Przejdź do zawartości

Heloderma

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Heloderma[1]
Wiegmann, 1829[2]
Ilustracja
Przedstawiciele rodzaju – heloderma meksykańska (H. horridum) (u góry) i heloderma arizońska (H. suspectum)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Nadrząd

lepidozaury

Rząd

łuskonośne

Infrarząd

Platynota

(bez rangi) Monstersauria
Rodzina

helodermowate

Rodzaj

Heloderma

Typ nomenklatoryczny

Trachyderma horridum Wiegmann, 1829

Synonimy
Gatunki

6 gatunków, w tym 1 wymarły – zobacz opis w tekście

Helodermarodzaj jaszczurek z rodziny helodermowatych (Helodermatidae), obejmujący jedynych żyjących współcześnie przedstawicieli tej rodziny oraz kladu Monstersauria.

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w południowo-zachodnich Stanach Zjednoczonych, Meksyku i Gwatemali[4][5].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]

Heloderma (Holoderma): gr. ἡλος hēlos „guz, ćwiek”; δερμα derma, δερματος dermatos „skóra”; w aluzji do osadzonych w skórze osteoderm[6].

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Heloderma została ukuta w 1829 roku przez Wiegmanna jako nowa nazwa rodzajowa dla helodermy meksykańskiej, opisanej początkowo jako Trachyderma horridum[2]. Znanych jest 6 gatunków należących do tego rodzaju, w tym jeden wymarły. Przez wiele lat zaliczano do niego również gatunek Lowesaurus matthewi (wówczas Heloderma matthewi), jednak w 1986 roku został on przeniesiony przez Pregilla i współpracowników do odrębnego rodzaju Lowesaurus. W 2008 roku Conrad zdefiniował nazwę Heloderma jako odnoszącą się do kladu obejmującego ostatniego wspólnego przodka gatunków H. suspectum, H. horridum i H. texana i wszystkich jego potomków[7]. Według analiz filogenetycznych przeprowadzonych przez Conrada i współpracowników (2010) wszystkie te trzy gatunki znajdują się w politomii[8]. Conrad (2008) zasugerował jednak, że H. suspectum i H. horridum są spokrewnione bliżej ze sobą niż z H. texana[7]. W 2013 roku Reiserer et al. podnieśli wszystkie cztery podgatunki H. horridum do rangi osobnych gatunków[9] i to ujęcie systematyczne przyjęła The Reptile Database[4].

Analiza molekularna przeprowadzona przez Douglasa i współpracowników (2010) sugeruje, że ostatni wspólny przodek współczesnych heloderm żył w późnym eocenie, ponad 35 mln lat temu[10]. Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[4]:

oraz gatunek wymarły[11]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Heloderma, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b A.F.A. Wiegmann. Über das Acaltetepon oder Temacuilcahuya des Hernandez, eine neue Gattung der Saurer, Heloderma. „Isis von Oken”. 22 (6), s. 627, 1829. (niem.). 
  3. J.E. Gray: A synopsis of the species of the class Reptilia. W: E. Griffith: The animal kingdom: arranged in conformity with its organization. London: G.B. Whittaker, 1831, s. 28. (ang.).
  4. a b c P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Heloderma. The Reptile Database. [dostęp 2024-01-23]. (ang.).
  5. R. Midtgaard, Genus Heloderma, [w:] RepFocus [online] [dostęp 2024-01-23] (ang.).
  6. Monsters in Our Midst. History, Humans, and Heloderma. W: Daniel D. Beck: Biology of Gila Monsters and Beaded Lizards. Berkeley: University of California Press, 2005, s. 1–18. ISBN 978-0-520-24357-6.
  7. a b Jack L. Conrad. Phylogeny and systematics of Squamata (Reptilia) based on morphology. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 310, s. 1–182, 2008. DOI: 10.1206/310.1. (ang.). 
  8. Jack L. Conrad, Jennifer C. Ast, Shaena Montanari, Mark A. Norell. A combined evidence phylogenetic analysis of Anguimorpha (Reptilia: Squamata). „Cladistics”, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-0031.2010.00330.x. (ang.). 
  9. Randall Reiserer, Gordon Schuett, Daniel Beck, Taxonomic reassessment and conservation status of the Beaded Lizard, Heloderma horridum (Squamata: Helodermatidae), „Amphibian and Reptile Conservation”, 7 (1), 2013, s. 74–96 (ang.).
  10. Michael E. Douglas, Marlis R. Douglas, Gordon W. Schuett, Daniel D. Beck, Brian K. Sullivan. Conservation phylogenetics of helodermatid lizards using multiple molecular markers and a supertree approach. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (1), s. 153–167, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2009.12.009. (ang.). 
  11. M.S. Stevens. Further Study of Castolon Local Fauna (Early Miocene) Big Bend National Park, Texas. „The Pearce-Sellards Series”. 28, s. 5, 1977. (ang.).