Przejdź do zawartości

Kormoran kergueleński

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kormoran kergueleński
Leucocarbo atriceps verrucosus[1]
(Cabanis, 1875)[2][3]
Ilustracja
Ilustracja kormorana kergueleńskiego z końca XIX wieku – osobnik dorosły, młodociany i pisklę
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

głuptakowe

Podrząd

głuptakowce

Rodzina

kormorany

Rodzaj

Leucocarbo

Gatunek

kormoran niebieskooki

Podgatunek

kormoran kergueleński

Synonimy
  • Halieus (Hypoleucus) verrucosus Cabanis, 1875[2]
  • Phalacrocorax cirrhatus G.R. Gray, 1848[4]
  • Phalacrocorax verrucosus (Cabanis, 1875)[1]
  • Graculus carunculatus Coues & Kidder, 1875[5]
  • Phalacrocorax albiventer verrucosus Dorst & Mougin, 1979[6]
  • N[otocarbo] verrucosus Siegel-Causey, 1988[7]
  • Leucocarbo verrucosus (Cabanis, 1875)[8]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[9]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Kormoran kergueleński[10] (Leucocarbo atriceps verrucosus) – podgatunek kormorana niebieskookiego gatunku ptaka z rodziny kormoranów (Phalacrocoracidae). Zamieszkuje endemicznie Wyspy Kerguelena. Podgatunek słabo poznany, nie jest zagrożony wyginięciem.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Takson po raz pierwszy opisany naukowo przez Cabanisa w 1875 roku pod nazwą Halieus (Hypoleucus) verrucosus[2], choć już G.R. Gray w 1848 roku opisał młodego osobnika, przypisując go do Phalacrocorax cirrhatus[4]. Czasami umieszczany w rodzaju Notocarbo[7] lub Phalacrocorax[11][12]. Sporadyczne występowanie białych plam na górnej części skrzydeł u ptaków zamieszkujących wschodnią część Wysp Kerguelena sugeruje, że te wyspy odwiedziły L. atriceps nivalis lub L. atriceps georgianus i doszło do przypadków hybrydyzacji[12][13]. Na podstawie badań filogenetycznych z 2022 roku włączony do L. atriceps w randze podgatunku[14][10][15]; jednak niektóre ujęcia systematyczne nadal traktują go jako odrębny gatunek[8][16].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa rodzajowa pochodzi od połączenia gr. λευκος leukos „biały” z nazwą rodzajową Carbo Lacépède, 1799[17]. Epitet podgatunkowy pochodzi od łacińskiego słowa verrucosus „brodawkowaty”, od verruca „brodawka”[18].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Kormoran kergueleński występuje endemicznie na Wyspach Kerguelena znajdujących się w południowej części Oceanu Indyjskiego[16][12][19][13][20].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Osobnik dorosły z nastroszonym czubem

Duży ptak o długości ciała 65 cm, masie ciała 1700–2240 g oraz rozpiętości skrzydeł wynoszącej 110 cm[12]. Brak dymorfizmu płciowego. Upierzenie górnej części głowy, szyi i grzbietu oraz ogon i uda koloru czarnego z zielono-niebieskim połyskiem. Gardło, dolna część szyi i brzuch koloru białego[12]. Na czubku głowy znajduje się grzebień z piór[21]. Na czole występują szafranowo-żółte mięsiste wyrostki[12]. Naga skóra u podstawy żuchwy koloru ciemnobrązowego z drobnymi żółtymi guzkami. Tęczówki ciemnobrązowe, pierścień wokół oczu koloru ciemnoniebieskiego. Dziób ciemnoszary, zwykle jaśniejszy u podstawy. Nogi i stopy koloru żółtego, z brązowym odcieniem na stawach i błonie pławnej[12]. Po okresie rozrodczym ubarwienie staje się bledsze, pierścień wokół oczu staje się ołowiano-niebieski, a mięsisty wyrostek staje się mniejszy i ciemniejszy[21][22]. U osobników młodocianych górne części ciała, pokrywy skrzydłowe i lotki koloru ciemnobrązowego. Dolne części ciała ze zmienną ilością koloru ciemnobrązowego, na którym znajdują się matowe, białe plamki[12]. Upierzenie dorosłych osobników uzyskują stopniowo[21][22].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Środowisko i tryb życia

[edytuj | edytuj kod]

Typowy ptak morski. Żeruje w otwartych wodach przybrzeżnych, głównie w zatokach i fiordach, zwykle oddalony od brzegu o 6 km (choć zaobserwowano młodociane osobniki oddalone od brzegu na 80 km)[22]. Latem żeruje wśród krasnorostów morskich. Rozród odbywa się wzdłuż wybrzeży głównej wyspy i zatok oraz na osłoniętych odcinkach wybrzeża lub w obszarach chronionych[12]. Gatunek osiadły. Żywi się prawdopodobnie rybami i jeżowcami[12]. Pokarm głównie zdobywa nurkując do 100 m i pozostając pod wodą do 4 minut[23][24]. W okresie od maja do października żeruje w stadach liczących kilkaset osobników, poza tym okresem głównie samotnie[12]. Co najmniej kilka osobników nauczyło się polować w rzekach i jeziorach występujących na wyspach na ryby sprowadzone tam przez człowieka w latach 1955–1995, głównie są to: pstrąg potokowy (Salmo trutta) i pstrąg źródlany (Salvelinus fontinalis)[25].

Rozród

[edytuj | edytuj kod]

Sezon rozrodczy przypada na wrzesień-styczeń (głównie październik-listopad) w zależności od kolonii[12]. Zwykle kolonię tworzy od 3 do 30 par, ale na półwyspach Courbet i Jeanne d'Arc zanotowano kolonie liczące około 400 par[12]. Czasami gniazdują w pobliżu kolonii pingwinów. Gniazdo w kształcie ściętego stożka zbudowane jest z wodorostów i trawy, oblepionych błotem lub odchodami znajduje się na półkach lub w szczelinach skalnych[12]. Jeśli gniazdo nie zostanie zniszczone, może być użyte w następnym sezonie rozrodczym[22]. Samica składa 2–4 jaja o wymiarach 6,8–3,9 cm[22]. Inkubacja trwa prawdopodobnie 29–30 dni[12]. Pisklęta wykluwają się nieopierzone. Brak innych informacji[12].

Choroby i pasożyty

[edytuj | edytuj kod]

U kormorana kergueleńskiego zarejestrowano występowanie nicieni z gatunku Contracaecum rudolphii i Ingliseria cirrohamata oraz rodzaju Contracaecum[26]. Stwierdzono również występowanie tasiemca z rodzaju Tetrabothrius[26]. U gatunku P. atriceps stwierdzono wszoły: Piagetiella caputincisa i Pectinopygus turbinatus[27].

Status i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

Całość globalnej populacji wydaje się niezagrożona[12][19]. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[9]. W 1980 całość populacji wynosiła 6000–7000 par, zaś szacunki z 2001 roku mówią o 12 000 par[28], co wskazuje na stabilność populacji tego gatunku. Nie wiadomo, jak wpływa na liczebność tych ptaków sprowadzenie ssaków przez człowieka[12]. Jajom i pisklętom zagrażają wydrzyki, mewy i pochwodzioby.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Leucocarbo atriceps verrucosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c J. Cabanis, 1875. Journal für Ornithologie, 23, s. 450.
  3. ↑ P.L. Sclater, O. Salvin. Messrs. Sclater and Salvin on Birds. „Proceedings of the Scientific Meetings of the Zoological Society of London for the Year 1878”. Part III, s. 652, 1878. 
  4. ↑ a b G. R. Gray, 1848. List of the specimens of birds in the collection of the British Museum, cz. 3, s. 186.
  5. ↑ E. Coues, J.H. Kidder, „Bulletin of the U.S. National Museum”, 1 (2), 1875, s. 7.
  6. ↑ Dorst, Mougin, 1979, W: Mayr, Cottrell (eds.), Checklist of the Birds of the World, 2 ed., 1, s. 176.
  7. ↑ a b D. Siegel-Causey. Phylogeny of the Phalacrocoracidae. „The Condor”. 90 (4), s. 892, 1988. (ang.). 
  8. ↑ a b J. Orta, E. Garcia, D.A. Christie, F. Jutglar & G.M. Kirwan, Kerguelen Shag (Leucocarbo verrucosus), version 1.0, [w:] J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2021, DOI: 10.2173/bow.kersha1.01.1 [dostęp 2024-12-06] (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  9. ↑ a b Leucocarbo atriceps verrucosus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  10. ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek, M. Kuziemko: Rodzina: Phalacrocoracidae Reichenbach, 1849-50 - kormorany - Cormorants (wersja: 2024-10-03). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-12-06].
  11. ↑ Phalacrocorax verrucosus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2014-06-02] (ang.).
  12. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r J. Orta, E.F.J. Garcia, D.A. Christie, F. Jutglar, G.M. Kirwan: Kerguelen Shag (Phalacrocorax verrucosus). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie, E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. [dostęp 2014-06-02]. (ang.).
  13. ↑ a b Denis Lepage: Kormoran kergueleński (Phalacrocorax verrucosus) (Cabanis, 1875). Avibase. [dostęp 2014-06-02].
  14. ↑ N.J. Rawlence, A.T. Salis, H.G. Spencer, J.M. Waters, L. Scarsbrook, K.J. Mitchell, R.A. Phillips, L. Calderón, T.R. Cook, C.‐A. Bost, L. Dutoit, T.M. King, J.F. Masello, L.J. Nupen, P. Quillfeldt, N. Ratcliffe, P.G. Ryan, C.E. Till & M. Kennedy. Rapid radiation of Southern Ocean shags in response to receding sea ice. „Journal of Biogeography”. 49 (5), s. 942–953, 2022. DOI: 10.1111/jbi.14360. (ang.). 
  15. ↑ J. Boyd III: Phalacrocoracidae: Cormorants. [w:] Aves—A Taxonomy in Flux [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2023-04-24]. (ang.).
  16. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.2). [dostęp 2024-12-06]. (ang.).
  17. ↑ Leucocarbo, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-12-12] (ang.).
  18. ↑ verrucosus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-12-12] (ang.).
  19. ↑ a b Species factsheet: Leucocarbo verrucosus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2024-12-12]. (ang.).
  20. ↑ H. Weimerskirch, R. Zotier, P. Jouventin. The Avifauna of the Kerguelen Islands. „Emu”. 89 (1), s. 15–29, 1989. DOI: 10.1071/MU9890015. (ang.). 
  21. ↑ a b c Jim Enticott, David Tipling: Seabirds of the World: The Complete Reference. Stackpole Books, 1997, s. 126. ISBN 978-0-8117-0239-3. (ang.).
  22. ↑ a b c d e B.J. Nelson: Pelicans, Cormorants, and Their Relatives: The Pelecaniformes. Oxford: Oxford University Press, 2006, s. 508–509. ISBN 0-19-857-727-3. (ang.).
  23. ↑ Timothee R. Cook, Amelie Lescroël, Yann Tremblay, Charles-Andre Bost. To breathe or not to breathe? Optimal breathing, aerobic dive limit and oxygen stores in deep-diving blue-eyed shags. „Animal Behaviour”. 76 (3), s. 565–576, 2008. DOI: 10.1016/j.anbehav.2008.02.010. (ang.). 
  24. ↑ Timothée R. Cook, Akiko Kato, Hideji Tanaka, Yan Ropert-Coudert, Charles-André Bost. Buoyancy under Control: Underwater Locomotor Performance in a Deep Diving Seabird Suggests Respiratory Strategies for Reducing Foraging Effort. „PLOS One”. 5 (3), s. e9839, 2010. DOI: 10.1371/journal.pone.0009839. (ang.). 
  25. ↑ Timothée R. Cook, Patrick Davaine. Freshwater fishing in seabirds from the sub-Antarctic Kerguelen Islands. „Marine Ornithology”. 37, s. 245–247, 2009. (ang.). 
  26. ↑ a b Frédéric Fonteneau, Timothée R. Cook. New data on gastrointestinal helminths in shags (Phalacrocorax verrucosus) at Kerguelen Archipelago. „Polar Biology”. 36 (12), s. 1839–1843, 2013. DOI: 10.1007/s00300-013-1391-8. (ang.). 
  27. ↑ Theresa Clay, Christopher Moreby. Mallophaga and Anoplura of Subantarctic Islands. „Pacific Insects Monograph”. 23, s. 219, 1970. (ang.). 
  28. ↑ Oliver Duriez, Hans Jornvall, Hadoram Shirihai. Birds and wildlife of the French subantarctic islands: Crozet, Kerguelen and Amsterdam & St Paul. „Dutch Birding”. 27 (2), s. 87–115, 2005. (ang.). 

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kormoran_kergueleński&oldid=75529851”