Przejdź do zawartości

Języki dajskie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Języki dajskie
Obszar

południowo-wschodnia Azja, południowe Chiny

Występowanie
Ilustracja
Zasięg geograficzny języków dajskich
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unicode.

Języki dajskie, taj-kadaj, kadaj lub kra-dajrodzina językowa obejmująca szereg języków używanych w południowo-wschodniej Azji i południowych Chinach[1].

Pochodzenie i pokrewieństwo

[edytuj | edytuj kod]

Dawniej wliczano je do języków sino-tybetańskich[2], lecz obecnie przyjmuje się, że stanowią odrębną rodzinę. Czasem sugeruje się związki z językami austronezyjskimi, łącząc je w ramach rodziny zwanej austro-tajską albo nawet większej, nadrodziny austryckiej.

Roger Blench wysunął hipotezę, że jeśli istnieje jakieś austro-dajskie pokrewieństwo, jest rzeczą mało prawdopodobną, aby miało charakter siostrzeństwa, jak tradycyjnie postulowano, a raczej, że języki kadaiskie mogą być częścią austronezyjskich, których użytkownicy przenieśli się z Filipin na Hajnan, a stamtąd rozprzestrzenili się na terytorium dzisiejszych Chin, gdzie daicka część języków kadaiskich uległa „radykalnej restrukturyzacji” pod wpływem języków hmong-mien i chińskiego.

Podobną hipotezę, którą mogą poprzeć badania genetyczne, wysunął Laurent Sagart[3]. Przypuszcza on, że język pradajski był w istocie wczesnym językiem austronezyjskim, którego użytkownicy, już po osiedleniu się pra-austronezyjczyków czy raczej mieszkańców wybrzeża wschodnich Chin na wyspie Tajwan i rozwoju języka praaustronezyjskiego, tysiące lat temu przewędrowali znów z północno-wschodniego Tajwanu na południowo-wschodnie wybrzeże Chin.

Wyraźne podobieństwa w słownictwie dajskim i austronezyjskim mogłyby być więc wyjaśnione jako współdziedziczony słownik albo jako prehistoryczne zapożyczenia z hipotetycznego i nieznanego (choć możliwe, że związanego z pramalajsko-polinezyjskim) języka austronezyjskiego.

Sagart zasugerował również bardzo dalekie związki języków austronezyjskich (do których zaliczał pradajski) z sino-tybetańskimi, które miałyby sięgać swymi korzeniami neolitycznych wspólnot nadbrzeżnych regionów północnych i wschodnich Chin.

Różnorodność języków tai-kadai w południowo-wschodnich Chinach wskazuje, iż właśnie stamtąd pochodzą. Ludy posługujące się językami tajskimi zawędrowały do południowo-wschodniej Azji, zakładając na terytorium zajmowanym niegdyś przez grupy posługujące się językami austroazjatyckimi, zręby państw: tajskiego i laotańskiego.

Klasyfikacja

[edytuj | edytuj kod]

Poniższa systematyka jest autorstwa Edmondsona i Solnita (z 1997). Nie ma jednak zgody co do jej ostatecznego kształtu. Ogólnie przyjęta systematyka jest użyta przez Ethnologue[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Anthony Van Nostrand Diller, Jerold A. Edmondson, Yongxian Luo, Tai-Kadai languages, Routledge language family series, London: Routledge, 2008, ISBN 978-0-7007-1457-5 [dostęp 2024-07-29].
  2. Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 66–68, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
  3. Sagart, L. 2004. The higher phylogeny of Austronesian and the position of Tai-Kadai. Oceanic Linguistics 43.411-440.
  4. Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. Ethnologue: Languages of the World, Fifteenth edition. Dallas, Tex.: SIL International.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]