- Ludzie urodzeni w Czerkasach
- Ofiary zamachów
- Pochowani na Polu Marsowym w Petersburgu
- Rosyjscy rewolucjoniści
- Rosyjscy zesłańcy na Sybir
- Rosyjscy Żydzi
- Urodzeni w 1873
- Zesłańcy do Jakucji
- Zmarli w 1918
- Żydowscy funkcjonariusze rosyjskich i radzieckich służb specjalnych
- Ofiary zabójstw w Rosji