Kombatant

Kombatant (z fr. combattant) – żołnierz regularnych sił zbrojnych, oddziałów partyzanckich lub członek ruchu oporu zaangażowany w walkę w trakcie konfliktu zbrojnego. Osoba o szczególnym statusie w prawie konfliktów zbrojnych. Także potoczne określenie weterana.

Prawo konfliktów zbrojnych

Każdy kombatant, który znajdzie się we władzy strony przeciwnej, staje się jeńcem wojennym.

Chociaż wszyscy kombatanci są zobowiązani do przestrzegania przepisów prawa międzynarodowego, mających zastosowanie w konfliktach zbrojnych, naruszenia tych przepisów nie pozbawiają kombatanta prawa do traktowania go jako kombatanta albo – gdy znajdzie się we władzy strony przeciwnej – prawa do traktowania go jako jeńca wojennego.

Dla wzmocnienia ochrony ludności cywilnej przed skutkami działań wojennych kombatanci są zobowiązani do odróżniania się od ludności cywilnej w czasie, gdy biorą udział w ataku lub w wojskowej operacji przygotowawczej do ataku.

Kombatanci w Polsce

Według polskiej ustawy o kombatantach, kombatantami są osoby, które brały udział w wojnach, działaniach zbrojnych i powstaniach narodowych, wchodząc w skład formacji wojskowych lub organizacji walczących o suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.

W świetle tej ustawy kombatantami nie są m.in. osoby, które:

• kolaborowały z okupantem sowieckim w latach 1939–1941,
• kolaborowały z okupantem niemieckim w latach 1939–1945,
• pracowały w latach 1944–1956 w organach zwalczających organizacje oraz osoby działające na rzecz suwerenności i niepodległości Polski:
  • w NKWD lub innych organach represji Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.
  • w strukturach Urzędów Bezpieczeństwa, Służby Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, a także nadzorujących je komórkach jednostek zwierzchnich,
  • w jednostkach organizacyjnych lub na stanowiskach związanych ze stosowaniem represji:
    • w organach prokuratury i prokuraturze wojskowej,
    • w sądownictwie powszechnym lub wojskowym,
    • w służbie więziennej,
  • dla organów bądź jednostek organizacyjnych PPR lub PZPR.

Polskim urzędem centralnej administracji rządowej, powstałym 1991 roku w celu zapewnienia kombatantom oraz ofiarom represji wojennych i okresu powojennego XX w. niezbędnej pomocy i opieki oraz należnego im szacunku i pamięci jest Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Bibliografia

• Leksykon wiedzy wojskowej. Marian Laprus (red.). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, s. 169–170. ISBN 83-11-06229-3.
• Ustawa z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1858)
• Słownik Wyrazów Obcych: kombatant
• Historia polskiego ustawodawstwa kombatanckiego
• Agnieszka Szpak, Dopuszczalność pozbawienia życia kombatanta w świetle międzynarodowego prawa humanitarnego
• Patrycja Grzebyk, Pojęcia „osoba cywilna” oraz „bezpośredni udział w działaniach zbrojnych”