Eliška Krásnohorská
 Portret Eliški Krásnohorskiej, autor Jan Vilímek | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Alžběta Pechová |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
poetka, pisarka, tłumaczka, krytyczka literacka, feministka |
| Narodowość | |
| |
Eliška Krásnohorská (ur. 18 listopada 1847 w Pradze, zm. 26 listopada 1926 tamże) – czeska feministka, pisarka, poetka i krytyczka literacka[1][2][3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Pochodziła z rodziny rzemieślników[2]. Jej rodzicami byli Ondřej Pech i Dora Vodvářková[3]. Miała siedmioro rodzeństwa[4]. Odebrała podstawowe wykształcenie, ale konsekwentnie poszerzała swoją wiedzę[2]. W latach 1875–1891 była redaktorką czasopisma Ženské listy, w latach 1891–1910 przewodniczącą Ženského výrobního spolku (Stowarzyszenia Producentów Kobiecych), a w 1890 roku założycielką pierwszej szkoły średniej dla dziewcząt w Austro-Węgrzech Minerva[5]. W 1922 otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Karola w Pradze[4].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Do tworzenia zachęciła ją Karolína Světlá[4][3]. Krásnohorská jest autorką librett do szeregu oper Bedřicha Smetany: m.in. do Pocałunku, Sekretu, Ściany diabła oraz Violi[2]. Pisała utwory dla dzieci[2][4]. Tłumaczyła utwory Aleksandra Puszkina (Borys Godunow[4][2]) i George’a Gordona Byrona (Wędrówki Childe Harolda)[2][4]. Przełożyła Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. Przekład epopei szlacheckiej Mickiewicza pióra Krásnohorskiej był pierwszą czeską wersją tego dzieła. Był on uznawany za jedno z największych osiągnięć sztuki tłumaczenia w ówczesnych Czechach[2]. Praca nad przekładem zajęła jej prawie dziesięć lat[3] i wydano go w 1882 roku[6].
Opublikowała tomiki poezji: Z máje žití (1871), Ze Šumavy (1873), Ke slovanskému jihu (1880), Vlny v proudu (1885), Letorosty (1887), Bajky velkých (1889), Na živé struně (1895), Rozpomínky (1896), Zvěsti a báje (1916), Ozvěny doby (1922), Sny po divadle (1922)[7]. Pisała również powieści dla dziewcząt: Svéhlavička (1899), Celínčino štěstí (1902) Jediná (1904) oraz książki dla dzieci: Z pohádky do pohádky (1892), Mateřídoušky (1892), Pohádky zimního večera (1892)[7].
Pośmiertnie, w 1928 roku wydano jej wspomnienia Co přinesla léta[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Józef Magnuszewski, Historia literatury czeskiej. Zarys, Wrocław 1973, s. 179–180.
- ↑ a b c d e f g h Jan Dutkowski: Krásnohorská Eliška, w: Literatury zachodniosłowiańskie czasu przełomów 1890-1990. Katowice: Śląsk, 1999, s. 253–254.
- ↑ a b c d Libuše Heczková: Krásnohorská Eliška (Alžběta Pechová), w: A Biographical Dictionary of Women’s Movements and Feminisms. Central, Eastern and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries. books.google.pl. s. 262–266. [dostęp 2017-03-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f Eliška Krásnohorská – spisovatelka a emancipovaná bojovnice za práva žen. praguecityline.cz. [dostęp 2017-03-14]. (cz.).
- ↑ Eliška Krásnohorská [online], Témata, 16 sierpnia 2011 [dostęp 2021-05-02] (cz.).
- ↑ Przekłady „Pana Tadeusza” na języki słowiańskie – cz. II [online], Muzeum Pana Tadeusza, 19 grudnia 2020 [dostęp 2021-05-02] (pol.).
- ↑ a b Eliška Krásnohorská [online], Aktuálně.cz – Víte, co se právě děje, 25 grudnia 2014 [dostęp 2021-05-02] (cz.).
- ↑ Co přinesla léta I. – Eliška Krásnohorská [online], www.databazeknih.cz [dostęp 2021-05-02].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Francisca de Haan, Krasimira Daskalova, Anna Loutfi (2006). A Biographical Dictionary of Women’s Movements And Feminisms, Central European University Press. ISBN 963-7326-39-1.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Eliška Krásnohorská – dzieła w bibliotece Polona
- ISNI: 0000000122771891
- VIAF: 19722922
- LCCN: n83215061
- GND: 118989405
- BnF: 121873494
- SUDOC: 030464188
- NLA: 35180176
- NKC: jk01062911, jo20241222407
- BNE: XX4889940, XX4920083
- NTA: 067631010
- CiNii: DA09110336
- Open Library: OL1277196A
- PLWABN: 9810547608905606
- NUKAT: n2004082126
- J9U: 987007266325405171
- NSK: 000415168
- CONOR: 10640739
- LIH: LNB:B6Mu;=Bg
- RISM: people/30097487