Icchak Kacenelson

Icchak Kacenelson

Ḳatsenelson, Yitsḥaḳ

Kacenel'son, Isaak

Kacenelson, Icchak

Data i miejsce urodzenia	1 lipca 1886 Korelicze
Data i miejsce śmierci	1 maja 1944 Auschwitz
Zawód, zajęcie	poeta, dramaturg
Partner	żona Chana (Hanna)
Dzieci	synowie Cwi, Ben-Zion i Beniamin

Kamienny blok Traktu Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów upamiętniający Icchaka Kacenelsona

Icchak Kacenelson, jid. ‏יצחק קאַצענעלסאָן‎ (ur. 19 czerwca^?/1 lipca 1886 w Koreliczach k. Nowogródka, zm. 1 maja 1944 w Auschwitz) – żydowski poeta i dramaturg tworzący w języku jidysz i hebrajskim, pedagog, tłumacz.

Życiorys

Początkowo wychowywała go babka, mniej więcej od 6 roku życia mieszkał z ojcem Jakubem Beniaminem Kacenelsonem, literatem oraz dyrektorem chederów w Zgierzu i Łodzi, gdzie młody Icchak przez kolejne 6 lat pobierał nauki. Z uwagi na problemy finansowe przerwał naukę i rozpoczął pracę w fabryce włókienniczej. Debiutował w 1904. Do wybuchu II wojny światowej mieszkał w Łodzi, gdzie prowadził prywatną szkołę hebrajską i związał się z grupą Jung Idysz. W tym czasie tworzył też cieszące się popularnością pieśni, baśnie i utwory sceniczne dla dzieci i młodzieży, zebrane następnie i wydane w 1938.

W czasie okupacji niemieckiej znalazł się w getcie warszawskim, skąd jego żonę Chanę oraz dwóch synów Bencjona i Jomela deportowano w 1942 do obozu zagłady w Treblince. Należał do grupy tworzącej podziemne archiwum getta (Archiwum Ringelbluma). Mimo podeszłego wieku i braku broni odmówił ukrycia w bunkrze i zgłosił się z najstarszym synem Cwi do Icchaka Cukiermana, by walczyć. Dołączony do grupy bojowej ŻOB, uczestniczył w powstaniu w getcie. Następnie ukrywał się wraz z synem Cwi po „stronie aryjskiej”. W 1943 dzięki tzw. sprawie Hotelu Polskiego otrzymał paszport Hondurasu, wystawiony przez Grupę Ładosia, i wyjechał wraz z synem do obozu internowania w Vittel we Francji. Stamtąd zostali przetransportowani do obozu w Drancy, a następnie, 1 maja 1944, do obozu zagłady Auschwitz, gdzie tego samego dnia trafili do komory gazowej.

Był starszym bratem pedagoga Berla Kacenelsona.

Icchak Kacenelson został upamiętniony na jednym z kamiennych bloków warszawskiego Traktu Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów przy ulicy Stawki. Na jego cześć nazwano także Muzeum Bojowników Getta w kibucu Lochame ha-Geta’ot w Izraelu.

Twórczość

Jest uważany za twórcę nowoczesnego dramatu hebrajskiego. Do najwybitniejszych dzieł Kacenelsona należy hebrajski poemat dramatyczny Ha-Nawi (1922) i powstały w obozie w Vittel poemat w jidysz Dos lid fun ojsgehargetn jidiszn fołk (Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie) – świadectwo Zagłady spisane przez jej świadka i ofiarę, przetłumaczone na język polski w 1986 roku przez Jerzego Ficowskiego. Poemat powstawał przez dziesięć miesięcy, został ukryty w butelce i zakopany w ziemi.

Bibliografia

• Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka Trzeciej Rzeszy. Teksty uzupełniające do wystawy w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie 19.10.2011-29.01.2012

Linki zewnętrzne

• Wiersze Icchaka Kacenelsona na Forum Żydów Polskich. old.fzp.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-22)].
• Free version in Yiddish (with Hebrew letters) of Dos lid funem oysgehargetn yidishn folk
• Dzieła Icchaka Kacenelsona w bibliotece Polona