Grota Mleczna
31°42′12″N 35°12′32″E/31,703317 35,208833 Wejście do Groty Mlecznej w Betlejem | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie |
Palestyna / Izrael |
| Właściciel | |
| Głębokość |
6 m |
| Deniwelacja |
m |
| Ekspozycja otworów |
ku N |
| Ochrona i dostępność |
dostępna |
Położenie na mapie Izraela  | |
| 31°42′12″N 35°12′32″E/31,703317 35,208833
| |
| Strona internetowa | |
Grota Mleczna (z arab. Magharet es Sitti Mariam, Grota Panny Maryi) – półnaturalna półsztuczna grota w Betlejem, w Palestynie na Pustyni Judzkiej. Od czasów starożytnych chrześcijańskie miejsce pielgrzymkowe, własność Kustodii Ziemi Świętej, sanktuarium maryjne, kościół klasztorny franciszkanów[1][2].
Konotacje biblijne
[edytuj | edytuj kod]Nowy Testament jest dosyć skąpy w informacje natury topograficznej dotyczące lokalizacji narodzin Jezusa Chrystusa. Mateusz lakonicznie stwierdza, że „Jezus urodził się w Betlejem w Judei”[a], Łukasz ze swej strony dodaje, iż Maryja „powiła swego pierworodnego Syna, owinęła go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie”[b]. Przy czym należy tutaj wziąć pod uwagę fakt, iż 'brak miejsca' powinien być raczej rozumiany jako niedogodność do przyjęcia brzemiennej, a nie brak życzliwości wobec przybyłych, warunki sanitarne i intymność wobec przypuszczalnej wrogości do obcych. Tekst ewangeliczny nie sugeruje żadnej nieżyczliwości, odmiennie niż w późniejszej tradycji chrześcijańskiej i przede wszystkim polskich kolędach i pieśniach bożonarodzeniowych[3]. Lokalna tradycja judeochrześcijańska, poświadczona później przez pisarzy chrześcijańskich i wzniesienie Bazyliki, wskazywała jako miejsce historycznego wydarzenia znajdującą się na stoku wzgórza we wschodniej części starego miasta – Grotę Narodzenia[4].
W dalszym opisie wydarzeń betlejemskich ewangelista Mateusz mówi jednak wyraźnie o konkretnym domu, a nie o przygodnej grocie-stajni: Mędrcy „weszli do domu i zobaczyli Dziecię z Matką Jego, Maryją”[c]. Miejscowe podania, sięgające VI wieku, informowały również o opuszczeniu pierwotnego prowizorycznego schronienia, by ujść przed siepaczami Heroda. W grocie, odległej od Groty Narodzenia o ok. 200 m w linii prostej, nazywanej dzisiaj Grotą Mleczną, Święta Rodzina miała przygotowywać się do wyruszenia do Egiptu. Gdy w pośpiechu Józef ponaglił Maryję, według palestyńskich podań, kilka kropel karmiącej miało upaść na skałę, zmieniając ubarwienie całej groty na białe. W grocie występuje jasny tuf[5].
Historia sanktuarium
[edytuj | edytuj kod]Relikwie (sproszkowany tuf) z Groty Mlecznej trafiały do Europy i do Bizancjum już w VI wieku. Najbardziej znanymi relikwiarzami są: relikwiarz w Oviedo w Hiszpanii z VII w. oraz drugi pikardyjski z VIII wieku, podarowany Karolowi Wielkiemu. Betlejemski biskup Gerard III miał mieć ze sobą relikwiarz z Groty Mlecznej podczas oblężenia Aszkelonu w 1123[6]. Pobieranie tufu praktykowane było do początku XX wieku. Obecnie istnieją próby wskrzeszenia tej praktyki. Przy sanktuarium znajduje się sala, w której eksponowane są fotografie dzieci z całego świata uzdrowionych lub narodzonych dzięki spożyciu proszku i gorącej modlitwie do Matki Bożej z Groty Mlecznej[5].
Przez ciągłe pobieranie tufu trudno ustalić pierwotną formę i wielkość Groty Mlecznej. Praktyka ta została dokładnie opisana w 1250. Kult maryjny był szczególnie żywy w czasach krzyżowców, nawet do ok. 1349–1353. Sanktuarium ucierpiało z ręki muzułmanów, którzy zburzyli zarówno klasztor jak i wzniesioną nad grotą kaplicę. Kustodia Ziemi Świętej weszła w posiadanie Groty Mlecznej w 1375[7]. W 1494 franciszkanom udało się odrestaurować samą grotę i postawić w środku ołtarz. W XVI wieku część groty się zawaliła podczas trzęsienia ziemi. Biurokracja osmańska i zabiegi greckich mnichów prawosławnych utrudniały jakiekolwiek prace. Dopiero w 1871 bracia mniejsi, po uregulowaniu wszelkich spraw własnościowych, wybudowali w pobliżu groty oratorium i klasztor, które zachowały się do naszych czasów[5]. W 2006 przeprowadzono sondaże archeologiczne i wybudowano nowy kościół oraz kaplicę wieczystej adoracji według projektu włoskiego architekta Luigiego Leoniego[8].
Wykopaliska przeprowadzone przez archeologów z Franciszkańskiego Studium Biblijnego w Jerozolimie potwierdziły wcześniejsze przypuszczenia postronnych podróżników i pątników odwiedzających Grotę Mleczną i przyległy teren. Grota była miejscem kultu chrześcijańskiego w okresie bizantyjskim i w czasach wypraw krzyżowych. Zachowały się fragmenty mozaikowej posadzki z V wieku Na mozaice występują motywy krzyża. Odnaleziono również artefakty sięgające epoki żelaza[5].
Niektóre źródła podają w odniesieniu do Groty Mlecznej, iż była ona miejscem pochówku Świętych Młodzianków. Już w czasach św. Heleny, matki cesarza Konstantyna Wielkiego, która przybyła do Ziemi Świętej w 327–328, istniało poza miastem oratorium dedykowane pamięci tych pierwszych męczenników[9]. Do sanktuarium przychodzą również, oprócz pątników i miejscowych chrześcijan, kobiety muzułmańskie, by prosić o dar mleka dla swoich niemowląt lub o dar uzdrowienia z niepłodności[10][11][12].
Polonica
[edytuj | edytuj kod]W sanktuarium od kwietnia 2009 znajduje się kopia figury Matki Bożej z Ludźmierza[13]. W kaplicy adoracyjnej na terenie groty znajduje się wykonany przez polskiego złotnika Mariusza Drapikowskiego ołtarz Tryptyk Jerozolimski, nawiązujący do biblijnego tematu zaczerpniętego z Apokalipsy św. Jana[14].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sausan Shomali, Qustandi Shomali: Betlemme 2000. Guida alla città e ai suoi dintorni. Torino: Regione dell'Umbria, Touring Club Italiano, City of Bethlehem, 1999, s. 69. ISBN 88-365-1653-X. (wł.).
- ↑ Marian Arndt OFM: Grota Mleczna. www.swanna.pl. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-19)]. (pol.).
- ↑ Andrea Tornielli: Dziecię Jezus. Tajemnice, legendy i prawda o Narodzeniu, które zmieniło bieg historii. Wiesław Szymona OP (tłum.). Kraków: eSPe, 2007, s. 177–182. ISBN 978-83-7482-129-2.
- ↑ Eugenio Alliata, Enrique Bermejo, Giovanni Claudio Bottini, Lino Cignelli, Abraham Sobkowski: Sulle orme di Gesù. Guida ai santuari di Terra Santa. Milano: Edizioni Terra Santa, 2011, s. 75. ISBN 978-88-6240-120-3. (wł.).
- ↑ a b c d Maria Teresa Petrozzi: Bethlehem. Godfrey Kloetzly OFM (tłum.). Jerusalem: Franciscan Printing Press, 2000, s. 91–94. (ang.).
- ↑ Bellarmino Bagatti OFM: Gli antichi edifici sacri di Betlemme in seguito agli scavi e restauri praticati dalla Custodia di Terra Santa (1948–51). Jerusalem: Tipografia dei PP. Francescani, 1952, s. 245, seria: Collectio Maior 9. (wł.).
- ↑ Marie Armelle Beaulieu: Periodo di organizzazione (1342–1517). www.custodia.org. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-08-17)]. (wł.).
- ↑ Marie Armelle Beaulieu: We’re proud of our Milk Grotto!. www.custodia.org, 2007-01-02. [dostęp 2011-12-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (ang.).
- ↑ Paolo Acquistapace: Guida biblica e turistica della Terra Santa. Milano: Istituto Propaganda Libraria, 1992, s. 338–339. (wł.).
- ↑ Donato Baldi OFM: W Ojczyźnie Chrystusa. Przewodnik po Ziemi Świętej. Wyd. 2. Kraków-Asyż: Franciszkanie, 1993, s. 169.
- ↑ Palestine and Palestinians. Guidebook. Wyd. 2. Beit Sahour: Alternative Tourism Group, 2008, s. 204. ISBN 9950-319-01-3. (ang.).
- ↑ Kaplica Groty Mlecznej w Betlejem. www.adonai.pl. [dostęp 2011-12-02]. (pol.).
- ↑ Jerzy Kraj OFM: Kopia figurki Matki Boskiej Ludźmierskiej stanęła w Grocie Mlecznej w Betlejem. www.ugnowytarg.pl, 2009-04-07. [dostęp 2011-12-02]. (pol.).
- ↑ In the Milk Grotto, a shrine for peace. www.custodia.org, 2016-03-04. [dostęp 2016-04-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-20)]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bellarmino Bagatti OFM: Gli antichi edifici sacri di Betlemme in seguito agli scavi e restauri praticati dalla Custodia di Terra Santa (1948–51). Jerusalem: Tipografia dei PP. Francescani, 1952, seria: Collectio Maior 9. (wł.).
- Maria Teresa Petrozzi: Betlemme. Luoghi santi della Palestina. Gerusalemme: Franciscan Printing Press, 1971. (wł.).
- Daniel Chrucała OFM: Betlejem − Kolebka Mesjasza. Kraków: Fundacja Komisariat Ziemi Świętej, 2003, seria: Biblioteka Ziemi Świętej. ISBN 83-912251-4-3.
- Donato Baldi OFM: W Ojczyźnie Chrystusa. Przewodnik po Ziemi Świętej. Aleksander Kowalski (tłum. i uzupełn.). Wyd. 2. Kraków-Asyż: Franciszkanie, 1993, s. 159–168.