Herpeswirusy

Herpeswirusy (łac. Herpesviridae, od gr. herpeton - pełzać) - rodzina dsDNA wirusów pasożytujących na zwierzętach (kręgowcach). Zawiera ponad 100 gatunków.

Budowa

Wiriony mają budowę ikosaedralną. Nukleokapsyd ma 100 nm średnicy, jednak kompletny wirion (z osłonką) ma średnicę 120-200 nm. Osłonka (otoczka lipidowa) wywodzi się z otoczki jądrowej komórki gospodarza. Na mikrografiach elektronowych ma ona wygląd workowaty, ale jest to głównie efekt wpływu związków chemicznych użytych do sporządzenia preparatu wirusa. Kapsyd zawiera liniowy dsDNA. Cechą dodatkową jest obecność tegumentu, przyjmującego wygląd gęstszej elektronowo strefy wokół nukleokapsydu (nie należy go mylić z osłonką lipidową).

Proces replikacji zachodzi poprzez stadium kolistego DNA i umiejscowiony jest w jądrze komórkowym komórki gospodarza.

Systematyka

Herpeswirusy pasożytują na zwierzętach, a więc również na człowieku – 8 spośród nich wywołuje choroby u człowieka. W przyjętej obecnie taksonomii oznaczone są one symbolami HHV-1 do HHV-8 (Human Herpesvirus). Poniżej przedstawiono systematykę rodziny Herpesviridae aż do nazw rodzajowych z wyszczególnieniem nazw gatunkowych wirusów chorobotwórczych dla człowieka (HHV).

Podrodzina: Alphaherpesvirinae
- Rodzaj: Simplexvirus (wirusy opryszczki pospolitej)
  - Human herpesvirus 1 (HHV-1), ludzki herpeswirus typu 1, zwyczajowo Herpes simplex virus 1 (HSV-1) - wirus opryszczki pospolitej typu 1, herpeswirus typu 1
  - Human herpesvirus 2 (HHV-2), ludzki herpeswirus typu 2, zwyczajowo Herpes simplex virus 2 (HSV-2) - wirus opryszczki pospolitej typu 2, herpeswirus typu 2
- Rodzaj: Varicellovirus
  - Human herpesvirus 3 (HHV-3), ludzki herpeswirus typu 3, zwyczajowo Varicella-zoster virus (VZV) - wirus ospy wietrznej-półpaśca
- Rodzaj: "Marek's disease-like viruses", wirus choroby Mareka
- Rodzaj: "ILTV-like viruses"
Podrodzina: Bethaherpesvirinae
- Rodzaj: Cytomegalovirus
  - Human herpesvirus 5 (HHV-5), ludzki herpesvirus typu 5, zwyczajowo wirus cytomegalii, cytomegalowirus (CMV, HCMV)
- Rodzaj: Muromegalovirus
- Rodzaj: Roseolovirus
  - Human herpesvirus 6 (HHV-6), ludzki herpeswirus typu 6, zwyczajowo Wirus rumienia nagłego
  - Human herpesvirus 7 (HHV-7), ludzki herpeswirus typu 7
Podrodzina: Gammaherpesvirinae
- Rodzaj: Lymphocryptovirus
  - Human herpesvirus 4 (HHV-4), ludzki herpesvirus typu 4, zwyczajowo wirus Epsteina-Barr (EBV)
  - Human herpesvirus 8 (HHV-8), ludzki herpesvirus typu 8, zwyczajowo Wirus mięsaka Kaposiego (KSHV)
- Rodzaj: Rhadinovirus

Choroby wywoływane przez herpeswirusy

Typ	Synonim	Podrodzina	Patofizjologia
Ludzkie herpeswirusy (HHV)^[1]^[2]
HHV-1	Wirus opryszczki pospolitej (HSV-1)	α	opryszczka wargowa (twarzy) i narządów płciowych (głównie warg), opryszczka jamy ustnej i przełyku, zapalenie płuc, zapalenie mózgu, poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego
HHV-2	Herpes simplex virus-2 (HSV-2)	α	opryszczka wargowa (twarzy) i narządów płciowych (głównie narządów płciowych)
HHV-3	Wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV)	α	ospa wietrzna i półpasiec
HHV-4	Wirus Epsteina-Barr (EBV), limfokryptowirus	γ	mononukleoza zakaźna i zmiany nowotworowe (czynnik etiologiczny chłoniaka Burkitta, wykazuje powiązania z rakiem jamy nosowo-gardłowej), chłoniak ośrodkowego układu nerwowego u chorych na AIDS, potransplantacyjny zespół mieloproliferacyjny (PTLD)
HHV-5	Cytomegalowirus (CMV)	β	cytomegalia^[3]
HHV-6	Wirus rumienia nagłego	β	gorączka trzydniowa – trzydniówka (rumień nagły lub choroba szósta), limfadenopatia, zapalenie płuc, chłoniak nieziarniczy
HHV-7		β	(nie udowodniono związku z żadną chorobą, podejrzewa się, iż działa wspólnie z HHV-6)
HHV-8	Wirus mięsaka Kaposiego (KSHV)	γ	mięsak Kaposiego, pierwotny chłoniak wysiękowy, niektóre typy choroby Castlemana

Zoonozy

Poza wirusami uznawanymi za endemiczne dla ludzi, istnieją wirusy, które pierwotnie występują u zwierząt ale mogą wywoływać zakażenia u ludzi (zoonozy):

Zwierzę	Typ	Synonim	Podrodzina	Patofizjologia u człowieka
Zoonotyczne herpeswirusy
Makak	CeHV-1	Cercopithecine herpesvirus-1, (Małpi wirus B)	α	Bardzo rzadki, doniesiono o 25 przypadkach wśród ludzi^[4]. Nieleczone zakażenie jest często śmiertelne (>70%). Często w przebiegu zakażenia dochodzi do rozwinięcia się zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Osoby które przeżyły to zapalenie miały poważne deficyty neurologiczne^[4]^[5]. Znajomość objawów i wczesne wdrożenie leczenia jest ważne dla narażonych pracowników laboratorium^[6].
Mysz	MHV-68	mysi gammaherpeswirus-68	γ	Zoonoza występująca u 4,5% populacji, częstsza u pracowników laboratoriów zajmujących się myszami^[7]. Testy ELISA wykazują współczynnik 4 (x4) wyników fałszywie dodatnich z powodu krzyżowej reakcji z przeciwciałami skierowanymi na inne herpeswirusy^[7].

Zobacz też

systematyka wirusów

Przypisy

↑ Whitley RJ: Herpesviruses. in: Baron's Medical Microbiology (Baron S et al, eds.). Wyd. 4th ed. Univ of Texas Medical Branch, 1996. ISBN 0-9631172-1-1.
↑ Ryan KJ; Ray CG (editors): Sherris Medical Microbiology. Wyd. 4th ed. McGraw Hill, 2004. ISBN 0-8385-8529-9.
↑ Bottieau E, Clerinx J, Van den Enden E, Van Esbroeck M, Colebunders R, Van Gompel A, Van den Ende J. Infectious mononucleosis-like syndromes in febrile travelers returning from the tropics.. „J Travel Med”. 13 (4), s. 191-7, 2006. PMID: 16884400.
↑ ^a ^b Weigler BJ. Biology of B virus in macaque and human hosts: a review. „Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America”. 14 (2), s. 555-67, 1992 Feb. PMID: 1313312.
↑ Huff J, Barry P. B-virus (Cercopithecine herpesvirus 1) infection in humans and macaques: potential for zoonotic disease. „Emerg Infect Dis”. 9 (2), s. 246-50, 2003. PMID: 12603998.
↑ Division of Comparative Medicine (DCM) | Research | Washington University in St. Louis [online], dcminfo.wustl.edu [dostęp 2017-11-23] (ang.).
↑ ^a ^b M. Hricova, J. Mistrikova. Murine gammaherpesvirus 68 serum antibodies in general human population. „Acta virologica”. 51 (4), s. 283-7, 2007. PMID: 18197737.

[Baron-1] Whitley RJ: Herpesviruses. in: Baron's Medical Microbiology (Baron S et al, eds.). Wyd. 4th ed. Univ of Texas Medical Branch, 1996. ISBN 0-9631172-1-1.

[Sherris-2] Ryan KJ; Ray CG (editors): Sherris Medical Microbiology. Wyd. 4th ed. McGraw Hill, 2004. ISBN 0-8385-8529-9.

[Bottieau_2006-3] Bottieau E, Clerinx J, Van den Enden E, Van Esbroeck M, Colebunders R, Van Gompel A, Van den Ende J. Infectious mononucleosis-like syndromes in febrile travelers returning from the tropics.. „J Travel Med”. 13 (4), s. 191-7, 2006. PMID: 16884400.

[PMID1313312-4] Weigler BJ. Biology of B virus in macaque and human hosts: a review. „Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Society of America”. 14 (2), s. 555-67, 1992 Feb. PMID: 1313312.

[Huff_2003-5] Huff J, Barry P. B-virus (Cercopithecine herpesvirus 1) infection in humans and macaques: potential for zoonotic disease. „Emerg Infect Dis”. 9 (2), s. 246-50, 2003. PMID: 12603998.

[wustl_factsheet_1999-6] Division of Comparative Medicine (DCM) | Research | Washington University in St. Louis [online], dcminfo.wustl.edu [dostęp 2017-11-23] (ang.).

[PMID18197737-7] M. Hricova, J. Mistrikova. Murine gammaherpesvirus 68 serum antibodies in general human population. „Acta virologica”. 51 (4), s. 283-7, 2007. PMID: 18197737.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]