Kazimierz Mielęcki
 Anonimowa fotografia z około 1863 ze zbiorów Biblioteki Narodowej | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
żołnierz, powstaniec styczniowy |
Kazimierz Mielęcki herbu Aulok (ur. 11 sierpnia 1836 w Karnej k. Zbąszynia, zm. 9 lipca 1863 w Mamliczu) – polski naczelnik wojenny województwa mazowieckiego od lutego do 22 marca 1863 roku[1], dowódca w powstaniu styczniowym[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Karnie, w powiecie babimojskim w rodzinie Prota Mielęckiego herbu Aulok (właściciela majątku w Karnie, kapitana wojsk napoleońskich, a majora z 1831 roku) i Wandy z Sokołowskich herbu Pomian. Poślubił Salomeę z Pągowskich herbu Pobóg z Konińskiego i osiadł na stałe w Nowej Wsi koło Włocławka. Miał z nią dwie córki: Marię i Józefę[2][3].
Uczył się w Poznaniu, a następnie służył w pruskim wojsku w pułku huzarów[4]. Przyłączył się do powstania jako jeden z pierwszych ziemian. Był znanym i cenionym dowódcą powstańczym. 8 lutego 1863 objął dowództwo nad oddziałem powstańczym organizowanym przez majora Ulatowskiego i uderzył na Przedecz[5], zdobywając magazyny wojskowe z bronią i amunicją. 10 lutego stoczył bój z kolumną rosyjską majora Nelidowa pod Cieplinami, po którym wycofał się w lasy lubostowskie. 20 lutego poddawszy się pod rozkazy Ludwika Mierosławskiego[5] przeżył klęskę pod Krzywosądzem w dniu 19 lutego i uformował nowy oddział. Po aresztowaniu Zygmunta Padlewskiego Rząd Narodowy mianował Mielęckiego pułkownikiem i naczelnikiem sił zbrojnych woj. mazowieckiego. Wkroczył ponownie pod koniec lutego z grupą ochotników na teren Królestwa Polskiego[6]. 21 lutego 1863 roku oddział Mielęckiego przybył do Kazimierza Biskupiego, gdzie ogłosił dekrety Komitetu Centralnego Narodowego[6]. Na początku marca powstańcy rozpoczęli działania zaczepne w północno-zachodniej części powiatu konińskiego[5][6]. Kazimierz Mielęcki, po kilku udanych utarczkach, przesunął się w lasy kazimierzowskie, gdzie podporządkował sobie mniejsze oddziały Edmunda Calliera i Władysława Miśkiewicza[6]. 1 marca 1863 r. stoczył zwycięski bój pod Bieniszewem, lecz już następnego dnia poniósł porażkę w bitwie pod Dobrosołowem i Mieczownicą[6][7]. 16 marca zaatakował Rosjan pod Goliną. 22 marca 1863 stoczył regularną bitwę z oddziałami pułkownika E. de Seyn Wittgerstein Berlebour zwaną pod Tartakiem, Olszakiem lub Pątnowem[8][6]. Z braku amunicji powstańcy zostali zmuszeni do odwrotu. Zostali zaatakowani i rozbici w okolicach Mikorzyna przez kolumnę majora Nielidowa. Ciężko ranny w czasie bitwy pod Mikorzynem koło Ślesina przewieziony został do Wąsosz, a następnie do Gór, Kuśnierza w Księstwie Poznańskim, by ostatecznie trafić do szpitala w Mamilczu. Kierował w dalszym ciągu działalnością powstańczą pomimo ran[8][4][9][3].
Zmarł po upadku z konia w Mamliczu 9 lipca 1863 roku, a 13 lipca na jego uroczystym pogrzebie, zorganizowanym przez rodzinę Skórzewskich, w Łabiszynie[8] zgromadziło się ok. 10 tys. ludzi, aby przy palących się beczkach smoły oddać mu hołd[4][9].
Surowy w ocenach płk Edmund Callier pisał o nim:
Zdanie powszechne o zdolnościach wojskowych Kazimierza Mielęckiego nie było wprawdzie zbyt korzystne, lecz natomiast nikt mu nie zaprzeczy wielu przymiotów bohaterskich, którym tylko zbywało się na dłuższym szeregu doświadczeń wojennych, aby z nich wyrósł wódz wszechstronnie wyrobiony i bohater na wieczną cześć i wdzięczność gnębionej ojczyzny zasługujący. Obywatel polski, właściciel dóbr w Kongresówce, syn zamożnych rodziców, mąż pięknej i młodej małżonki, ojciec małych dzieci, porzucił on wszystko, aby z letargu budzącą się ojczyznę do życia powołać, aby walczyć…[10]
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Jedna z poznańskich ulic nosi imię Kazimierza Mielęckiego[11].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Organizacja władz powstańczych w roku 1863 [Spis obejmuje Komitet Centralny oraz naczelników wojennych i cywilnych powiatów z województw: mazowieckiego, podlaskiego, lubelskiego, sandomierskiego, krakowskiego, kaliskiego, płockiego, augustowskiego, wileńskiego, kowieńskiego, grodzieńskiego, mińskiego, mohylewskiego, witebskiego, kijowskiego, wołyńskiego, podolskiego oraz z Galicji, Wielkopolski i Prus Zachodnich]. AGAD, nr zespołu 245, s. 2.
- ↑ a b Kazimierz Mielęcki h. Ciołek (Aulok) [online], Sejm-Wielki.pl [dostęp 2022-11-02].
- ↑ a b Rodzina Jazdonów [online], www.jazdon.pl [dostęp 2022-11-02].
- ↑ a b c Aktualności – Kazimierz Mielęcki – pułkownik warty przypomnienia! [online], pojezierze24.pl [dostęp 2022-11-02] (pol.).
- ↑ a b c Gąsiorowski i Topolski 1981 ↓, s. 471.
- ↑ a b c d e f Praca zbiorowa pod redakcją Zbigniewa Chodyły, Dzieje Kazimierza Biskupiego, wyd. 2, Konin: Wydawnictwo „Aspeks”, 2001, ISBN 83-88349-03-1.
- ↑ Krzysztof Gorczyca, Michał Górny, Krzysztof Płachciński, Szlakiem partii Kazimierza Mielęckiego 1863 – Studium Historyczno-Archeologiczne, Muzeum Okręgowe w Koninie, Konin 2022, ISBN 978-83-60168-34-9.
- ↑ a b c Gąsiorowski i Topolski 1981 ↓, s. 472.
- ↑ a b HISTORIA GMINY KRZEMIENIEWO – Śp. KAZIMIERZ MIELĘCKI (1836-1863) – ostatnie dni życia, pogrzeb i miejsce spoczynku [online], www.krzemieniewo.net [dostęp 2022-11-02].
- ↑ E. Callier, „Trzy ustępy z powstania polskiego”, Poznań 1866.
- ↑ SPIS ULIC POZNAŃ-1 [online], sr.gov.pl [dostęp 2024-04-23].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Zdzisław Grot, Mielęcki Kazimierz, [w:] „Polski Słownik Biograficzny”, t. XX, s. 773–774.
- Antoni Czubiński, Powstanie 1863/64 na ziemi kaliskiej, [w:]: Zeszyty Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Historia – Zeszyt 6 – 1964 r. „Materiały do dziejów rezydencji w Polsce – Kujawy wschodnie” t. 1 WTN.
- Antoni Gąsiorowski, Jerzy Topolski (red.): Wielkopolski Słownik Biograficzny. Warszawa-Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 471–472. ISBN 83-01-02722-3.