Krzyż na Bruszni
 Krzyż na Bruszni | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Kielce |
| Wysokość całkowita |
30 m |
| Ukończenie budowy |
1916 |
| Ważniejsze przebudowy |
1917, 1937, 1988 , 2007 |
| Odbudowano |
czerwiec 2017 |
Położenie na mapie Kielc  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
 50°51′55,21″N 20°33′48,91″E/50,865336 20,563586
| |
Krzyż na Bruszni – metalowy krzyż stojący na wzniesieniu Brusznia w Kielcach, upamiętniający miejsce spotkania powstańców styczniowych w nocy z 22 na 23 stycznia 1863, planujących atak na stacjonujący w Kielcach oddział rosyjskiego wojska pod dowództwem płk. Czengerego[1].
Mierzy 30 metrów, został postawiony w czerwcu 2017. Wcześniej pięciokrotnie wznoszono krzyże w tym miejscu – pierwszy miał charakter prowizoryczny, dwa następne rozpadły się na skutek zniszczenia spowodowanego upływem czasu, czwarty przewróciła wichura, piąty, ze względu na zły stan został rozebrany i wymieniony na metalowy.
W 1916 w 53. rocznicę powstania styczniowego na Bruszni usypano kamienny kopiec i wzniesiono brzozowy krzyż[2]. Rok później z inicjatywy I Kieleckiej Drużyny Harcerskiej im. płk. Czachowskiego postawiono nowy, duży, drewniany krzyż, który został poświęcony przez ks. dr. hm. Jana Mauersberga. Przetrwał do 1937, kiedy to w 25. rocznicę powstania kieleckiego harcerstwa ksiądz Antoni Źrałek poświęcił nowy modrzewiowy krzyż o wysokości 28 metrów. Krzyż był też miejscem harcerskich uroczystości, bo to pod nim w 1940 odbyło się pierwsze konspiracyjne spotkanie Szarych Szeregów[3].
W 1988 z inicjatywy kieleckich harcerzy w miejsce istniejącego postawiono jodłowy krzyż, który został poświęcony przez ks. bp. Mieczysława Jaworskiego. Mierzył 19,67 m wysokości.
W 2003 z inicjatywy Związku Piłsudczyków wmurowana została tablica z napisem: „Pamięci bohaterom powstania 1863 roku krzyż ten postawiono”[4]. W połowie stycznia 2007 krzyż został przewrócony przez wichurę[3]. Pół roku później, w 90. rocznicę powstania pierwszego krzyża, z inicjatywy miejscowej ludności, harcerzy oraz przy wsparciu władz miasta został postawiony 24-metrowy krzyż[5][6]. Zamontowano również tablicę pamiątkową, a także odtworzono koronę cierniową, która jest zachowanym elementem krzyża z 1917[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Pamięci bohaterom powstania 1863 roku – krzyż na Bruszni. um.kielce.pl. [dostęp 2010-07-25]. (pol.).
- ↑ a b Tablica Pamiątkowa.
- ↑ a b Wichura zawaliła krzyż powstańców 1863 na Bruszni. gazeta.pl. [dostęp 2010-07-25]. (pol.).
- ↑ Brusznia. wici.info. [dostęp 2010-07-25]. (pol.).
- ↑ Nowy krzyż na Bruszni. gazeta.pl. [dostęp 2010-07-25]. (pol.).
- ↑ Michta i inni, Z dziejów Białogonu, Kielce: Muzeum Historii Kielc, 2017, ISBN 978-83-63477-05-9, OCLC 1022810157.